سرويس سياسیجوان آنلاين: در عرف بینالمللی زمانی که یکی از طرفین یک معاهده یا توافقنامه برای طرف مقابل ضربالاجل تعیین میکند به معنای آن است که با ابزارهای خود در تلاش است رفتار و رویکرد طرف مقابل را در مسیر پیشبینی شده در سند بینالمللی تنظیم و از نقض بیشتر آن ممانعت کند.
ایران برای وادار کردن کشورهای اروپایی؛ فرانسه، آلمان و انگلیس به اجرای کف تعهدات مندرج در برجام تاکنون سه گام را تحت عنوان کاهش انجام تعهدات هستهای برداشته است و چهارمین گام را نیز به رغم تهدیدات کشوری مانند فرانسه تا روزهای آینده برخواهد داشت.
مهمترین پرسشی که در این میان مطرح است آن است که تا چه حد میتوان به آینده روابط برجامی ایران و اروپا امیدوار بود و آیا سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس اساساً ارادهای برای اجرای کف تعهدات برجامی خود پیدا خواهند کرد یا همچنان با وعدههای پوچ طرف ایرانی را ملزم به اجرای تعهدات یکطرفه خواهند کرد.
تاکتیکی برای گرفتن امتیازات بیشتر
یکی از راهکارهای مدنظر اروپاییها برای تشویق ایران به ادامه روند اجرای یکطرفه تعهدات برجام، ارائه پیشنهاداتی به طرف ایرانی است که ماهیت آن پیشنهادات بر اساس مدل «گرفتن امتیازات عینی گستردهتر از ایران با این وعده مبهم که بخشی از تحریمها برداشته خواهد شد» است. هفته گذشته بود که پالیتیکو رسانه مشهور امریکایی به نقل از برخی منابع معتبر مدعی شد دیدار دونالد ترامپ و حسن روحانی به رغم توافق بر سر این سند محقق نشده است زیرا روحانی اصرار داشته ترامپ ابتدا رفع تحریمها علیه ایران را اعلام کند. پالیتیکو همچنین مفاد توافق صورت گرفته را اینگونه تشریح کرده است که «تهران موافقت کرده هرگز به دنبال دستیابی به سلاح هستهای نخواهد بود و کاملاً به تعهدات خود پایبند است، ضمن آنکه مذاکره بر سر چارچوبی طولانیمدتتر درباره فعالیتهای هستهای خودش را میپذیرد. تهران همچنین متعهد شده ایران از هر گونه ستیزهجویی خودداری خواهد کرد و از طریق مذاکره به دنبال صلح و احترام واقعی در منطقه خواهد بود.» این رسانه مشهور امریکایی در ادامه میگوید که طبق این سند، ایالات متحده با «رفع همه تحریمهای بازاعمالشده بعد از سال ۲۰۱۷ موافقت کرده است.»
طبق آنچه این رسانه گفته است اگر چه به برنامه موشکهای بالستیک ایران در این سند محرمانه اشاره نشده، اما فرانسویها میگویند، برداشت همه طرفها از لحن مربوط به نقش منطقهای تهران این بود که مسائل موشکی بخشی از مذاکرات خواهد بود.
زمانی که ادعاهای این رسانه را با برخی از مواضع تعدیل شده مقامات دستگاه سیاست خارجه انطباق میدهیم به این درک خواهیم رسید که اروپا- امریکا با یک برنامه مدون و مشترک به دنبال آن هستند که اجرای تعهدات خود در برجام را مشروط به پذیرش تعهدات جدید توسط ایران کنند که چنین رویکرد گستاخانه و تمامیتخواهی به دلیل اغماضهای گسترده از نقضهای برجامی است که توسط اروپا طی ۱۸ ماه گذشته صورت گرفته است.
اینکه وزیر امور خارجه کشورمان اعلام آمادگی کرد که ایران آماده پذیرش پروتکل الحاقی جدید است و رئیسجمهور نیز به تلویح از لزوم دیدار دوجانبه با رئیسجمهور امریکا برای کاهش مشکلات اقتصادی کشور سخن به میان آورد، تأییدیه ادعای این رسانه امریکایی در این باره است، به همین دلیل بود که حجتالاسلام مجتبی ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه هرگونه تغییر در برجام اشتباه فاحش است، گفت: اینکه برخی میگویند باید تغییراتی در این توافقنامه بینالمللی ایجاد شود، دچار اشتباه استراتژیک شدهاند و میخواهند از جیب ملت ایران برداشت کنند و به جیب غربیها بریزند.
