سرویس حقوق جوان آنلاین: قدشان بهسختی به قد سطلهای بزرگ زباله میرسد. شاید به همین خاطر باشه که نیمی از بدنشان در سطلهای زباله فرو میرود تا بتوانند نانشان را از دل زبالههای کثیف بیرون بکشند. اغلب آنها زیر ۱۵ سال سن دارند و طبق قانون کودک محسوب میشوند و کار کردنشان غیرقانونی است، اما پیمانکاران شهرداری برای کاهش هزینهها نه فقط بدشان نمیآید کودکان را برای زبالهگردی استخدام کنند بلکه حتی بچهها را ترجیح میدهند. حالا، اما با شیوع ویروس کرونا یکی از اصلیترین گروههایی که بهواسطه شغلشان در معرض خطرند همین زبالهگردها هستند؛ افرادی که هم خودشان در معرض خطر ابتلا به کرونا قرار دارند و هم میتوانند این بیماری را بیش از پیش در سطح شهرها گسترش دهند. به همین خاطر هم با دستور دادستانی زبالهگردی در تهران ممنوع شد.
اغلبشان کودک و نوجوان هستند. اگرچه از هر سن و سالی در میانشان حضور دارند. فارغ از سن و سال، اما همه قد خمیدهاند؛ چراکه کیسهای چند برابر قد و وزن خودشان را بر دوش میکشند. چشمانشان در خیابانها سطلهای زباله و هر جایی که کوهی از آشغال بهواسطه بیفرهنگی بخشی از جامعه تلنبار شده را میکاود تا بتوانند زبالههای بهدردبخور را از بین زبالههای بیمصرف جدا کنند، در کیسهشان بگذارند و با خوشحالی کیسه سنگین از بار زبالههای قابل بازیافت را به پیمانکاران شهرداریها تحویل بدهند و نان بخور و نمیری در سفرهشان بگذارند. حالا زبالهگردها به بخشی از زندگی شهرنشینی تبدیل شدهاند. افرادی که بیش از سایر اقشار جامعه در معرض بیماری و انواع آسیبهای اجتماعی قرار دارند. با شایع شدن ویروس کرونا، اما اوضاع حساستر از قبل شده است. دیگر اینگونه نیست که زبالهگردها بیمار شوند و بیسروصدا گوشهای بیفتند و شاید حتی بیصدا بمیرند. ویروس کرونا فقیر و غنی نمیشناسد و هرکس به این ویروس مبتلا شود میتواند چندین نفر دیگر را هم مبتلا کند؛ چه یک زبالهگرد یا کارگر کارخانه تفکیک زباله باشد و چه یک کارخانهدار ثروتمند. به همین خاطر هم برای مقابله با شیوع کرونا دادستانی وارد این ماجرا شده و از شهرداری و پلیس خواسته تا در راستای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا مانع زبالهگردی شوند.
ممنوعیتی که اجرایی نشد
پیش از ماجرای همهگیری کرونا هم بهکارگیری کودکان برای جمعآوری زباله ممنوع بود، اما پیمانکاران شهرداری بهراحتی این ممنوعیت را دور میزدند. آذرماه امسال حبیب الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفته بود: «زبالهگردی کودکان ممنوع و پیمانکاران شهرداری موظف به اجرای این قانون در سطح شهر شدند.»
وی در رابطه با ضمانت اجرایی این ممنوعیت هم از هماهنگی با اداره کار وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی خبر داده بود. به این معنا که با همکاری NGOها اگر کودکی بهخصوص کودک زیر ۱۵ سالی در کارگاهی مشغول به کار بود بازرسان اداره کار به این کارگاهها مراجعه کرده و پیگیریهای لازم را انجام دهند، اما همچنان کودکان زبالهگرد بخشی از قاب تصاویر شهرمان هستند.
حالا غلامحسین محمدی، رئیس مرکز ارتباطات و امور بینالملل شهرداری تهران در صفحه شخصی خود در توییتر از ممنوعیت زبالهگردی در تهران خبر میدهد و از شهروندان میخواهد از طریق سامانه ۱۳۷ کد ۶ در این خصوص مشاهدات خود را گزارش کنند.
جریمه سنگین در انتظار پیمانکاران متخلف
سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی شهرداری تهران هم ضمن بیان برنامه شهرداری برای انجام غربالگری کودکان کار جهت مقابله با کرونا خبر داد و تأکید کرد: «پیمانکاران شهرداری در صورت استفاده از کودکان زبالهگرد جریمه میشوند.»
سیدمالک حسینی درباره تمهیدات شهرداری برای حمایت از کودکان زبالهگرد پس از شیوع ویروس کرونا ضمن تأکید بر اینکه آسیبهای اجتماعی مربوط به کودکان در حیطه وظیفه و اختیار سازمان بهزیستی است، میافزاید: «شهرداری تهران از جنبه مسئولیت اجتماعی خود و نه تکلیف قانونی سالهاست که در سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی این موضوع را پیگیری میکند.»
وی معتقد است در حال حاضر میتوان با برخی اقدامات قضایی حضور کودکان کار در سطح شهر را محدود کرد، اما این زنجیره قطع نمیشود. کودکی که مورد بهرهکشی قرار گرفته یا بنا بر شرایط خانوادگی مجبور به کار شده باشد، کارش را تعطیل نمیکند؛ فقط تغییر شغل میدهد. این یعنی شاید به کار سیاهتری بپردازد که من و شما نمیبینیم.
وی درخصوص شرایط فعلی کودکان زبالهگرد با توجه به شیوع ویروس کرونا هم توضیح میدهد: «از هفته گذشته با پیگیری سازمانهای مردمنهاد، موضوع زبالهگردی و تفکیک از مخزن را در تهران ممنوع و غیرقانونی اعلام کردیم. همچنین معاون اجتماعی و امور فرهنگی شهرداری تهران در مکاتبهای با استاندار تهران درخواست ورود نیروی انتظامی به این موضوع را مطرح کرد.»
سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی درباره تخلفات پیمانکاران در بهکارگیری کودکان برای جمعآوری زباله میگوید: «درخصوص پیمانکاران شهرداری دچار مشکل نیستیم. مشکل اصلی پیمانکاران غیررسمی هستند. بیش از ۹۰ درصد از این افراد غیرایرانی بوده، وضعیت هویتی مشخصی ندارند و مهاجر غیرقانونی هستند. همچنین در بیشتر موارد سکونتگاهشان متغیر بوده و این موضوعات سبب میشود که نظام کنترلی آنها بسیار دشوار باشد.»
بنا به تأکید حسینی پیمانکاران شهرداری در صورت استفاده از کودکان زبالهگرد جریمههای سنگینی خواهند شد.
وی ضمن پیشنهاد قرنطینه به سازمان بهزیستی میافزاید: «از هفته آینده با تیم پزشکی و برنامه آموزشی وارد گودهای زبالهگردی و مراکز تجمع کودکان کار میشویم. امیدوارم با اراده جدی بتوانیم این افراد را از ابتلا به ویروس کرونا دور نگه داریم.»