خوانشی از جایگاه مجلس و ماهیت آن در ساختار رژیم رضاخان

سربازخانه‌ای در هیئت پارلمان!

فرخی یزدی پس از اتمام مجلس هفتم و دوره مصونیت سیاسی مورد مؤاخذه قرار گرفت و یک روز قبل از انقضای مجلس هفتم ناپدید شد. بعد‌ها معلوم شد که از وحشت گرفتار شدن در چنگال رضاخان به شوروی و آلمان گریخته است. او بعد‌ها با وساطت تیمورتاش به کشور برگشت، اما دستگیر و زندانی شد و در زندان سیاسی درگذشت

گذری بر ماهیت و ساز و کار انتخابات مجلس شورای ملی از دوره هفتم تا سیزدهم

آغازی بر پایان مشروطیت!

رضاخان بر هر سه قوه استیلای کامل پیدا کرد و برای انتخابات مجالس، لیست‌هایی از قبل تهیه شدند. دولت برای حصول اطمینان از فرمانبرداری کاندیدا‌های موردنظرش، از راهکار‌های گوناگونی استفاده و اغلب کاندیدا‌ها را از بین ملاکین، بازرگانان و صاحبان مشاغل آزادی، چون پزشکان محلی انتخاب می‌کرد و هرگز به سراغ جوانان تحصیلکرده و تکنوکرات‌ها برای نمایندگی مجلس نمی‌رفت، بلکه آن‌ها را در بخش‌های دولتی به کار می‌گرفت

رضاخان و قلع و قمع احزاب سیاسی، روایت‌ها و تحلیل‌ها

قزاق حتی از هوایی که تنفس می‌کند هراسان است!

رضاخان ابتدا تلاش کرد فعالیت‌های تیمورتاش را به امور حزبی محدود و حزب ایران نو را در جهت منافع خود سازماندهی کند، اما از آنجا که اعضا و گردانندگان حزب به شخص تیمورتاش تعلق خاطر خاصی داشتند، رضاخان بیم آن را داشت که حزب به پایگاه قدرتمند تیمورتاش تبدیل و سلطنت او تهدید شود. به همین دلیل تصمیم گرفت حزب را منحل کند

رضاخان، از استقرار نظام پلیسی تا سلب مصونیت از وزیران و نمایندگان مجلس

تسویه‌حساب با رقبا از طریق خفیه‌نویسی!

در دوره رضا خان، سلب مصونیت از نمایندگان مجلس به یک سنت تبدیل و بار‌ها اجرا شد. مهم‌ترین نمونه سلب مصونیت از تیمورتاش، وزیر مقتدر دربار و نماینده دوره نهم مجلس از نیشابور بود. از آنجا که انتخاب او به نمایندگی مجلس با تعقیب قضایی او همزمان شد، رضاخان به مجلس دستور داد هنگام رسیدگی به اعتبارنامه‌های نمایندگان، بلافاصله اعتبارنامه تیمورتاش را باطل اعلام کنند

گذری بر زمینه‌ها و پیامد‌های منع حجاب رضاخانی در آیینه روایت و تحلیل

خانه‌نشین کردن نیمی از جامعه!

از ترفند‌هایی که برای موفقیت اجرای طرح منع حجاب زنان به کار گرفته شد، جلوگیری از بـی‌حجابی زنـان معروفه و اجبار آنان به استفاده از چادر بود. در بخشنامه‌ای که در این‌باره صادر شد، آمده است: «چون این‌طور مقرر گردیده که کلیه زن‌های معروفه و معلوم‌الحال بایستی با چادر بـوده بـاشند، مراتب را به وسایل مقتضی به عموم افسران آن قسمت گوشزد و حالی نمایند که افسران ارتش شاهنشاهی به هیچ‌وجه حق ندارند آن‌ها را بدون حجاب داخل مجامع نسوان و خانواده‌های نجیب نمایند»

مروری بر یک رویداد مغفول در تقویم تاریخ انقلاب اسلامی در خراسان

دی ۵۶ تجلی خشم بانوان خراسانی علیه کشف حجاب

در سال‌های آغازین دهه ۵۰، فضای اجتماعی موجود در شهر‌ها چنان عرصه را بر نیرو‌های متدین و مبارز تنگ کرده بود که به نظر می‌رسید طغیان آن‌ها در انتظار کوچک‌ترین تلنگر و از هر نظر آمادة بروز است. به تبع همین وضعیت، در زمستان ۱۳۵۶، مدرسة «اسلام‌شناسی بانوان» در مشهد، مهیای رخدادی به یادماندنی برای تاریخ این شهر بود...

چند و چون تصویب ماده واحده انقراض سلسله قاجار در مجلس پنجم، واکنش‌ها و پیامد‌ها

یا موافقت یا ترور!

با وجود اینکه اکثریت نمایندگان مجلس به طرح انقراض سلسله قاجار رأی مثبت داده بودند، باز هم بیم آن می‌رفت که ناطقان زبردست جناح اقلیت و نمایندگان مستقل در روز موعود، با مخالفت آشکار خود، مجلس را متشنج و طرح را با شکست روبه‌رو کنند؛ لذا تصمیم گرفته شد در صورتی که کسی با این طرح مخالفت کند، بلافاصله ترور شود!

انصراف احمدشاه قاجار از بازگشت به کشور، برگ برنده صعود رضاخان به سلطنت

ترساندن پادشاه کم‌اراده از «بلوای نان»

احمدشاه که از طریق تلگراف‌های پی‌درپی به ولیعهد و نیز از طریق خبرگزاری‌های اروپا در جریان بحران کشور قرار می‌گرفت، با اینکه تدارکات لازم برای بازگشت را فراهم کرده بود، با وقوف به حوادث خونین تهران، کلاً از مراجعت منصرف شد، اما در عین حال از رضاخان به عنوان رئیس‌الوزرا خواست حقایق را صراحتاً برای او بازگو کند. رضاخان نیز در پاسخ، حوادث را بسیار گسترده و خطرناک توصیف کرد، طوری که شاه عزم خود را برای اقامت دائم در اروپا جزم و فکر بازگشت به کشور را برای ابد از سر بیرون کرد

رضاخان، آشتی تاکتیکی با مخالفان و صعود به مرحله فرماندهی کل قوا

مرا انگلیسی‌ها آوردند!

ولیعهد نمایندگان مجلس را مورد عتاب قرار داد که با چه مجوزی فرماندهی کل قوا را که جزو اختیارات پادشاه است به فرد دیگری تفویض کرده‌اند؟ هیئت مشاور توضیح دادند که رضاخان در پی تصاحب مقامات بالاتر است و این حداقل کاری است که می‌شد برای مهار او انجام داد وگرنه او با زیر پا نهادن تمام اصول و بنیان‌های مشروطه و قانون اساسی، خواسته خود را محقق می‌کرد

براندازی شیخ خزعل، تلاش رضاخان برای سرپوش نهادن بر مخالفت‌های داخلی

زورآزمایی ۲ تحت‌الحمایه انگلستان!

سردارسپه پس از ناکامی استیضاح اقلیت، برچیدن بساط شیخ خزعل را در دستور کار قرار داد تا هم بار دیگر وجهه تخریب شده خود به عنوان قهرمان ملی را بازآفرینی کند و هم بر مخالفت‌های داخلی سرپوش بگذارد. به همین دلیل پس از کسب رأی اعتماد از مجلس، برای تشکیل دولت مطلقه و مدرن، بسیار آرام و پنهانی به مصاف شیخ خزعل شتافت

۱۷ ۱۸۱۹۲۰