استان خراسان جنوبی ازجمله استانهای نیمهخشک ایران است که طی دو دهه اخیر و به خاطر کاهش نزولات آسمانی با خشکسالی عجیبی دست و پنجه نرم میکند. این کمآبیها محیطزیست منطقه را تحت تأثیر خودش قرار داده و روستاهای سومین استان پهناور کشور را با مشکلاتی ازجمله افت شدید سطح سفرههای آب زیرزمینی، فرونشست زمین و مهاجرت مواجه کرده است. خشکسالی باعث شده بسیاری از جوانان این استان به کلانشهرها کوچ کنند، زیرا شرایط کشاورزی و دامداری بهشدت متأثر از خشکسالی قرار گرفته و وقتی بشنویم حدود یکپنجم جمعیت این استان، تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند، آن وقت به عمق فاجعه بیشتر پی میبریم، اما در این میان نهادهایی مثل بسیج و سپاه با حضور در منطقه و ارائه برنامههای منظم و منسجم به کمک مردم شتافتهاند. اگر اجرای طرحهای مختلف در زمینه دامداری و کشاورزی و فعالیت جهادگران در روستاهای دورافتاده را بتوان در لیست کارهای همیشگی گروههای جهادی گذاشت، اما یکی از برنامههای ویژه قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه، در حوزه اشتغال و تعلیم و تربیت است که بر اساس آن کارگاههای آموزش حین تولید در مدارس ایجاد و آموزش مهارتها و مشاغل مبتنی بر بوم محل متمرکز میشوند.
تا دو دهه قبل که خشکسالی اینطور سایه شومش را بر سر خراسان جنوبی نگسترانیده بود ۳ هزار و ۵۶۰ آبادی در این استان وجود داشت که دارای سکنه بودند، اما در حال حاضر یکهزار و ۷۷۹ روستا خالی از سکنه شده است. خشک شدن قناتها و کاهش آب زیرزمینی که همه چیز را متأثر از خود کرده، عامل اصلی این موضوع بوده و بر اساس آمارها ۴۷ درصد از روستاها کلاً خالی از سکنه است.
مرمت خانههای فرسوده
وقتی بیشتر روستانشینان به شغل دامداری و کشاورزی مشغول بودند، خشکسالی با از بین بردن این مشاغل محرومیت را برای آنها هدیه برد، ولی گروههای جهادی با شعار محرومیتزدایی پای به این مناطق گذاشته و با توجه به نیاز هر منطقه، کار خود را شروع کردند. در ایام دهه فجر بود که ۲۰ گروه جهادی به مناطق محروم شهرستان بیرجند اعزام شدند تا خدمتگزار هموطنان نیازمند باشند. در همین رابطه مسئول بسیج سازندگی استان با بیان اینکه در سطح شهرستان بیرجند ۲۸۰ جهادگر در قالب بیش از ۲۰ گروه جهادی برای کمک به محرومان فعالیتکردند، گفت: «در این راستا طبق برنامهریزیهایی که انجام شد ۴۰ خانه محرومان در محله موسی بن جعفر (ع) جهت مرمت شناسایی شد.» مهدی هنری با اشاره به اینکه در مرحله سوم رزمایش، ۱۵ گروه جهادی برای مرمت ۱۵ واحد مسکونی برنامهریزی کردهاند تا کار مرمت و تکمیل منازل را به اتمام برسانند، ادامه داد: «گروههای جهادی در عرصههای فرهنگی، آموزشی، عمرانی، خدماترسانی، خیاطی، چرمدوزی، اشتغال و دورههای بصیرتافزایی فعالیت دارند.»، اما کار جهادگران تمام نشده و به گفته مسئول بسیج سازندگی خراسانجنوبی، با توجه به نزدیک شدن به پایان سال طبق برنامهریزیهای صورت گرفته تیمهای ارزیاب گروههای جهادی مهمان، وارد استان شدند که مناطق هدف را بررسی و از اواخر اسفند کار خود را آغاز خواهند کرد. مسئول گروه جهادی انصارالله بیرجند نیز با بیان اینکه عزم خودمان را برای محرومیتزدایی از محله موسی ابن جعفر جزم کردیم، از بوروکراسی اداری که کار جهادگران را سخت میکند، گله کرد. حسن معافی با تأکید بر اینکه ما بیشتر روی توانایی اعضای گروه و مردم بومی حساب میکنیم گفت: «اگر بوروکراسی اداری از جلوی بسیاری از کارهای گروه جهادی برداشته شود میتوان خدماترسانی به مردم را وسعت داد.»
