سرويس تاريخ جوان آنلاين: اثر تاریخی- سندی «زندگی و مرگ جهان پهلوان تختی در آیینه اسناد» در زمره مهمترین اسنادی است که در باب زندگی و زمانه آن پهلوان نامدار ایرانی نشر یافته است. جایگاه ممتاز این اثر از آن رو است که صرفاً به ارائه اسناد ساواک پرداخته و منظر دستگاه امنیتی وقت را درباره وی روشن کرده است. سیدعباس فاطمی تدوینگر این اثر، درباره نحوه آشنایی خویش با تختی چنین آورده است: «آشناییام با جهان پهلوان تختی در نوجوانی و از طریق ایستادن در کنار عکسفروشیهای خیابانی و اظهارنظرهای جوانان و نوجوانان درباره او و حالات و محبوبیتهایش آغاز شد، اما بعدها فهمیدم تختی تنها نامآور عرصههای طلایی مسابقات کشتی نبوده است. بهجز او دیگرانی نیز بودند که حتی طلاییتر از او ظاهر شدند، اما چرا نامی از آنها برده نمیشود؟ چه عاملی تختی را در میان آنها شاخص و یکتا کرده است و میکند؟ مگر تختی چه رفتار و عملی داشت که علاوه بر فتح قلههای کشتی جهان قلوب ملتی را نیز به خود جلب کرده بود و حتی رقیبانش نیز در زمان حیاتش به او احترام فوقالعادهای میگذاشتند. پاسخ به پرسشهای مزبور را در کتابهایی که در سالهای حیات تختی و پس از مرگ او چاپ شد جستوجو کردم. تماماً اظهارنظرهای این و آن بود. اظهاراتی که بیشتر توصیف حالات روحی و رفتاری تختی بود و متأسفانه اغلب این توصیفات به نحوی مطرح میشدند که باور کردنشان برای کسانی که تختی را درک نکرده بودند، مشکل بود. از طرفی ابعاد وجودی تختی، فعالیتهای سیاسی و حرکتهای اجتماعیاش تنها محدود به طرح جملات کلی و غیر قابل سنجش و اندازهگیری بود و کسی نمیدانست حد فعالیتها و ارتباطات سیاسی، فرهنگی و مذهبی او تا چه حد است.»
فراهمآورنده این مجموعه درباره چند و چون تدوین این کتاب نیز، در مقدمه خویش نوشته است: «فرصتی پیش آمد و از طریق عزیزان محترم مرکز اسناد ملی ایران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات و مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به امکان بهرهمندی از اسناد ساواک که به نحوی به شادروان غلامرضا تختی مرتبط میشد دست یافتم. آنچه در این اسناد به چشم میخورد دیگر اغراقآمیز جلوه نمیکرد و تقریباً یا از موضع بیطرفی بود و یا در مواردی از سر دشمنی با تختی. در این اسناد روابط او با جامعه، سیاست، دانشگاه، روحانیت، حوزه، مردم، خانواده و... اغراقآمیز مطرح نشده است. در بررسی اسناد مزبور تقریباً به حجم وسیعی از اطلاعات دست یافتم که میتوانست به تنهایی منبع کاملی برای دستیابی به واقعیات زندگی تختی باشد. از طرفی در بخشهایی از زندگی مرحوم تختی اسناد کمتری وجود داشت که با مراجعه به منابع دیگر سعی شد پیوستگی قابل قبولی بین مطالب ایجاد شود. در این تحقیق علاوه بر زندگی سیاسی، اجتماعی و مذهبی تختی لاجرم قطعهای از تاریخ انقلاب اسلامی نیز بررسی و مرور شده و به بسیاری از پرسشهای جوانان از دوران تاریک و سیاه حکومت پهلوی پاسخ داده شده است. از طرفی با مستند کردن این قطعه تاریخ مانع تحریفات احتمالی و ابعاد قابل ملاحظهای از تاریخ برای ما آشکار شده است. از سوی دیگر در این مجموعه ما در پی دستیابی به الگویی برای ارائه به جوانان هستیم و میدانیم ارائه الگو از ضرورتهای انکارناپذیر و الزامی جامعه ماست. مبانی علوم رفتاری نیز نشان میدهند بدون وجود الگوهای زنده و معاصر و در دسترس که در حافظه جمعی ملت از شفافیت و تازگی برخوردار باشند نمیتوان جوانها و نوجوانها را به تقلید و الگوپذیری ترغیب کرد. تختی نیز کسی بود که در نیم قرن اخیر از میان مردم برخاست و با وجود امکانات اندک و تنها با اتکا به خودساختگی و تقویت انگیزههای فردی و روح کمالطلبی پیشرفت کرد و در نتیجه سرمشقی دستیافتنی بهخصوص برای جمعیت وسیع جوان محروم از امکانات تلقی میشود. جمعیتی که در جای جای این کشور گاه به علت فقدان امکانات تصور میکنند کسی شدن امکانپذیر نیست. در حالی که تختی نشان داد نبود امکانات مانع رسیدن به قلههای عزت و شرف نیست. او نشان داد از خانیآباد تا ملبورن راهی نیست. میدانیم مسیری که تختی پیمود محدود به فتح مدالهای ورزشی نبود. مهمتر از آن راهیابی به سینهها و دلهای مردم بود».