وی با تأکید بر اینکه ایران در برجام به تمامی تعهدات خود عمل کرده و غربیها بد عهدی کردهاند، افزود: ابتدا غربیها باید سهم خود را از برجام بیاورند و سپس مطالبه جدید در این توافقنامه داشته باشند.
نماینده مردم قم در مجلس با بیان اینکه حتی ارائه پیشنهاد تغییر در برجام این توافق نیمبند را سست میکند، افزود: برجام تاکنون جز ضرر برای ایران چیزی نداشته است، اگر بخواهیم تغییری در آن ایجاد کنیم اشتباه دیگری را مرتکب میشویم، چون طرف مقابل ما تاکنون فریبکاری و کلاهبرداری کرده است.
وی با تأکید براینکه مجلس با هرگونه تغییر در برجام مخالف است، اظهار داشت:، چون برجام در مجلس مصوب شده است باید هرگونه تغییر در برجام با مصوبه مجلس انجام شود که قطعاً نمایندگان با این موضوع مخالف هستند.
آنچه در این میان مهم مینماید این است که سکوت دامنهدار دولتمردان در برابر نقضهای گسترده دولت باراک اوباما و توجیه قوانین ضدایرانی توسط امریکا با روح و متن برجام در تناقض بود، منجر به آن شد که دولت جدید امریکا نیز نه تنها همان روش ضدبرجامی باراک اوباما را اجرایی کند بلکه نهایتاً از متن توافق هستهای نیز خارج شود.
اروپا توان اجرای تعهدات را ندارد
مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بینالملل درباره آمادگی کشورمان برای برداشتن گام چهارم در مورد کاهش تعهدات هستهای ذیل برجام گفت: آنچه ایران به عنوان سه گام کاهشی در تعهدات خود برداشته را میتوان خروج پلکانی از برجام دانست و در مدت ۱۸ماه اخیر اروپاییان نشان دادهاند که توان یا آمادگی اجرای تعهدات خود را ندارند.
مطهرنیا ادامه داد: گام چهارم ایران چیزی جز خروج از برجام باشد، تجلیگر ضعف کشورمان است. ایران در حال حاضر در برجام باقی مانده و تعهدات خود را کاهش میدهد. کاهش تعهدات ایران تهدید و اولتیماتومی به اروپا بوده که در مقابل نیز از سوی آنها پذیرفته نشده و به نتیجه نرسیده است.
وی تصریح کرد: این امریکا بوده است که از برجام خارج شده و اروپاییان بودهاند که به تعهدات خود عمل نکردهاند ولی در مقابل ایران در برجام باقی مانده است. ادامه روند کنونی نشان از ضعف کشورمان در دنیا تلقی میشود که در قبال این نوع رفتار، از این توافق خارج نمیشود.
استاد دانشگاه بیان کرد: دو راه در مقابل ایران است؛ اولین راه این است که همین راه را ادامه داده و به کاهش تعهدات در مقابل فشارها و عدم پایبندی دیگر طرفین ادامه دهد ولی راه دوم این است که از برجام خارج شده و وارد مسیر مقاومت حداکثری در مقابل غرب شود. راه اول مسیری فرسایشی برای ایران خواهد بود.
مطهرنیا افزود: اگر ایران گام چهارم را مانند آنچه تاکنون در سه گام قبلی برداشته، بردارد، نخواهد توانست به نتیجه مطلوب مورد نظر خود برسد و بیش از پیش نزد افکار عمومی جهانی و داخلی به عنوان بازیگری شناخته میشود که نمیتواند با حضور در میز مذاکره، مشکلات خود را مرتفع کند.
مطهرنیا در پایان اضافه کرد: هر چه ایران بیشتر در برجام بماند و به کاهش تعهدات ذیل توافق هستهای ادامه دهد، همگرایی اروپاییان و امریکا در تقابل با کشورمان افزایش پیدا میکند. برداشته شدن گام چهارم چیزی را حل نخواهد کرد، جز آنکه به نزدیک شدن اروپا به ایالات متحده امریکا منجر شود، لذا عقل حکم میکند ایران با خروج از برجام زمینههای ورود به یک روند معنادار مقاومت را آغاز کند. هر چیزی جز این و با توجه به تحریمهای فزاینده واشنگتن، فشارهاعلیه ایران را بیشتر کند.