سرویس ایران جوان آنلاین: چند سالی است که موضوع آبخیزداری و توجه به طرح‌های مرتبط با آن در دستور کار استان‌ها قرار گرفته تا با مهار و حفظ آب‌های روان و سرگردان، تا حدودی به موضوع کمبود آب سروسامان بدهند. در این میان بخشی از طرح‌های اجرایی آبخیزداری در قالب عملیات کشت گیاهی با عنوان بیولوژیکی صورت می‌گیرد که با اهداف کلی گسترش پوشش گیاهی و حفاظت خاک انجام می‌شود. استان سمنان از جمله استان‌هایی است که عملیات بیولوژیکی در مناطق مختلف خود اجرایی کرده و حالا رئیس اداره مرتع منابع طبیعی سمنان این میزان را ۲ هزار و ۴۵۶ هکتار اعلام کرده که شامل بذرپاشی، بذرکاری، کپه‌کاری و ذخیره نزولات جوی می‌شود.
امروز و به خاطر تخریب‌هایی که در اکوسیستم‌های مرتعی صورت گرفته، اجرای عملیات احیای این مناطق در اولویت برنامه‌های استان‌ها قرار دارد. ولی، چون بسیاری از عملیات‌ها به شکل احیای بیولوژیکی انجام می‌شود، درک فرآیند‌های اکولوژیک ناشی از این عملیات و بررسی میزان موفقیت احیایی آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. عملیات بیولوژیکی آبخیزداری باید به روش‌های نهالکاری، بذرکاری، علوفه‌کاری و کپه کاری صورت گیرد که در این بین توجه به درختکاری و پوشش گیاهی امری است الزامی و حفاظت از درختان یکی از وظایفی است که حتماً به مشارکت آبخیزنشینان و اطلاع و آگاهی آن‌ها از این امر نیاز دارد.
عملیات بیولوژیکی نیاز اول مناطق گرم و خشک
دو سوم استان‌های ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارند. از آنجا که میزان آب در مناطق خشک و بیابانی محدود است، بنابر این روش‌های بهره‌برداری از منابع آب موجود و همچنین روش‌های آبیاری در این مناطق با دیگر مناطق تفاوت دارد. از طرفی استفاده، جمع‌آوری و بهره‌برداری بهینه از منابع آب موجود سبب می‌شود تا پوشش گیاهی احیا شود و غنی شدن پوشش گیاهی سبب می‌شود تا برای بهره‌برداری بهینه از مناطق خشک اقدام مثبتی صورت گیرد. سمنان از جمله استان‌هایی است که توانسته عملیات بیولوژیکی را در بخش زیادی از مراتع خود به مرحله اجرا برساند و به گفته رئیس اداره مرتع منابع طبیعی این استان تاکنون در ۲ هزار و ۴۵۶ هکتار از مراتعش این کار صورت گرفته است. سید ابوالفضل ولیئی با بیان اینکه طبق هدف‌گذاری عملیات بذرپاشی، بذرکاری، کپه‌کاری و ذخیره نزولات آسمانی در شهرستان‌های استان برای سال‌جاری به اتمام رسیده است، گفت: «هدف از اجرای عملیات بیولوژیک افزایش پوشش گیاهی و علوفه، حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش و همچنین توسعه رویشگاه‌های گیاهان دارویی است. در همین راستا یک هزار و ۴۰۶ هکتار کپه‌کاری، ۹۰۰ هکتار بذرپاشی، ۵۰ هکتار بذرکاری ویکصدهکتار ذخیره نزولات آسمانی اجرایی شد.»
در کنار کار‌های معمول در عملیات‌های بیولوژیکی، ارتقای توان مهارتی، فنی، مدیریتی و مالی مرتع‌داران نیز در این کار‌ها دنبال می‌شود. همچنین حفظ، احیا، اصلاح، توسعه و بهره‌برداری پایدار در تولید علوفه و خدمات زیست‌محیطی مراتع و بهبود شاخص‌های پایداری اکولوژیکی مرتع از دیگر اهداف اجرای طرح‌های بیولوژیکی در عرصه‌های طبیعی است. رئیس اداره مرتع منابع طبیعی استان سمنان با بیان اینکه طی سال جاری علاوه بر عملیات بیولوژیک اقدامات مدیریتی و بیومکانیک نیز صورت گرفته است، گفت: «از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی برای این طرح‌ها یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومان اعتبار مصوب در نظر گرفته شده است.»
ولیئی افزود: «اگرچه عملیات بیولوژیک در مراتع شهرستان‌های شاهرود، سمنان، سرخه، آرادان، مهدی‌شهر، دامغان، گرمسار و میامی صورت گرفته است، اما بخش عظیمی از حفظ و حراست آن بر عهده مردم و جوامع بومی محلی خواهد بود لذا به‌کارگیری مشارکت آن‌ها در دستور کار قرار دارد.» به گفته کارشناسان، پس از اجرای پروژه‌های مکانیکی لازم است که عملیات بیولوژیک از جمله نهالکاری در محدوده آن‌ها اجرا شود. به عنوان مثال در پخش سیلاب‌ها، بانکت‌ها، پشت بند‌های سنگ و سیمان و بند‌های خاکی می‌توان عملیات تلفیقی انجام داد. نحوه کار بدین صورت است که در دیواره‌های پخش سیلاب‌ها یا محل‌هایی که قابل کاشت باشند نهالکاری انجام می‌گیرد و یکی دوسال آبیاری انجام می‌گیرد و سال‌های بعد آبی که وارد پخش سیلاب می‌گردد نیاز آبی گیاه را تأمین می‌کند.
