کد خبر: 973006
تاریخ انتشار: ۲۰ مهر ۱۳۹۸ - ۰۵:۰۶
شناخت سرشت و سرنوشت جلال آل‌احمد در آیینه اثر نوانتشار مرکز اسناد انقلاب اسلامی
محمدرضا کائينی
سرويس تاريخ جوان آنلاين:‌ این قلم بار‌ها بر این مهم پای فشرده است که زنده‌یاد جلال آل‌احمد پدیده ادبیات داستانی و در نگاهی کلان‌تر، عرصه روشنفکری ایران است. او از میان توده‌های انبوهِ مخالفت و تخطئه در هفت دهه اخیر، به قدرت و صلابت گذر کرده و همچنان بودن خویش را به رخ همگان کشیده است. بی‌شک این رویداد شگرف فرهنگی، درخور خوانش از سوی گرایشات گوناگون است، امری که همچنان در عرصه فرهنگی ما جریان دارد. اثری که هم‌اینک در مقام معرفی آن هستیم، خوانش ایده‌های آل‌احمد بر اساس آثار اوست. مرکز اسناد انقلاب اسلامی در دیباچه‌ای بر «از نفرین زمین» اثر مجتبی حبیبی چنین آورده است: «راه‌ها هر چه باریک‌تر، صعب‌العبور‌تر و حساس‌تر باشند، آغازگر بودن در آن‌ها ارزشمند‌تر و مهم‌تر است به خصوص که راهی، دو جایگاه و موضع تاریخی را‌- آن‌هم در منظر یک قوم و ملت‌- به هم برساند. به فرض که ایستگاه و مبدأ این حرکت، وادادگی و انفعال و خیانت باشد و موقف و مقصد آن خودآگاهی، مبارزه و خدمت. ناگفته پیداست که این راه «توبه» نام می‌گیرد و مطلعی است برای یک رستاخیز؛ رستاخیزی به آسمان، پس از هبوطی دردناک و فروخفتگی در حضیض ذلت. توبه‌ای چنین، اگر مقبول افتد منشأ حرکت است و یقظه‌ای عمومی و آن روز که همه بیدار شوند، آغازگران، هر یک به سهم تأثیرشان جاودانه خواهند شد.

جلال آل‌احمد در قله ادبیات مقاومت زمانه خویش و شاخص و نقطه شروع فصل توبه روشنفکری ایران است. نویسنده‌ای کم‌نظیر، متعهد و انقلابی که موضوع شاهکار‌های خود را اصلی‌ترین دغدغه‌های مسلمانان در ایران و جهان، بلکه مستضعفان عصر قرار داد. آنجا که ماهیت امپریالیزم غرب و شرق و ظلمه آن دو- اسرائیل- را رسوا می‌سازد، تا آنجا که عمق انحرافات روشنفکران وطنی را فریاد می‌زند و آنجا که فقر و ظلم و بیداد و ناکارآمدی و بحران هویت ایران پهلوی را به داستان می‌کشد. بیش از ۴۶ اثر ادبی و علمی جلال، آیینه‌ای شفاف از تحول اوست در زندگی سیاسی و شخصی که در تلاطم طوفان تحولات دهه و حزب توده و ... آغاز می‌شود و طی دو سه دهه، در نهایت به ساحل نهضت اسلامی ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ می‌انجامد و بشارت نجات و پیروزی را در قامت بلند حضرت روح‌الله سر می‌دهد. از نفرین زمین تلاشی است برای بازخوانی مجدد جلال، نه آن سان که دیگران گفته و شنیده‌اند؛ بلکه آن سان که او گفته است و جز آثار او، چه ذخیره‌ای یارای بازگویی آن همه حکایت را دارد؟ این اثر در چهار بخش، آثار جلال را موشکافی می‌کند و با او همراه می‌شود تا آخرین برگ‌های یک داستان که هر چند به مرگ مشکوک نویسنده ناتمام می‌ماند، ولی می‌توان صفحه سفید مانده آن را خواند و از روی آن استنساخ کرد.

در بخش اول، از سفرنامه‌های جلال، سفر‌های خارجی او بررسی شده است. در بخش دوم، داستان‌های جلال را (شامل رمان و مجموعه داستان) که او را در مقام پیشگامی ادبیات نهضت و مبارزه و حتی انقلاب اسلامی می‌نشاند برانداز می‌کنیم. در بخش سوم، یادداشت‌ها و در بخش چهارم مقالات و تقاریر سیاسی اجتماعی او را از نظر می‌گذرانیم تا شاید شخصیت ناشناخته جلال آل‌احمد، سه دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی- که او انتظارش را می‌کشید- برای جویندگان تشنه نسل حاضر، معرفی گردد. در بخش ضمایم و اسناد هم ناگفته‌هایی از جلال و درباره او درج شده که هدف اثر را محقق می‌سازد. در پایان ضمن تشکر از مؤلف پرتلاش، از معاون پژوهشی جناب آقای دکتر طبیعی، مدیر گروه هنر و ادبیات انقلاب اسلامی مرکز آقای سیدمجید امامی، آقای مهدی حق‌بین ارزیاب نهایی طرح و همکاران پرتلاش معاونت انتشارات قدردانی می‌کنیم».
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار