جوان آنلاین: آن طور که دراطلاعات گونه نمایشی پانتومیم آمده، کلمه پانتومیم از کلمه لاتین پانتومیموس گرفته شده که به نوبه خود از کلمه یونانی پانتومیمس شامل پانتو به معنی «همه» و میموس به معنی «رقصنده» مشتق شده است. یعنی رقصندهای که تمام نقشها یا تمام داستان را بازی میکند.
زمانی که هنوز زبان و خط اختراع نشده بود بشر اولیه از طریق حرکات و ادابازی مفهوم و نظر خود را برای طرف مقابلش بیان میکرد. حرکاتی که نمایش بی کلام یا ادابازی خوانده شده و امروزه به آن پانتومیم میگوییم. از این روی نمایش پانتومیم را میتوان اولین و قدیمیترین نمایش برای انتقال مفهوم تلقی کرد که بعدها با بهرهگیری از تئاتر کلاسیک و دیگر سنتهای صحنه اروپایی و بریتانیایی، مانند ماسکهای قرن هفدهم میلادی و موزیک هال به مرور زمان توسعه یافت و به عنوان نوعی تولید صحنهای کمدی موزیکال برای سرگرمیهای خانوادگی نیز بدل شد. به تعبیر دیگر نمایش یا ادا بازیای که زمانی برای انتقال مفهوم و ارتباط بشر استفاده میشد در عصر امروز در قالب مدرن شامل ترانهها، شیرینکاریها، بزن و بکوبهای کمدی و رقص به عنوان یک سرگرمی استفاده میشود.
البته بد نیست به این نکته هم اشارهای داشته باشم که کودکانی که هنوز لب به سخن باز نکردهاند از بدو تولد با همین شیوه منظور خود را به والدینشان منتقل میکنند و در سنین بالاتر نمایش پانتومیم میتواند برای آنها جذاب و چالش برانگیز بوده و دریچهای به دنیای خلاقیت را برای آنها بگشاید. چرا که میتوانند بدون گفتن هیچ کلمهای، احساس غم، شادی، تعجب، ترس یا بیتفاوتی را در چهره خود نشان داده و در انتقال یک مفهوم یا قصهای ذهن خلاقشان را هدایت، تربیت و تقویت کنند؛ بنابراین بازی پانتومیم در بین خانوادهها علاوه بر سرگرمی، قدرت عمل و خلاقیت در انتقال سریع مفهوم را تقویت میکند و چه خوب که این مسابقه از جمع خانوادگی هم فراتر رفته و در بین دوستان در پارکها و اماکن تفریحی نیز دیده میشود و البته که در قالب برنامه تلویزیونی و مسابقه بین گروهها میتواند هیجان را برای مخاطب به ارمغان بیاورد.
مسابقه «پانتولیگ» که با گردانندگی محمدرضا گلزار از شبکه سوم سیما در حال پخش است با همین پیش زمینه از تفریح سالمی که بین خانوادهها و مردم جامعه رواج پیدا کرده بهره برده و با برگزاری لیگ بین گروههای مختلف چالشی ایجاد میکند که به نظر تیزهوشی سازندگان این برنامه را در برنامهسازی میرساند.
مسابقه «پانتولیگ» برنامهای در حوزه مسابقه و سرگرمی است. این مسابقه با محوریت بازی پانتومیم و اجرای مراحل و چالشهای جذاب و ایجاد هیجان توسط شرکتکنندگان با یک قالب متفاوت و سرگرم کننده مسابقهای را بر پایه بازی پانتومیم به نمایش میگذارد و در آن دو گروه چهار نفره با هم پانتومیم بازی میکنند. آیتمهای متعددی که برای پانتومیم طراحی شده و ریتم تند بر اساس زمانبندیهای هر بخش در کنار موسیقیای که در پس زمینه این برنامه استفاده میشود و همچنین بخش سئوالات اطلاعات عمومی که چاشنی کار شده «پانتولیگ» را در رده یکی از ریالتیشوهای جذاب و پر محتوا در بین برنامههای دیگر رسانه ملی قرار داده است.
