خودرو‌های وارداتی که قرار است قیمت‌شان کمتر از ۱۰هزار یورو (با دلار مرکز مبادلات ارزی حدود ۴۲۰میلیون) باشد، شرط ثبت‌نام اولیه‌اش در سامانه یکپارچه خودرو بلوکه‌شدن مبلغ ۵۰۰میلیون تومان در حساب شخص متقاضی است. اینکه مبلغ پیش‌پرداخت اولیه گران‌تر از مبلغ خودرو است، موضوعی است که باید نهاد‌های نظارتی آن را بررسی کنند، اما نکته قابل تأمل این است که با توجه به محدود بودن تعداد خودروها، ۱۰۰هزار نفر ابتدا قرعه‌کشی می‌شوند و مابقی متقاضیان به شرط حفظ پول‌شان در بانک می‌توانند در عرضه‌های آتی خودرو شرکت داده شوند و قیمت خودرو در زمان تحویل آن با نرخ روز یورو محاسبه خواهد شد. افکار عمومی معتقدند با این شرایط ثبت‌نام و پیش‌پرداخت نیم میلیارد تومانی، خودرو‌های اقتصادی که برای اقشار متوسط جامعه وارد شده بود، باز هم سهم اغنیا و اقشار مرفه جامعه خواهد بود.
قرار بود با عرضه خودرو‌های وارداتی در بهمن و اسفند، بازار شب عید تنظیم شود، اما با سختگیری‌هایی که برای پیش‌ثبت‌نام و بلوکه کردن مبلغی از پیش‌پرداخت تعیین کردند و همزمان هم قیمت ارز گران شد و هم اینکه اختلافات برسر نحوه عرضه خودروی داخلی و وارداتی بالا گرفت، بازار خودرو به شدت دچار آشفتگی شد، به طوری که قیمت خودرو‌های داخلی به طور ناباورانه افزایش یافت و رکورد یک‌میلیارد تومان را شکست.
طبیعی است در چنین شرایطی ۱۰۰هزار خودروی وارداتی که چشم‌انتظار عرضه بودند، همگام با گران شدن نرخ ارز و برای اینکه از خودرو‌های داخلی عقب نمانند، دیگر با قیمت ارزان و به قول وزارت صمت اقتصادی به دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسد.
آنچه روز گذشته از سوی وزارت صمت در خصوص جزئیات ثبت‌نام و عرضه وارداتی‌ها اعلام شد، بیانگر این واقعیت است که این خودروها باز هم سهم اغنیا خواهد شد نه اقشار متوسط جامعه.
طبق اعلام وزارت صمت، سرانجام پس از فرازو‌نشیب‌های فراوان عرضه ۱۰۰هزار دستگاه خودروی وارداتی که سهم بسیار اندکی در تنظیم بازار خودرو دارد، وارد سامانه یکپارچه خودرو شد و قرار است ثبت‌نام برای خرید وارداتی‌ها از امروز به مدت یک هفته آغاز شود. در این مرحله از فروش متقاضیان باید ۵۰۰میلیون تومان در حساب وکالتی خود داشته باشند. شرکت‌کنندگان در این طرح علاوه بر داشتن شرایط عمومی مانند داشتن گواهینامه و نداشتن پلاک فعال، تا یک سال نمی‌توانند سند خودرو را به کسی منتقل کنند، ضمن اینکه در زمان تحویل، قیمت نهایی خودرو با نرخ روز دلار و یورو از متقاضیان دریافت می‌شود. ابهامی که در قیمت وارداتی‌ها وجود دارد، این است که اگر قیمت خودرو‌های ارزان ۱۰هزار یورو باشد، با نرخ مرکز مبادلات بانک مرکزی به قرار هر یورو ۴۲هزار تومان، قیمت نهایی خودرو حدود ۴۲۰ میلیون تومان و با نرخ ارز آزاد قیمتش ۵۵۰میلیون تومان خواهد بود و آنچه گفته شده است خودرو در زمان تحویل با نرخ روز ارز تحویل داده می‌شود. بنابراین روش فروش خودرو‌های وارداتی با نرخ ارز آزاد برخلاف سیاست‌های چند روز گذشته بانک مرکزی کلید خورده است و قیمت‌گذاری آن به سود اقشار متوسط جامعه نیست.
