سيدرحيم نعمتي
امانوئل ماكرون، رئيس‌جمهور فرانسه روز چهارشنبه 21 ژوئن در مصاحبه‌اي با هشت روزنامه اروپايي از اولويت‌هاي فرانسه در خصوص سوريه گفت كه بركناري بشار اسد، رئيس‌جمهور سوريه ديگر اولويت فرانسه نيست بلكه مبارزه مطلق با گروه‌هاي تروريستي هدف و اولويت فرانسه است. او در اين مصاحبه تأكيد كرد: «هيچ‌گاه بركناري بشار اسد را به عنوان پيش‌شرط مطرح نكرده به اين دليل ساده كه هيچ‌كس، از جمله خود او، نمي‌داند چه كسي جانشين مشروع بشار اسد است.» او جداي از نبود جانشيني مشروع براي بشار اسد به تجربه مداخله نظامي در ليبي اشاره كرده و پرسيده نتيجه آن مداخله چه بوده جز اين كشورهاي شكست خورده و تبديل ليبي به عرصه‌اي براي جولان گروه‌هاي تروريستي. حالا او مي‌گويد كه نمي‌خواهد اين اتفاق براي سوريه بيفتد و به همين جهت هم رويكردي جديد در قبال سوريه اتخاذ كرده كه به گفته وي «بيشتر متمايل به سمت اهداف روسيه در اين كشور است.»
هيچ شكي نيست كه اين رويكرد جديد ماكرون نقطه مقابل فرانسوا اولاند يا لوران فابيوس، رئيس‌جمهور و وزير خارجه سابق است كه در اين سال‌ها با شدت و حدت تمام خواستار بركناري بشار اسد بوده‌اند و اين موضوع را پيش‌شرط هر نوع گامي براي حل بحران فرانسه مي‌دانستند. وقتي كه اولاند سوسياليست پنج سال قبل رئيس‌جمهور فرانسه شد، اين گمان به وجود آمد كه سياست متفاوتي با سلف خود، نيكولا ساركوزي راستگرا در پيش مي‌گيرد اما زود معلوم شد او در خصوص سوريه بسيار تندروتر از ساركوزي است و اين تندروي را تا جايي پيش برد كه نه فقط سوريه و بشار اسد بلكه با روسيه و رئيس‌جمهور اين كشور، ولاديمير پوتين هم درگير شد. اين درگيري آنقدر شديد بود كه اولاند طي اين پنج سال ديدار دو نفره با پوتين نداشته و حتي برنامه ديدار اين دو در ماه اكتبر گذشته هم از سوي پوتين و به دليل اظهارات تند اولاند عليه روسيه لغو شد. اين رابطه سرد و عدم‌گفت‌وگو با روسيه در طول حضور اولاند در اليزه از جمله انتقادهاي ماكرون در كارزار انتخابات رياست جمهوري بود و بر همين مبنا بود كه ماكرون در مدت كمي بعد از پيروزي در آن انتخابات ديداري با پوتين را برنامه‌ريزي كرد. به نظر مي‌رسد رويكرد جديد ماكرون در قبال سوريه از نتايج آن ديدار باشد چنان كه در همين مصاحبه هم اين رويكرد جديد را به ديدارش با پوتين گره زده و به نحوي در مورد رويكردش صحبت كرده كه گويا او و پوتين نقطه‌نظر مشتركي در خصوص روسيه دارند.
هر چند ماكرون بعد از ديدار پوتين و تحت تأثير آن ديدار اين رويكرد را اتخاذ كرده اما بايد به نشست اخير گروه 7 هم توجه كرد كه معادلات قبلي بين اتحاديه اروپا و امريكا را تا اندازه قابل توجهي به هم زده است. آنگلا مركل، صدر اعظم آلمان يك روز بعد آن نشست و با گفتن اين حرف‌ها كه «امريكا ديگر شريك قابل اعتمادي نيست» يا «ما اروپايي‌ها بايد سرنوشتمان را واقعاً در دست خودمان بگيريم» تأثير آن نشست و فاصله گرفتن از امريكا را نشان داد. مركل علاوه بر اين فاصله به «ادامه روابط دوستانه و حسن همجواري با روسيه» و «نقش برجسته فرانسه» و امانوئل ماكرون اشاره كرد تا دو محور مهم در سياست خارجي آلمان گفته باشد و به نظر مي‌رسد حالا ماكرون هم اين دو محور را در پيش گرفته است. ماكرون يك روز بعد از آن مصاحبه و در آستانه نشست سران اتحاديه اروپا از آغاز دوراني جديد در روابط نزديك و محكم با آلمان مي‌گويد؛ دوراني مثل همكاري نزديك هلموت كهل و فرانسوا ميتران كه منجر به پيمان ماستريخت و پايه‌گذاري اتحاديه اروپا شد.
به اين ترتيب، ماكرون طي دو روز دو خط اصلي سياست خارجي خود را بيان كرده است. در خط اول مسئله همكاري بيشتر با روسيه در خصوص بحران سوريه است كه فرانسه ديگر بركناري بشار اسد را از اولويت خود در اين بحران كنار گذاشته و هم‌نظر با روسيه براي جنگي تمام‌عيار عليه گروه‌هاي تروريستي است. خطر ديگر همكاري نزديك با آلمان است تا دو كشور فرانسه و آلمان ستون‌هاي اصلي حفظ و بقاي اتحاديه اروپا باشند، چنان كه ايجاد اين اتحاديه بر مبناي همين دو ستون بوده است. اين دو خط جديد در سياست خارجي فرانسه را بايد درس عبرتي دانست كه ماكرون از تبعيت فرانسه از امريكا در زمان رياست جمهوري اولاند گرفته تا هم در سوريه مداخله‌جويي نظامي داشته باشد و هم با روسيه دربيفتد. حالا كه فرصت فاصله گرفتن از امريكا براي فرانسه و آلمان پيش آمده، ماكرون هم اين دو خط را براي پنج سال رياست جمهوري خود تبيين كرده تا شرايط جديد و شايد قدرتمندي براي حضور فرانسه در عرصه بين‌الملل و اتحاديه اروپا فراهم كند.
