سخنرانی سالانه رئیسجمهور امریکا سنتی است که از زمان جورج واشنگتن، نخستین رئیسجمهور امریکا، شروع شده و تاکنون هم مرتب هر سال ادامه یافته و هرچند که تا ۱۹۱۳ به صورت ارسال گزارشی از سوی رئیسجمهور به کنگره بود، اما از آن موقع، این مراسم با حضور شخص رئیسجمهور در کنگره و با ایراد نطق او انجام میشود. عنوان رسمی این مراسم سخنرانی وضعیت اتحادیه.
State of the Union Address) SOTU) است که رئیسجمهور در این مراسم گزارشی از وضعیت عمومی کشور ارائه میدهد و سپس از سیاستها و اولویتهای خود میگوید. به این جهت است که این مراسم به طور کلی به عنوان مراسم فراحزبی و نمادی از وحدت بین کاخ سفید و کنگره و همچنین بین دو حزب اصلی امریکا دانسته میشود. با وجود این، سخنرانی سه شنبه شب در کنگره هر چیزی که بود نه تنها نشانی از وحدت نداشت بلکه نمایشی از جنگ قدرتی بود که از نظرها غایب نماند.
این سومین باری بود که دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا، به کنگره میرفت تا سخنرانی سالانه خود را ایراد کند. از زمان فرانکلین روزولت رسم بر این بوده تا سخنرانی سالانه در ماه ژانویه به عنوان نخستین ماه سال برگزار شود و هرچند که ترامپ نوبت قبل هم به این سنت پایبند نبود، اما امسال دلیل مهمی برای تأخیر در اجرای این مراسم داشت. پرونده استیضاح ترامپ از مجلس نمایندگان به سنا رفته بود و تا جلسه سنا در شامگاه جمعه گذشته معلوم نبود که چه سرنوشتی پیدا کند. اگر دموکراتها میتوانستند در آن جلسه دستکم رأی دو سناتور دیگر جمهوریخواه را برای احضار شاهد به دست میآوردند، شاید میتوانستند با احضار جان بولتون وضعیت را برای ترامپ تغییر دهند، اتفاقی که ترامپ از آن میترسید و به همین جهت هم در توئیتر به شدت به بولتون حمله میکرد. از چهار سناتور جمهوریخواهی که دموکراتها به دنبال رأی آنها بودند، فقط دو سناتور با دموکراتها همراهی کردند و نتیجه به نفع ترامپ تمام شد.
این یک پیروزی برای ترامپ در مقابل دموکراتها بود و یک روز قبل از جلسه سنا به کنگره رفت تا علاوه بر ایراد سخنرانی سالانه، پیروزی خود را با تحقیر کردن رقبای دموکرات جشن بگیرد. او این کار را با دست ندادن به نانسی پلوسی، رهبر اکثریت دموکرات مجلس نمایندگان، انجام داد؛ کاری که بیشک در فرهنگ سیاسی امریکا بیادبانه، توهینآمیز و به دور از شأن رئیسجمهور امریکا است. پلوسی هم پاسخ او را داد و متن سخنرانیاش را در مقابل چشمان همه پاره کرد که با توجه به مقام ویژه رئیسجمهور در ساختار سیاسی امریکا، این کار یک سنتشکنی بیسابقه است. پلوسی با این حرف کار خود را توجیه کرده که «با در نظر گرفتن گزینههای دیگر، این مؤدبانهترین کاری بود که میشد انجام داد.» شاید پلوسی فکر کند که توجیه مناسبی برای کارش دارد، اما باید گفت که عکسالعمل احساسی او جنگی را به راه انداخته که ترامپ برای شروع آن به کنگره رفته بود. موج اول این جنگ حالا و با واکنشهای تند جمهوریخواهان شروع شده و باید انتظار داشت که این موج بیشتر از این هم خواهد شد. این همان چیزی است که ترامپ در شروع سال رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری به آن نیاز دارد. او بیش از هر چیز نیاز به دوقطبی کردن فضای سیاسی و نمایشهای تند عوامفریبانهای نظیر این دارد تا صدای منطقی منتقدان را در هیاهوی این نمایشها خفه کند به خصوص اینکه روز سه شنبه مؤسسه گالوپ نشان میدهد که رضایت عمومی از عملکرد او به ۴۹ درصد رسیده و میتواند با این دست نمایشها میزان رضایت عمومی را بیش از این کند. بنابراین، ترامپ امسال به کنگره رفت تا نه تنها انتقام جریان استیضاح را از دموکراتها بگیرد، بلکه جنگ تبلیغاتی و عوامفریبانه خود را با آنها شروع کند تا هواداران خود را بیشتر کنند که در جامعه امریکایی بیشتر جذب این نمایشها میشوند تا گوش دادن به سخنان و استدلالهای منطقی منتقدان ترامپ.