وعده‌ای که محقق نشد
پیش از این وزیر صمت وعده داده بود خودرو‌های وارداتی بدون قرعه‌کشی به فروش برسد، اما آنچه اعلام شده حاکی از آن است که در این دوره ۱۰۰هزار نفر انتخاب می‌شوند و بعد از قرعه‌کشی عرضه خودروها انجام می‌شود، به نحوی که متقاضیان متناسب با ظرفیت، خودروها را انتخاب می‌کنند و سه روز مهلت دارند هزینه CFR (هزینه ارزش کالا و کرایه حمل تا بندر مقصد) را به صورت پیش‌پرداخت واریز کنند و خودروها را حداکثر سه تا شش ماه با تکمیل وجه تحویل می‌گیرند.
اکنون این سؤال مطرح است که آیا ۱۰۰هزار خودرو وارد کشور شده است؟ اگر نه، چطور نهاد‌های نظارتی اجازه فروش یا پیش‌ثبت‌نام خودرو‌هایی را که هنوز وارد مرز ایران نشده‌اند، صادر کرده‌اند. آنچه از اطلاعیه وزارت صمت برداشت می‌شود، این است که وزارت صمت برای خودرو‌هایی که فعلاً در مرحله ثبت سفارش هستند و هنوز وارد گمرکات ایران نشده‌اند، تقاضا ایجاد می‌کند و ثبت‌نام انجام می‌دهد و با وعده عرضه‌های آتی متقاضیان را مجبور می‌کند موجودی حساب‌شان را حفظ کنند تا از روند پیش‌ثبت‌نام حذف نشوند.
متقاضیان خرید خودرو با انتقاد از نحوه عرضه خودرو‌های اقتصادی وارداتی می‌گویند: در ایام پایانی سال که همه اقشار جامعه به ویژه قشر متوسط نیاز به پول دارند، شرط نیم‌میلیارد تومانی برای ثبت‌نام غیرمنصفانه است چراکه بسیاری از متقاضیان چنین پولی در حساب بانکی‌شان ندارند، مگر اقشار مرفه جامعه.
علاوه بر این عرضه این تعداد خودرو که باز هم با روش قرعه‌کشی به فروش می‌رسد، هیچ نقشی در تنظیم بازار شب عید نخواهد داشت.
بر اساس اطلاعیه وزارت صمت، اگر متقاضی در زمان مقرر محصول را دریافت نکرد، می‌تواند ماهانه جریمه دیرکرد ۵/۷ درصدی و ۵ درصد هزینه ابطال را دریافت کند. حداقل فاصله از آخرین خرید (ثبت‌نام یا تحویل خودرو) در شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا ۴۸ ماه است. اگر خودرویی تقاضای بیشتری داشته باشد، حق تقدم با شماره‌های اولی است که در قرعه‌کشی برنده شده‌اند، البته این موضوع هیچ ارتباطی با زمان ثبت‌نام ندارد بلکه وابسته به شانس افراد در قرعه‌کشی است، البته اگر فردی از بین خودرو‌های عرضه‌شده در مرحله اول انتخاب نکند و به دنبال خودروی دیگری باشد، حق تقدم او تا زمان انتخاب خودرو حفظ می‌شود و باید ۵۰۰میلیون تومان را نیز در حساب خود نگه دارد، در غیر این صورت اگر متقاضی هر مبلغی از ۵۰۰میلیون تومان برداشت کند، درخواست خرید خودرو لغو خواهد شد.
مرحله دوم پرداخت به عوارض گمرکی است که زمان رسیدن خودرو به بنادر و ترخیص محاسبه‌شده و بعد از اعلام این مبلغ از سوی گمرک و سازمان حمایت، متقاضی باید آن را پرداخت کند. مرحله سوم پرداخت هم زمان تحویل و مربوط به هزینه پلاک و ... است. در اصل مرحله اول و سوم پرداخت، مانند فروش خودرو‌های داخلی است و مرحله دوم به آن‌ها اضافه شده است، نکته مهم این است این مبالغ نهایی نیست و بر اساس قیمت روز دلار و یورو محاسبه خواهد شد. افکار عمومی امیدوار است با ورود نهاد‌های نظارتی و رصد فروش و عرضه، خودرو‌های وارداتی به اقشار متوسط جامعه برسد و مانند دوره‌های قبل عرضه خودرو، حقوق متقاضیان واقعی تضییع نشود.
