سرويس سياسی جوان آنلاين: هفتهها جنجال رسانهای بر سر طرح شفافیت آرای نمایندگان روز گذشته سرانجام این طرح را یک قدم پیش برد و نمایندگان مجلس به یک فوریت این طرح رأی مثبت دادند. پیش از این، رأی منفی نمایندگان مجلس به دوفوریت طرحی مشابه باعث انتقادات شدید افکار عمومی و رسانهها به مجلس شد؛ انتقاداتی که البته برخی به اشتباه تصور کرده بودند مجلس به اصل طرح رأی منفی داده است، در حالی که صرفاً برای دوفوریتی بودن آن رأیگیری شده بود، البته میان مخالفان، نمایندگانی هستند که این طرح را فوری نمیدانند، نه آنکه با محتوای طرح مشکل داشته باشند. برخی نمایندگان مجلس هم البته با اصل طرح مخالف هستند. در هر حال روز گذشته، یک فوریت طرح شفافیت آرای تقنینی در صحن علنی مجلس با ۱۶۸رأی موافق، ۳۳رأی مخالف و چهار رأی ممتنع از مجموع ۲۲۴نماینده حاضر در مجلس تصویب شد.
متن کامل طرح شفافیت تقنینی
طرح دوفوریتی شفافیت آرای نظام تقنینی با امضای ۱۸۰ تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تقدیم هیئت رئیسه مجلس شده بود که در جلسه یکشنبه هفتم مهر یک فوریت آن به تصویب نمایندگان رسید. متن این طرح که اسامی ۱۸۰ امضا کننده آن هم منتشر شده، به شرح زیر است:
مقدمه (دلایل توجیهی): شفافسازی آرا و مذاکرات نهادهای قانونگذاری از جمله مجلس شورای اسلامی، هیئت وزرا، خبرگان، شورای عالی انقلاب فرهنگی و... از جمله شاخصهای حکمرانی خوب به حساب میآیند که ارتقای وضعیت این شاخصها از طریق فراهم آوردن امکان آگاهی مردم بدون تبعیض به آرا و متن مذاکرات بخشهای مختلف حاکمیت میسور است و این مهم نظارت افکار عمومی را برعهده دارد و مهمترین اقدام در جهت ارتقا و اعتماد عمومی به حساب میآید، لذا طرح ذیل با قید دوفوریت تقدیم مجلس شورای اسلامی میشود.
عنوان طرح: شفافیت آرای نظام تقنینی
ماده واحده- تمامی شوراها، مجامع و نهادهای مؤثر در فرآیند قانونگذاری و همچنین نهادهای تصمیمگیرندهای که دارای صلاحیت سیاستگذاری یا وضع قانون و مقررات هستند، از جمله مجلس شورای اسلامی، هیئت وزرا، مجمع تشخیص مصحلت نظام، شوراهای عالی انقلاب فرهنگی و فضای مجازی، شوراهای اسلامی شهر و روستا و خبرگان رهبری و شورای نگهبان موظف به علنیسازی رأی اعضا و انتشار آن و مذاکرات در درگاه اینترنتی خود میباشند.
تبصره- در مورد مصوبات شورای عالی امنیت ملی، این اقدام پس از رفع مراحل طبقهبندی قابل انجام است.
موافقان طرح
محمدعلی وکیلی، عضوهیئت رئیسه مجلس به عنوان یکی از طراحان، شفافیت را یک مطالبه ملی و روی دیگر سکه پاسخگویی دانست و گفت: با توجه به مطالبه شفافیت طرحی را تعیین کردیم تا تمامی نهادها که به شکلی که تصمیمات آنها در سرنوشت مردم تاثیرگذار است یا مسئولیت قانونگذاری دارد آرای آنها شفاف شود، لذا این طرح به دنبال شفافیت آرا و مذاکرات هیئت وزیران، مجمع تشخیص مصلحت، خبرگان رهبری، شورای نگهبان، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی، مجلس و سایر مجامع و شوراهاست؛ طرحی که مورد موافقت سه فراکسیون قرار گرفته و اکثریت حاضران مجلس هم امضا کردهاند. از نمایندگان میخواهم امروز با رأی خود نشان دهند ابایی از شفافیت ندارند و پیشقدم در شیشهای کردن حکمرانی خوب هستند.
از شفافیت رد شده تا شفافیت مصوب
رأی مثبت دیروز نمایندگان مجلس به یک فوریت طرح جدید شفافیت آرا در حالی رقم خورد که ۱۷ شهریور ماه یک فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان نتوانست اکثریت اهالی خانه ملت را با خود همراه کند. در واقع کمتر از یک ماه پیش نمایندگان مجلس با فوریت طرحی مخالفت کرده بودند که دست آنها را در دادن رأی مخفی میبست. آن طرح در حالی فقط ۵۹رأی موافق را در مجلس با خود همراه کرد که حمایت ۲۰۷نفر از نمایندگان را به همراه داشت. طرحی که رد شد، شفافیت آرا را صرفاً برای نمایندگان مجلس پیشبینی کرده بود. اما طرح روز گذشته، شفافیت را برای همه آرای تقنینی درخواست میکند.
