سرویس بین الملل جوان آنلاین: انتخابات ریاست جمهوری افغانستان پس از، اما و اگرهای فراوانی که در پی تحولات مرتبط با روند صلح ایجاد شد، امروز درحالی برگزار میشود که نگرانیها از تکرار تجربه انتخابات ۲۰۱۴، بر این انتخابات سایه افکنده است.
چهارمین دور از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سراسر افغانستان برگزار میشود؛ انتخاباتی که با توجه به تحولات سالهای اخیر، چالشیترین انتخابات در افغانستان به شمار میرود. در این دور از انتخابات، ۱۸ نامزد از طیفهای مختلف سیاسی با یکدیگر به رقابت میپردازند و بیش از ۹ و نیم میلیون نفر واجد شرایط برای رأی دادن هستند. دولت تدابیر امنیتی شدیدی در سراسر افغانستان اعمال کرده، با این حال مشخص نیست که این انتخابات بدون مشکل به خاتمه برسد. سایه سنگین خشونت و تقلب در یک دهه گذشته همواره بر انتخابات افغانستان قرار داشته و نگرانیهای فزایندهای در بین افغانها وجود دارد که انتخابات فعلی بدتر از ادوار گذشته باشد. این دور از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان تا همین اواخر به دلیل مذاکرات صلح طالبان با امریکا، روند برگزاری آن در هالهای از ابهام قرار داشت ولی با توجه به تعلیق مذاکرات صلح از سوی واشنگتن، درنهایت مقامات دولتی کابل حاضر به تعویق انتخابات نشدند. با این حال، برخی شخصیتهای سیاسی ازجمله حامد کرزای، رئیسجمهور سابق افغانستان بر این باورند که مذاکرات با طالبان مقدم بر برگزاری انتخابات میباشد؛ چراکه در نبود توافق صلح، جنگ و خونریزی همچنان ادامه خواهد یافت.
نگرانی از تقلب گسترده
افغانستان در حالی انتخابات ریاست جمهوری را برگزار میکند که نگرانیها نسبت به تکرار تجربه انتخابات ۲۰۱۴، افزایش یافته است و به گفته کارشناسان و رسانههای افغانستان، این انتخابات ممکن است پرتقلبترین انتخابات این کشور باشد. نامزدهای ریاست جمهوری از اینکه اشرف غنی، رئیسجمهور افغانستان به صورت علنی و گسترده از امکانات دولتی و صلاحیتهای ریاست جمهوری به منظور اهداف انتخاباتی و سیاسی سوءاستفاده میکند، نسبت به برگزاری یک انتخابات شفاف و واقعی ابراز تردید کردهاند. حتی پیشتر تعدادی از نامزدها اعلام کرده بودند در صورتی که ساختار کمیسیون انتخابات اصلاح نشود انتخابات را تحریم خواهند کرد. با توجه به اینکه اعضای کمیسیون انتخابات از سوی دولت انتخاب میشوند این نگرانی وجود دارد که افراد وابسته به اشرف غنی در روند شمارش آرا دستکاری کنند. ناظران افغان بر این باورند که بهرغم ادعاهای کمیسیونهای انتخاباتی مبنی بر اجراییکردن راهکارهایی برای به حداقل رساندن تقلب، چنین به نظر میرسد که انتخابات پیش رو با تقلب وسیع همراه باشد.
هرچند پیشبینیها حکایت از رقابت جدی بین اشرف غنی و عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دارد و شانس این دو رقیب نسبت به دیگر نامزدها بیشتر است، اما تکرار تجربه ۲۰۱۴، میتواند پیامدهای مخربی برای افغانستان داشته باشد؛ چراکه انتخابات کنونی قرار است تداوم روند دموکراتیک در مذاکرات احتمالی با طالبان را نشان دهد. در سال ۲۰۱۴، اشرف غنی مدعی پیروزی در انتخابات بود، اما شواهد و قرائن حاکی از پیروزی عبدالله بود و به همین منظور، شائبه تقلب در انتخابات از سوی عبدالله مطرح شد که منجر به اعتراضات گستردهای در این کشور شد و سرانجام با وساطت وزیر خارجه امریکا، دولت وحدت ملی تشکیل شد، اما طی این سالها قدرت اصلی در دست غنی بود و عبدالله تنها نقش تشریفاتی داشت.
عبدالله در پنج سال گذشته بهرغم موافقت با تشکیل دولت وحدت ملی، پیروزی اشرف غنی در انتخابات ۲۰۱۴ را نپذیرفته و همیشه خود را پیروز نهایی انتخابات اعلام کرده است. با توجه به اختلافات شدیدی که بین دو رقیب در داخل دولت وجود دارد، احتمال اینکه این بار عبدالله زیر بار پیروزی احتمالی اشرف غنی در انتخابات نرود، بسیار است و این مسئله میتواند به شروع دور جدید اعتراضات در داخل افغانستان منجر شود. لذا، با توجه به عدم اعتماد مردم و نامزدهای ریاست جمهوری به سازماندهندگان انتخابات، مقامات و کارشناسان افغان بر این باورند که اگر نتایج انتخابات مورد پذیرش نامزدهای بازنده قرار نگیرد، بروز بحران در افغانستان حتمی خواهد بود. از این رو، بروز بحران جدید فرصت مناسبی برای طالبان و دیگر گروهها فراهم میکند تا مقاصد و برنامههای ضددولتی خود را عملی کنند.
