سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: پس از موفقیت چشمگیر فیلم‌هایی نظیر «انتقام‌جویان»، «شیر شاه» و «مرد‌عنکبوتی» در گیشه و نمایش تحسین‌برانگیز «مرد‌ایرلندی» مارتین اسکورسیزی در جشنواره ونیز و نیویورک، بیشترین فیلمی که توجه منتقدان را به خود جلب کرد و اکرانش در جشنواره ونیز سروصدای زیادی به پا کرد، فیلم «جوکر» بود؛ فیلمی ابرقهرمانی به کارگردانی «تاد فیلیپس» که گرچه اکران عمومی آن از ۱۲مهرماه در امریکا آغاز شده است، اما حضورش در جشنواره ونیز باعث شد تا اکثر فیلم‌ها تحت تأثیر آن قرار بگیرند و در نهایت «جوکر» برنده شیر طلایی جشنواره ونیز شود.
فضای فیلم جوکر متعلق به سال ۱۹۸۱ و شهر گاتهام سیتی است و داستان زندگی کمدین شکست‌خورده‌ای به نام آرتور فلک را دنبال می‌کند که پس از تجربه‌های تلخ متعدد وارد دنیای جرم و جنایت شده و با لقب جوکر به شهر بازمی‌گردد. گرچه ما نیز مانند بسیاری از مخاطبان فیلم را ندیده‌ایم، اما از نوع واکنش‌ها، حواشی و تریلر‌های متعدد پخش شده می‌توان گفت فیلم چه از لحاظ تکنیک و چه از لحاظ محتوا کامل‌ترین و موفق‌ترین اثر فیلیپس در مقام کارگردانی است و بسیاری آن را از شانس‌های اصلی اسکار می‌نامند. اما سوای محتوا و تکنیک باید اقبال مخاطب به فیلم را در شخصیت و کاراکتر اصلی فیلم جست‌وجو کرد. در واقع جوکر شخصیتی است که توانسته مردم را با خود همراه کند و به کاراکتری دوستداشتنی تبدیل شود.
جوکر؛ شخصیتی مرموز و غیرقابل پیش‌بینی
جوکر اولین بار در نخستین جلد کتاب‌های کمیک بتمن حضور پیدا کرد. شخصیت جوکر فقط یک کاراکتر ضدقهرمان با قدرت‌های عجیب نیست، بلکه گویی زشتی کارهای او مانند خشونت‌های عریان، قتل و جنایت با فلسفه‌ای همراه است و نوع رفتارش ریشه در کاستی‌های انسان در جوامع غربی دارد. آنارشیسمی که جوکر علی‌الظاهر به آن وفادار است، در واقع برآمده از شرایط ناهنجار جوامعی است که عدالت و معنویت در آن قربانی اصلی است. البته جوکر برخلاف کارهای دیوانه‌واری که از خود به نمایش می‌گذارد، اتفاقاً کاملاً شخصیت باهوشی است. تمام حرکات او نشان از هوش بالای او دارد. هر اقدامی که انجام می‌دهد کاملاً حساب‌شده است و همین است که جوکر را جذاب می‌کند و البته ترسناک و غیرقابل پیش‌بینی!
جوکر در قاب سینما بار‌ها به تصویر کشیده شده است و طی سالیان گذشته بازیگران مطرحی به ایفای نقش این شخصیت مرموز پرداخته‌اند. «سزار رومرو»، «جک نیکلسون» و «هیث لجر» تا کنون نقش جوکر را بازی کرده‌اند و حالا جوکر ۲۰۱۹ به «واکین فینیکس» رسیده که از قرار معلوم نمایش ماندگاری از خود به جا گذاشته است. به عنوان نمونه آن گونه که رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، فینیکس برای ایفای نقش جوکر ۲۲ کیلوگرم وزن کم کرده است و در فیلم تمام صورت «فینیکس» ظاهری دارد که طی سالیان اخیر هنرمندان در کتاب‌های خود شخصیت جوکر را طراحی کرده‌اند.
حواشی اکران
جوکر پس از موفقیت چشمگیر در جشنواره ونیز در برخی کشور‌ها به روی پرده سینما رفت، ولی همین اکران محدود با حاشیه‌هایی همراه شده است. به دلیل نوع رفتارهای جوکر، بسیاری از کارشناسان و روانشناسان این فیلم را مروج خشونت می‌دانند و خواستار محدودیت در اکران فیلم شده‌اند. در واقع اتفاقات عجیبی که همزمان با اکران فیلم‌های گذشته جوکر طی سال‌های اخیر رخ داده است، باعث شده تا حالا اکران این فیلم با محدودیت‌هایی مواجه شود. سینما‌های امریکا به علت هراس از تکرار برخی رفتارهای خطرناک جوکر توسط تماشاگران، ممنوعیت‌هایی را ایجاد کرده‌اند و تماشاگران حق ندارند با نقاب، شنل یا هر نوع وسیله مشکوک وارد سالن سینما شوند.
همچنین ارتش امریکا با ارسال آیین‌نامه‌ای با توجه به داستان و فضای فیلم گفته است که احتمال تیراندازی در زمان اکران این فیلم وجود دارد. البته «تاد فیلیپس» کارگردان جوکر در واکنش به حواشی پیرامون فیلم گفته است: «فیلم جدیدش با تعداد بیشماری از آثار هالیوودی خشن قابل مقایسه نیست و در همین چندماه اخیر فیلم‌های زیادی اکران شده‌اند که میزان خشونتشان بسیار بیشتر از جوکر است.»
به هرحال جوکر حالا در نمایی جدید ظاهر شده تا دوباره همان شخصیت مرموز عجیب و البته دوستداشتنی را مخاطب در قاب سینما به نظاره بنشیند. این دوستداشتنی بودن یک کاراکتر ضد قهرمان را نیز باید در جنس شخصیت‌پردازی فکر شده آن بدانیم. شخصیتی که با همه خشونت‌های رفتاری و ظاهری‌اش یک شورشی علیه نظام فاسد و جامعه بسته غربی محسوب می‌شود. فارغ از بازی فوق‌العاده واکین فینیکس در نقش جوکر، بسیاری از منتقدان روند جذاب داستان، طراحی صحنه و نوع درام فیلم را از عوامل موفقیت این فیلم می‌دانند و باید دید فیلم در گیشه رکورد فروش را می‌شکند یا خیر، البته اگر حواشی دست از سر جوکر بردارند.