وی با تأکید بر اینکه این گروه جهادی در محله موسی ابن جعفر بیرجند به عنوان محله هدف مشغول به کارهای عمرانی و فرهنگی است و مشکلات مردم این محله را برطرف میکند، ادامه داد: «تأسیس این گروه جهادی اوایل سال ۹۷ صورت گرفت و به کمک خیرین و تعدادی جهادگر تعداد هشت منزل محروم را بنایی و گچکاری کردیم. تا کنون ۴۰ نفر نیروی جهادی پای کار داریم، که به این بسنده نکردیم و اطلاعرسانی از طریق کانال در فضای مجازی و پیامرسان سروش باعث انتشار کارهای جهادی شده است.» به گفته مسئول گروه جهادی انصارالله بیرجند، استقبال مردم، خیرین و جذب نیرو برای مشارکت در فعالیتهای گروه جهادی بسیار خوب بوده است و همچنان جذب بالاست. مافی بیان داشت: «قریب ۴۵ منزل محروم شناسایی شده که علاوه بر نیازمندی کارهای عمرانی نیازمند خدمات پزشکی و بستههای معیشتی هستند.» مسئول گروه جهادی انصارالله بیرجند با اشاره به اینکه مهمترین مشکلات محله این است که ساختمانها از نظر فنی اکثراً دچار عیب و نقص هستند و برخی احتمال ریزش، نم و رطوبت سقف دارند، گفت: «برخی از ساکنین این محله از حمام مناسب برخوردار نیستند و در برخی منازل حمام در حیاط است. همچنین آمادهسازی پشت بامها که اکثراً کاهگلی است را دنبال میکنیم و قیرکاری و ایزوگام نیز در برنامه کاری ما است. در برخی منازل گچکاری داخل بنا را گروه جهادی انجام میدهند.»
ایجاد مدارسی برای آموزش مشاغل
یکی از برنامههای قرارگاه پیشرفت و آبادانی در حوزه اشتغال و تعلیم و تربیت ایجاد کارگاههای اشتغال آموزش حین تولید در مدارس است؛ مراکزی که دانشآموزان بتوانند حین آموزش تئوری موضوعات مهارتی و اشتغال مبتنی بر بوم محل را آموزش ببینند. در همین راستا مدرسه اشتغال شهرک مهردشت درح به همت قرارگاه پیشرفت و آبادانی خراسان جنوبی افتتاح شد و مورد بهرهبرداری قرار گرفت. جانشین قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه خراسان جنوبی با بیان اینکه بر اساس تفاهمنامه فی مابین سپاه و اداره کل آموزش و پرورش استان مدارس بلا استفاده یا تعطیل شده برای راه اندازی کارگاه اشتغال در اختیار قرارگاه گذاشته میشوند، گفت: «با کمک خیرین و قرارگاه، بهسازی و مرمت این اماکن انجام میشود. سپس مطابق با رسته شغلی اولویتدار شناسایی شده در روستا، آموزش اشتغال شروع میشود. ضمن اینکه از طریق قرارگاه تجهیزات کارگاه اشتغال تأمین شده و کارگاه تولید حین آموزش راهاندازی میشود و به شهروندان خدماترسانی میکند.»
مهدی هنری ادامه داد: «مطابق این طرح بعد از مدتی که افراد خودکفا شده و قادر به تأمین تجهیزات بهصورت شخصی باشند، مشاغل بهصورت خانگی پیگیری میشود و حمایتهای لازم تا زمان به ثبات رسیدن مشاغل ادامه پیدا میکند.» وی با اشاره به افتتاح مدرسه اشتغال روستای مهردشت درح گفت: «این کارگاه خیاطی که به همت قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه در یک مدرسه قدیمی و بلااستفاده روستا ایجاد شده ضمن بهسازی با کمک خیرین و گروه جهادی با چهار دستگاه چرخ خیاطی و لوازم جانبی مرتبط تجهیز شده است.»
هنری عنوان داشت: «در زمینه بازار هم با تفاهم انجام شده با مجمع خیرین مدرسهساز هزینه ۲۰۰ دست لباس محلی برای دانشآموزان محروم از طریق خیرین تأمین شده و دوخت آن توسط کارگاه مهردشت انجام میشود و تا قبل از عید تحویل خواهد شد.» وی خاطرنشان کرد: «در این راستا در یک سال گذشته در شش دهستان هدف قرارگاه تعداد هزار و ۴۵۰ دست لباس فرم مدارس توسط کارگاههای خیاطی ایجاد شده توسط قرارگاه به ارزش ریالی ۱۰۲ میلیون تومان دوخته شده که هزینه توسط خیرین تأمین شده است.» به گفته این مسئول، قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه انصارالرضا (ع) در شش دهستان درح سربیشه، شوسف و میغان نهبندان، پترگان زیرکوه، منتظریه طبس و قهستان درمیان، در پنج عرصه عمران، اشتغال، فرهنگ، سلامت و تعلیم و تربیت فعالیت کرده و به دنبال ایجاد یک مدل الگویی جامع توانمندسازی روستایی است. مسئول بسیج سازندگی قاینات هم از توزیع بیش از ۲ هزار بسته لوازمالتحریر بین دانشآموزان محروم این شهرستان خبر داد و گفت: «یکی از ظرفیتهای قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا (ص) سپاه، خدمترسانی و برنامههای محرومیتزدایی است که در حاشیه پروژههای عمرانی در حال اجرا، انجام میدهد.» فخیمزاده ادامه داد: «در دهه فجر هم ۷۰ بسته لوازمالتحریر و ۷۰ کیف بین دانشآموزان محروم توزیع شد.»