علاوه بر نگرانیها نسبت به دستکاری در آرای انتخاباتی از سوی اشرف غنی، نگرانیها از احتمال مداخله امریکا در نتایج انتخابات هم وجود دارد. همچنانکه امریکا هفته گذشته کمک ۱۰۰ میلیون دلاری به دولت افغانستان را به ادعای وجود فساد در دولت کابل، پس گرفت که گفته میشود نوعی فشار واشنگتن به دولت افغانستان در آستانه انتخابات است. دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا که ظاهراً تمایل خود را برای خروج بخش زیادی از نیروهای امریکایی از خاک افغانستان اعلام کرده، تلاش میکند دولتی مطیع و مخالف با رقبای امریکا در کابل روی کار باشد که بتواند سیاستهای منطقهای واشنگتن را در درازمدت محقق کند. خبرگزاری آوا، در گزارشی نوشته که با توجه به موضعگیری تازه طیف وسیعی از رهبران سیاسی افغانستان مبنی بر لزوم تعویق برگزاری انتخابات و پرداختن به روند صلح، این نگرانی بار دیگر قوت گرفته که با وجود برگزاری انتخابات، ممکن است نتیجه آن وقوع یک بحران تازه باشد.
چالشهای امنیتی
چالش دیگر افغانها در انتخابات کنونی همچون دفعات گذشته، ناامنیهایی است که از ناحیه طالبان متوجه آنها میشود. از زمان سقوط رژیم طالبان، این گروه همواره انتخابات افغانستان را تحریم کرده و با ایجاد ناامنی و حملات تروریستی، مشروعیت این انتخابات را زیر سؤال برده است. طالبان این بار هم ضمن تحریم انتخابات هشدار داده که مراکز رأیگیری را هدف حمله قرار خواهند داد. به گزارش رسانههای افغان، از آنجایی که بسیاری از رأیدهندگان در مناطق تحت کنترل طالبان زندگی میکنند، ممکن است به دلیل ناامنی و تهدیدها از شرکت در انتخابات این کشور امتناع کنند. حتی احتمال دارد صدها حوزه رأیگیری در مناطق تحت کنترل طالبان به خاطر نگرانیهای امنیتی بسته باقی بماند.
پس از آنکه دونالد ترامپ مذاکرات با طالبان را تعلیق کرد، این گروه حملات خود علیه مردم و مراکز دولتی را تشدید کرده و گفته که جنگ با دولت را ادامه خواهد داد. برهم خوردن مذاکرات با امریکا، تمام محاسبات طالبان برای تعلیق انتخابات را بههم ریخت و برگزاری انتخابات و تشکیل دولت جدید که به هیچ وجه مورد تأیید طالبان نیست، میتواند این گروه را به ادامه سیاستهای قبلی خود بازگردانده و تهدیدات امنیتی و جنگ داخلی در کشور را تشدید کند. اگرچه طالبان پس از بدعهدی امریکا، در هفتههای اخیر نمایندگانی را به ایران و چین فرستاده است تا درباره روند صلح در افغانستان رایزنی کنند، اما تا زمانی که نیروهای خارجی در خاک افغانستان حضور داشته باشند، تلاشها برای رسیدن به صلح پایدار در این کشور بیفایده خواهد بود؛ چراکه طالبان خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را پیششرط رسیدن به توافق صلح اعلام کرده است.
نگرانی دیگر افغانها این است که افزایش خشونتها در افغانستان، ممکن است رسیدن به توافق صلح که دولت کابل هم بخشی از آن باشد را بیش از پیش دشوار کند. طالبان، دولت کنونی را دستنشانده امریکا و غیرمشروع میداند که با امضای پیمان امنیتی، حضور طولانیمدت امریکاییها در خاک افغانستان را تثبیت کرده است و با این استدلالها حاضر نیست با مقامات فعلی کابل بر سر میز مذاکرات صلح بنشیند. بنابراین، تا زمانی که طالبان وارد روند صلح با دولت نشده است چالشهای امنیتی همچنان بر این کشور سایه خواهد افکند. طالبان خواستار تشکیل دولتی به ریاست خود است تا بتواند همچنان قدرت سابق خود را احیا کند، اما گروهها و احزاب سیاسی افغانستان حاضر نیستند تا این کشور را دوباره به دست طالبان بسپارند و همین تضادها سبب شده تا ناامنیها در افغانستان تداوم داشته باشد.
افغانستان در شرایط کنونی به لحاظ امنیتی در شرایط دشواری به سر میبرد و طالبان و دیگر گروههای تروریستی نیمی از خاک افغانستان را به اشغال خود درآوردهاند و قلمروهای تحت حاکمیت دولت نیز همچنان در معرض تصرف قرار گرفته است. در چنین شرایط امنیتی، افغانستان به حکومتی منسجم، مقتدر و برخوردار از مشروعیت نیاز دارد تا بتواند با تهدیدهای امنیتی مقابله کند. کارشناسان بر این باورند که صرفنظر از اینکه در حال حاضر اولویت اصلی افغانستان، صلح است یا انتخابات، به نظر میرسد که دوگانگی شکل گرفته درخصوص این دو موضوع، آینده سیاسی شکننده و خطرناکی را در برابر کشور قرار داده و سرنوشت انتخابات را تیره و تار نماید.
درمجموع، میتوان گفت که اوضاع امنیتی حاکم بر افغانستان و عدم اعتماد افغانها به مجریان دولتی و نگرانیها از مهندسی انتخابات، دلایلی است که امید به برگزاری انتخابات شفاف را کاهش داده است. در صورت تکرار تجربه انتخابات دور قبل، چالشهای امنیتی افغانستان تشدید شده و چه بسا ممکن است این کشور را به ورطه جنگ داخلی و حتی تجزیه بکشاند.