مذاکرات احیای برجام در شرایطی پیش می‌رود که چهره‌های حاضر در وین از جمله سرپرست تیم مذاکره‌کننده ایرانی و نماینده روسیه در سازمان‌های جهانی، جو را مثبت ارزیابی می‌کنند. با این حال، تحلیل‌های موجود نشان می‌دهد که امریکا همچنان با پافشاری بر خواسته‌های خود به دنبال بازی روانی و دستیابی به توافق در زمان محدود است.
با ادامه دور هشتم مذاکرات هسته‌ای که از روز دو شنبه ۱۳ دی‌ماه در شهر وین آغاز شد، پالس‌های مثبت از میز مذاکرات امیدواری‌ها را درباره احتمال دستیابی به توافق تشدید کرد. روز شنبه، خبرگزاری ایرنا به نقل از علی باقری‌کنی از کم شدن موارد مورد اختلاف موسوم به پرانتز‌های باز خبر داد و اعلام کرد که مذاکرات رو به جلو و در حال پیشرفت است. پس از باقری، میخائیل اولیانوف هم فضای گفتگو‌ها را مثبت و جدی توصیف کرد. وی با انتشار پیامی در توئیتر افزود که مذاکرات رو به جلو جریان دارد و به تدریج پیش می‌رود. به گفته وی سایر طرف‌های مذاکره‌کننده نیز ارزیابی مشابهی نسبت به روند مذاکرات دارند. اولیانوف روز یک شنبه در توئیتر در پاسخ به شخصی که به نقل از علی باقری‌کنی عنوان کرده بود که اختلافات بر سر تحریم‌ها درحال کاهش است، نوشت: «ما نیز همین ارزیابی را داریم، اما دستیابی به راه‌حل موردنظر نیازمند زمان و تلاش بیشتر است.»
آیا موانع برداشته شده؟
با این حال، روزنامه رأی‌الیوم دیروز مدعی شد که نه تنها موانعی که پیش از این در مسیر مذاکرات وجود داشت، برداشته شده بلکه توافق در وین تکمیل شده است. رأی‌الیوم به توافقی موقت و دوساله اشاره کرد که زمینه‌ساز راستی‌آزمایی و اعتمادسازی است و بر اساس آن، امریکا تمامی تحریم‌های دوران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین امریکا را لغو خواهد کرد. این روزنامه همچنین نوشت که دیدار چوی جانگ کان، معاون وزیر خارجه کره‌جنوبی با باقری به منظور آغاز گفتگو برای آزادی پول‌های بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی، به درخواست امریکا و برای اثبات حسن‌نیت بوده است. رأی‌الیوم پا را فراتر از اشاره کلی گذاشت و آنچه را به زعم این روزنامه بر سر آن توافق شده، اینطور تشریح کرد: «ایران ذخیره اورانیوم غنی شده و سانتریفیوژ‌ها و معدن اورانیوم خود را حفظ کند. ایران این ذخایر را پس از خروج امریکا از برنامه جام اقدام مشترک (برجام) تولید کرد.» در ادامه آمده است: «بر اساس توافق مذکور، این ذخایر اورانیوم به روسیه منتقل خواهد شد و در لحظه خروج دولت امریکا از توافق، به ایران بازمی‌گردد. همچنین در صورت خروج امریکا از توافق، ایران از همان‌جایی که برنامه هسته‌ای خود را متوقف کرده دوباره شروع خواهد کرد.»
لزوم حفاظت از اهداف راهبردی
رأی‌الیوم در شرایطی چنین گزارشی منتشر کرده که برخی گزارش‌ها حاکی از این است که امریکایی‌ها به دنبال امتیاز‌گیری و دستیابی به توافق یا توافق موقت تا فوریه هستند و یکی از مؤلفه‌های طرح‌شان ایجاد فشار روانی و توقعات بیش از حد مثبت در جامعه است تا در غیر این صورت، شوک به جامعه وارد شود. یک منبع آگاه در این مورد گفت: «نگرانی ما این است که تمرکز بر دستیابی به هدفی آنی و تاکتیکی، اهداف راهبردی را دچار آسیب کند. مثلاً یکی از تفکرات فعلی در برخی لایه‌های حاکمیتی این است که با امیدبخشی به دستیابی به توافق، متعاقبات منفی میدانی و روانی برداشتن ارز ۴۲۰۰ کنترل یا کم‌رنگ شود، که هم به لحاظ سطح واقعی تأثیرات میدانی و واقعیت جامعه ما و هم میزان تأثیرگذاری واقعی عملیات روانی، تحقق چنین هدفی از نظر من بسیار بعید و توأم با ریسک با هزینه‌های بسیار بالا است.»
ایران طبق منافع ملی اقدام می‌کند
رسانه چینی سوث چاینا مورنینگ‌پست، روز شنبه اعلام کرد که پکن به ایران برای قبول خواسته‌های امریکا در مذاکرات هسته‌ای وین فشار وارد نخواهد کرد. وو بینگ، محقق ارشد مؤسسه مطالعات بین‌المللی و استراتژیک دانشگاه پکن گفت: «نباید کشوری را متقاعد کنیم درخواست‌هایی را که در راستای منافع ملی آن نیست بپذیرد. کسانی که نقش چین را زیر سؤال می‌برند، باید بپرسند که آیا کشور‌های اروپایی اقدام کافی برای متقاعد کردن امریکا برای اصلاح خواسته‌هایش انجام می‌دهند یا خیر.» فن هونگدا، استاد مطالعات خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگ‌های نیز گفت: «نقش چین به عنوان هماهنگ‌کننده [مذاکرات]ثابت بوده است و پکن در حال حاضر انگیزه‌ای برای اعمال فشار بر ایران ندارد.»وی افزود: «بر اساس رفتار دیپلماتیک اخیر واشنگتن، هر چقدر هم که چین در مذاکرات کنونی وین به امریکا کمک کند، رفتار امریکا در مهار و هدف قرار دادن چین را تغییر نخواهد داد، اما اگر چین تلاش کند به ایران فشار بیاورد به روابط دوجانبه آسیب می‌زند و مشارکت راهبردی همه‌جانبه میان دو کشور به نتیجه نمی‌رسد.»
