وین با ۲ دستور کار متعارض

سخنگوی وزارت امور خارجه می‌گوید که دستورکار جلسه امروز وین رفع تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه ایران است، ولی طرف‌های اروپایی می‌گویند به دنبال بازگشت امریکا به برجام هستند

سرویس بین الملل جوان آنلاین: ایران و بازماندگان برجام برای دومین بار ظرف چهار روز از نشست غیرحضوری جمعه پیش، امروز در یک جلسه حضوری در وین گفتگو می‌کنند، نشستی که حضور هیئت امریکایی به سرپرستی رابرت مالی، مسئول میز ایران در وین، آن را بیش از هر موقع دیگری حساس کرده است. مقام‌های ایرانی تا آخرین ساعت‌ها، هرگونه مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم با طرف امریکایی را منتفی اعلام کرده‌اند. یک سخنگوی وزارت خارجه امریکا هم گفته که فعلاً انتظار مذاکرات مستقیم با ایران ندارد. ظاهراً تهران و اعضای اروپایی کمیسیون برجام درباره دستور کار مذاکرات هم توافق چندانی ندارند. سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز گفت که دستورکار جلسه وین رفع تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه ایران و چگونگی اجرای تعهدات مقابل است، ولی طرف‌های اروپایی می‌گویند به دنبال راه‌حل دیپلماتیکی برای بازگشت سریع امریکا به برجام هستند.

به گزارش «جوان» اینکه امریکا به برجام برگردد و بعد تحریم‌ها لغو شود یا اینکه بعد از لغو تحریم‌ها عضو برجام شود، احتمالاً مهم‌ترین چالش مذاکرات امروز در وین است. ایران اواسط اسفند ۱۳۹۹ پیشنهاد طرف‌های اروپایی برای برگزاری یک نشست مشورتی کمیسیون مشترک برجام با حضور امریکا را رد کرد؛ قرار بود در این نشست ایران و امریکا در مورد نحوه بازگشت امریکا به برجام مذاکره کنند. با تأخیری حدوداً یک ماهه، جمعه قبل اولین نشست غیرحضوری ایران و ۱+۴ بعد از ورود جو بایدن رئیس‌جمهور جدید امریکا به کاخ سفید برگزار شد که در پایان این نشست، همه طرف‌ها برای یک نشست حضوری در وین به توافق رسیدند. روزنامه امریکایی وال‌استریت‌ژورنال نشست امروز را «گسترده‌ترین تلاش برای احیای برجام از زمان روی کار آمدن جو بایدن» توصیف کرده و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هم از «نشانه‌های امیدوار‌کننده جو بایدن رئیس‌جمهور امریکا برای حل تنش و بن بست موجود» صحبت کرده، ولی «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز گفت که چیزی که در وین اتفاق می‌افتد «هیچ فرقی با کمیسیون‌های مشترکی که تا الان بوده ندارد. فردا کمیسیون ادواری بین ایران و ۱+۴ است.»

خطیب‌زاده مجدداً موضع قبلی ایران را تکرار کرده و گفته که دستور کار نشست وین «رفع تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه ایران و چگونگی اجرای تعهدات مقابل است». به گفته خطیب‌زاده نه تنها «گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیمی با امریکا در وین و در هیچ جای دیگر صورت نگرفته و نخواهد گرفت» بلکه «هیچ طرح گام به گامی از سوی ایران مطرح نبوده و ایران هم هیچ طرح گامی به گامی را نپذیرفته است.»

اول تحریم

همه شواهد و قرائن نشان می‌دهد که هیئت امریکایی به سرپرستی رابرت مالی، مسئول میز ایران در وزارت خارجه امریکا امروز به وین خواهد آمد، ولی شکل و شمایل مشارکت این هیئت در گفتگو‌ها مشخص نیست، به خصوص که عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه روز جمعه گفت که امریکا در هیچ نشستی که ایران در آن حضور داشته باشد از جمله نشست کمیسیون مشترک برجام حضور نخواهد داشت: «این قطعی است.» میخاییل اولیانوف، نماینده امریکا در وین از تحریم‌های یکجانبه امریکا انتقاد کرده و گفته است: «به هیچ عنوان هیچ تماس و ارتباط مستقیمی بین نمایندگان ایران و امریکا وجود نخواهد داشت. ایران که از تحریم‌ها رنج برده است، حداقل در این مرحله، آماده مذاکرات مستقیم نیست.»