نوع طراحی آیتمها با ساختار و قالبی متفاوت حکایت از تدبیر سازندگان و وجود اتاق فکری قوی و هوشمند دارد که این برنامه را هدفمند پیش میبرد. برای نمونه بخش امدادی «پانتولیگ» بخش جذابی است که شاید بتوان معنایی از ضربالمثل معروف «یک کلاغ و چهل کلاغ کردن» را از آن دریافت کرد. این که افراد بتوانند با بازی پانتومیم مفهوم اصلی را به نفر آخر برسانند هدف مهمی در این آیتم محسوب میشود؛ و یا آیتم رساندن مفهوم با چند کلمه که تعداد آن در چالش بین دو شرکت کننده مشخص میشود نیز ضربالمثل «کم گوی و گزیده گو، چون دُر» را تداعی میکند و سرعت عمل در انتقال و تشخیص کلمات را به هوش شرکتکننده میسپارد.
درباره اجرای مسابقه هم بد نیست به نکاتی اشاره داشته باشم. برخی معتقد هستند محمدرضا گلزار مجری خوبی نیست و من هم معتقدم هیچ المانی از مجریگری در او دیده نمیشود و گمان نمیکنم خود او هم دایه اجرا داشته باشد چرا که اساسا گلزار به عنوان سلبریتی شناخته شده اصلا در این برنامه اجرا نمیکند بلکه او به عنوان هدایت کننده و گرداننده پا به میدان گذاشته و از عهده کارش هم به خوبی برآمده است. کسانی که به اجرای او خرده میگیرند احتمالا باید بین مجریگری یک برنامه و گردانندگی یک ریالتیشو تفاوتی قایل شوند.
به نظر نگارنده از زمانی که گونه برنامهسازی ریالتیشو شکل گرفت و به برنامهسازی تلویزیونی وارد شد تعاریف اجرا به دو بخش مجریگری و گردانندگی تقسیم میشود و البته که مرز بین این دو، خط باریکی است که میتوانند هم پوشانی نیز داشته باشند و اساسا شاید بتوان گفت گردانندگی نوعی اجرا است که بازیگری را به خود الحاق میکند تا نوع جدیدی از اجرا شکل بگیرد؛ و حتما برنامهسازان به همین دلیل است که برای اجرای برنامههای ریالتیشو به سراغ بازیگران میروند.
در اجرای استاندارد تلویزیون مجری به کسی گفته میشود که با یک پوزیشن خاص و اطلاعاتی که به محتوای برنامه نزدیک است با مخاطب و مهمانان برنامه ارتباط میگیرد و پیش برنده روند یک برنامه جدی یا طنز در حوزههای فرهنگی، هنری، ورزشی و سیاسی است. اما زمانی که برنامهسازی به سمت شو و مسابقه سوق داده میشود دیگر مجری نمیتواند المانهای یک اجرای هدایت شده را در آن لحاظ کند چرا که ذات برنامههای ریالتیشو در کنار سناریوی تعریف شده بر اساس فیالبداهه و اتفاقات در لحظه پیش میرود و بنابراین اجرا منتفی و گردانندگی با پیشنهای از بازیگری معنا پیدا میکند.
اگر چه اعتقاد قلبی من این است که هر کس باید در جایگاه خود سنجیده شود و به نظرم بازیگرانی، چون گلزار که علاوه بر شهرت در بین آحاد مردم به محبوبیت نیز رسیدهاند باید در جایگاه حرفه اصلی خود یعنی بازیگری محک زده شوند و مجریانی در تلویزیون داریم که از گردونه اجرا حذف شدهاند و میتوانند چنین برنامههایی را به خوبی گردانندگی کنند، اما این نظر نافی این نیست که بازیگران سینما و تلویزیون نمیتوانند و یا نباید پا به این عرصه بگذارند. قطعا اگر حضور بازیگران برای اجرا در برنامههای تلویزیونی غیر از ریالتیشوها باشد من را از مخالفان سرسخت حضور و اجرای آنان بدانید.