وکیلی که دیروز به عنوان طراح در مجلس سخنرانی کرد، پیش از این درباره طرح شفافیت آرای نمایندگان گفته بود: اینکه تمام این الزامات را رها و حوزه شفافیت را به رأی نمایندگان انحصار کنیم حتماً مشکوک میشود و حتماً نسبت به بانیان و شعاردهندگان شک وجود دارد؛ جامعه فکر میکند که بناست با این تنزل دادن حوزه شفافیت فقط برای رأی نمایندگان چه اتفاقی بیفتد و چه مچگیریای رخ بدهد؟
این نماینده مجلس معتقد است که شفافیت آرا باید در تمام نهادهای تقنینی وجود داشته باشد و تأکید دارد: مردم باید اطلاع پیدا کنند که مجمع تشخیص چگونه رأی میدهد، آن هم یک مجمع مهم تاثیرگذار بر ساحت قدرت است. مردم باید اطلاع پیدا کنند که خبرگان ملت به نمایندگی از مردم چگونه تصمیم میگیرند، آن هم بخشی از حقوق ملت است.
اصلاحطلب و اصولگرا به دنبال شفافیت
به رغم آنکه مطرح میشد، طرح جدید، ابتکار عمل فراکسیون امید برای شفافیت آراست، اما علیرضا محجوب، نماینده تهران و عضو این فراکسیون به عنوان مخالف فوریت این طرح سخنرانی کرد و گفت: این طرح به مجلس فعلی نمیرسد، لذا اولویت این مجلس نیست و باید بگذاریم در مجلس آینده از ابتدا رویهها اصلاح شود. کشور مسائل اساسیتری دارد و ما باید در فرصت باقی مانده به آنها برسیم و تعیین تکلیف ۱۴ میلیارد دلار پیشبینی شده برای کالاهای اساسی یکی از این مسائل است که باید به آن توجه کنیم.
از سوی دیگر، احد آزادیخواه، عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس که به عنوان موافق درخواست یک فوریت طرح شفافیت آرای نظام تقنینی سخن میگفت، اظهار داشت: اتفاقی که در دهه محرم توسط یکی از خطبا در مورد عدمرأی مجلس به شفافیت آرا افتاد، از نظر من اقدامی بجا بود، چراکه ما نباید حفاظ شیشهای برای خود ایجاد کنیم.
وی افزود: این حق مردم است که بدانند ما چگونه رأی میدهیم، البته من به ادبیات و شیوه بیان این سخنران کاری ندارم، اما باید توجه کنیم که ما به وسیله مردم هویت پیدا کردیم و ما وکیل آنها هستیم و این حداقل حق مردم است که بدانند وکلای آنها به کدام موضوع چه رأیی میدهند. عضو فراکسیون ولایی مجلس تأکید کرد: اگر ما به جای وکیل ملت بودن، وکیل دولت باشیم، خیانت است و این حق مردم است که از ما انتقاد کنند.
راز رأی مثبت دیروز و رأی منفی شهریور
پیش از این خبرگزاری فارس با برگزاری مناظرهای با حضور سیدامیرحسن قاضیزادههاشمی و محمدعلی وکیلی به بررسی ابعاد شفافیت آرا و رویکرد مجلس در این طرح پرداخته بود.
قاضیزادههاشمی در آن مناظره تأکید کرده بود که رأی غیرعلنی نمایندگان فساد تو در تویی ایجاد کرده و تصریح داشت: این سیر چندمجلسی، مجلس را از کارکرد خود انداخته است، کارایی مجلس را به عنوان قوه عامره و بالادست، مرکزی و قوهای که شلاق دست آن است و دیگران، قوه مجریه و قضائیه را اداره میکند، گرفته و به مادون و زیرمجموعه اینها تبدیل کرده که دیگران به او دستور بدهند. وکیلی در طرف مقابل این مناظره دلیل رأی نیاوردن رأی را محدود کردن این شفافیت به رأی مجلس دانسته و وعده داده بود که به محض اینکه مجلس شروع به کار کرد از هفته آینده، اصلاحطلبان، طرح شفافیت را مجدداً در قالبی که امکان رأیآوری داشته باشد به صحن میآورند.
راز رأی مثبت دیروز نمایندگان به یک فوریت طرح شفافیت را میتوان در پاسخی که قاضیزاده در مناظره به وکیلی داد پیدا کرد. قاضیزاده در واکنش گفته بود: امیدوارم آقای دکتر وکیلی پرچمدار شود و جلو بیفتد، چون ما که تماماً موافق هستیم، اگر آقای وکیلی جلو بیفتد و دوستانشان را همراه کند این طرح رأی میآورد. ما حاضر هستیم این مدال افتخار را گردن اصلاحطلبان بیندازیم.
دلایل مخالفان
پیش از این، علی مطهری نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در گفتوگویی درباره موضوع شفافیت آرای نمایندگان مجلس اظهار داشت: به طور کلی بنده با شفافیت آرا موافقم، اما در شرایط فعلی شفافیت آرا را برای همه نمایندگان مجلس مناسب نمیدانم، اگر چه برای شخص خودم مشکلی ندارم.
وی افزود: دلیل مخالفتم برای شفافیت همه نمایندگان این است که در مسائل مورد اختلاف اگر آرای نمایندگان اعلام شود، بسیاری از آنها در حوزههای انتخابیه خود مورد آزار و اذیت گروههای فشار قرار میگیرند. در نتیجه این امر (تحت فشار قرار گرفتن نمایندگان) باعث میشود که نمایندگان در مجلس رأی واقعی خود را اعلام نکنند و چنین چیزی به ضرر کشور است. هر وقت این شرایط تغییر کرد و چیزی به نام گروههای فشار نداشته باشیم، شفافیت آرای نمایندگان یک امر مفید خواهد بود.
در واقع نمایندگان میخواهند هیچ هزینهای بابت آرای خود نپردازند. طبیعی است با هر رأیی عدهای موافق و عدهای مخالف باشند.