سناریوی محتمل، همان چیزی است که وال‌استریت ژورنال مطرح کرد، یعنی اینکه احتمالاً حاضران در وین، تلاش خواهند کرد به دو توافق جداگانه دست یابند، به این معنی که طرف‌های اروپایی، روسیه و چین به دنبال تدوین یک توافق جداگانه با امریکا و توافقی دیگر با ایران خواهند بود. البته وال استریت ژورنال گفته که محتوای احتمالی این توافق درباره گام‌های لازم برای بازگشت به برجام و همچنین زمان‌بندی آن است، ولی بعید است ایران چنین رویکرد گام به گامی را قبول کند. در واقع، آنطوری که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ۲۳ دی ماه ۱۳۹۹ تأکید کرد «صرفاً بازگشت به برجام برای امریکا کافی نیست، بلکه باید تحریم‌ها را بردارد». به نظر می‌رسد تهران به طور جدی نگران این است که امریکا بعد از جلب نظر ایران و سایر اعضای کمیسیون مشترک برجام، به لحاظ «سیاسی» به برجام بازگشته و در گام بعدی به دنبال چانه زنی در داخل کمیسیون مشترک برای رفع تحریم‌ها باشد، در حالی که اولویت اساسی برای ایران، لغو تحریم‌ها قبل از بازگشت سیاسی امریکا به برجام است. تحت چنین شرایطی، در حالی که طرف‌های اروپایی، بررسی نحوه بازگشت امریکا به برجام را دستور کار جلسه امروز می‌دانند، سعید خطیب‌زاده دیروز گفت: «دستورکار ما و مسیری که ما روشن کردیم، روشن است. امریکا باید همه تحریم‌ها را بردارد.»‌او درباره اینکه ایران چطور می‌تواند برداشته شدن تحریم‌های امریکا را راستی‌آزمایی کند، گفت: «نفت یکی از مهم‌ترین حوزه‌های راستی‌آزمایی ما در خصوص رفع تحریم‌هاست. برای بازپس‌گیری سهم خود از بازار نفت البته منتظر رفع تحریم‌ها نبودیم. آمار‌های رسمی و غیررسمی حاکی از آن است که تلاشگران صنعت نفت می‌توانند صادرات را انجام دهند.» خطیب‌زاده خاطرنشان کرد: «راستی‌آزمایی حوزه نفت یکی از ساده‌ترین حوزه‌هاست، چون ما مشتری‌های دائمی در این حوزه داریم.» خطیب‌زاده می‌گوید: «امروز آنچه می‌گوییم این است که باید برگردیم به ژانویه ۲۰۱۵ و تحریم‌هایی که امریکا اضافه کرده است و برچسب‌های آن‌ها را عوض کرده و همه این تحریم‌ها باید برداشته شوند.»‌به گفته سخنگوی وزارت خارجه ۱+۴ از ایران خواسته چگونگی توقف اقدامات جبرانی را اعلام کند و وزارت خارجه ایران نیز «همه تحریم‌هایی را که باید برداشته شود استعلام کرده است. همه تحریم‌ها باید برداشته شود و ایران درباره مسیر راستی‌آزمایی با ۱+۴ گفتگو کرده است. گفتگو‌های وین هم فنی و حقوقی است.» وی افزود: «آن‌ها جزئیات خواستند و ما جزئیات را در اختیار آن‌ها قرار دادیم.»

امریکا؛ همچنان مصر بر گام به گام

در حالی که دولت امریکا با وجود خروج از برجام همچنان خواستار از سرگیری همزمان تعهدات از طریق تعریف گام به گام شده، مذاکرات امروز در وین، دشوار و پیچیده به نظر می‌رسد. «جلینا پورتر» معاون سخنگوی وزارت خارجه امریکا روز یک شنبه در یک جلسه توجیهی به خبرنگاران گفت، واشنگتن لغو هیچ تحریم خاصی را پیش‌بینی نمی‌کند و در طول جلسه روز سه شنبه در وین فقط گام‌های تسهیل تحریم‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت». «رابرت مالی» نماینده امریکا در امور ایران هم روز یک شنبه در گفتگو با شبکه خبری پی‌بی‌اس گفت که هدف امریکا از حضور در نشست وین این است که امریکا چه گام‌هایی می‌تواند برای بازگشت به پایبندی به توافق هسته‌ای اتخاذ کند و همچنین ایران چه گام‌هایی باید برای بازگشت به پایبندی به برجام بردارد. رابرت مالی گفت: «از طریق شرکای اروپایی به دنبال مشخص کردن گام‌هایی برای بازگشت ایران و امریکا به برجام هستیم. دولت بایدن گفته است که آماده بازگشت دوجانبه به برجام است.»‌خبرنگار پی‌بی‌اس از رابرت مالی پرسید که دولت بایدن با بیش از ۵۰۰ تحریمی که در دوران ترامپ علیه ایران اعمال شده چه خواهد کرد، که وی پاسخ داد: «ایران باید از مزایای توافق هسته‌ای بهره‌مند شود در صورتی که تهران تمامی گام‌هایی را که برخلاف برجام بوده بازگرداند، دولت بایدن باید تمامی این تحریم‌ها را که بر خلاف توافق هستند، لغو کند». مالی بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ توسط ایران و امریکا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران را ممکن دانست، اما گفت که برای واشنگتن بازگشت صحیح به این توافق مهم است.