یک هفته پس از آنکه گمان می‌رفت توافق نهایی صلح میان نمایندگان امریکا و طالبان در دوحه امضا شود، همزمان با تشدید حملات طالبان در ولایات مختلف افغانستان به خصوص در کابل، امضای چنین توافقی بار دیگر در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
هفته گذشته و همزمان با پایان نهمین دور مذاکرات نمایندگان امریکا و طالبان در دوحه، زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان اعلام کرد که این دور گفتگو‌های صلح پایان یافته و در آستانه توافقی قرار دارند که خشونت‌ها را در افغانستان کاهش داده و راه را برای مردم این کشور می‌گشاید، اما نه تنها راهی گشوده نشد که طالبان حملات گسترده‌ای را ابتدا به شهر قندوز، شهر پلخمری و همچنین کابل، پایتخت افغانستان آغاز کردند.
به نظر می‌رسد این حملات حداقل با دو هدف افزایش یافته است؛ نخست اینکه حامیان اصلی طالبان به خصوص پاکستان از توافق احتمالی این گروه با امریکا چندان راضی نیستند. برخلاف انتظار پاکستان که می‌بایست به یک محور صلح افغانستان تبدیل می‌شد، نقش این کشور از سوی امریکا به صورت جدی نادیده گرفته شده و طالبان ممکن است زیر فشار پاکستان، برای رساندن پیام نارضایتی از توافق احتمالی صلح، حملات خود را تشدید کرده باشند. از سوی دیگر، این حملات به نوعی افزایش فشار‌ها بر دولت افغانستان به خصوص محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور این کشور به حساب می‌رود. نیرو‌های امنیتی افغانستان در طول ماه‌های اخیر به خوبی توانستند جلوی پیشروی‌های ماشین جنگی طالبان را بگیرند. طالبان تصمیم داشت همزمان با نهایی شدن توافق با امریکا، عملاً کنترل چند ولایت و شهر بزرگ افغانستان را به عنوان برگ برنده در چانه‌زنی‌های مذاکرات صلح در اختیار بگیرد، اما به گفته مقام‌های ارشد امنیتی افغانستان، کمر طالبان شکسته شده است. در واکنش به این حملات طالبان، رهبران دولت افغانستان به طالبان هشدار داده‌اند که با این حملات نمی‌توانند در پای میز مذاکرات، امتیازی به دست بیاورند. فراتر از این هشدار، رئیس‌جمهور غنی به دنبال آخرین حمله طالبان در کابل و حملات تازه به شهر فراه، اعلام کرده که رسیدن به توافق با طالبان در چنین شرایطی دشوار خواهد بود.
همزمان با این تحولات امنیتی، دیده می‌شود که از یک‌سو نگرانی‌های دولت افغانستان نسبت به توافق نهایی امریکا با طالبان افزایش یافته و از طرف دیگر، امریکا و به خصوص دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور و وزرای خارجه و دفاع این کشور از مواضع اولیه خود در برابر صلح با طالبان و خروج از افغانستان عقب‌نشینی کرده‌اند.
زلمی خلیل‌زاد به دنبال پایان نهمین دور مذاکرات صلح با طالبان، به کابل سفر کرد و رهبران دولت افغانستان را در جریان برخی جزئیات توافق نهایی با طالبان قرار داد، اما انتقاد‌هایی مطرح شد که خلیل‌زاد تنها یک نسخه از توافق نهایی با طالبان را به محمد اشرف غنی نشان داده و متن توافق را در اختیار او قرار نداده است. در این مورد، سخنگوی رئیس‌جمهور افغانستان تأکید کرده که «نگرانی اصلی حکومت افغانستان در تفاهمنامه امریکا با طالبان، در این است که چگونه از پیامد‌ها و خطرات ناشی از آن جلوگیری به عمل می‌آید؟ ما خواهان وضاحت در رابطه به این سند می‌باشیم.»
از سوی دیگر، نهایی شدن توافق امریکا با طالبان و خروج امریکا از افغانستان با واکنش‌های منفی گسترده‌ای در داخل امریکا همراه شده است. پس از اعلام نهایی شدن پیش‌نویس توافقنامه صلح امریکا و طالبان، ۹ سفیر پیشین امریکا در افغانستان در یک نامه سرگشاده، رویکرد ایالات متحده در مذاکره برای خروج از افغانستان را محکوم کرده و هشدار دادند که این رویکرد خطر بازگشت به یک جنگ داخلی در این کشور را خواهد داشت.
به نظر می‌رسد این واکنش و واکنش‌های مشابه داخلی در امریکا، دونالد ترامپ را از تصمیم خروج کامل نیرو‌ها از افغانستان برگردانده است. او حالا می‌گوید که امریکا حتی در صورت دستیابی به توافق با طالبان، ۸ هزار و ۶۰۰ سرباز خود را در افغانستان نگاه خواهد داشت. هرچند باید گفت که ترامپ هیچ‌گاه بر تصامیم خود استوار باقی نمانده است.
همزمان وزیر دفاع امریکا در سخنانی تازه روز شنبه (۱۶ شهریور) در یک نشست خبری مشترک با همتای فرانسوی خود، حملات اخیر طالبان را بهانه کرده و گفته است، در حالی که ایالات متحده به دنبال یک توافق سیاسی با طالبان بود، واشنگتن پس از موجی از خشونت‌ها که بر مذاکرات با این گروه سایه افکنده، نمی‌تواند توافق با این گروه را قبول کند.
بر این اساس، موضع‌گیری‌های چندگانه در میان رئیس‌جمهور و مقام‌های ارشد دولت امریکا نیز امضای توافق نهایی با طالبان را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. گروه طالبان تاکنون نسبت به این تحولات و تغییر رویکرد‌ها واکنشی نشان نداده، اما قطعاً حضور حتی یک سرباز خارجی در افغانستان، خط قرمز آن‌ها خواهد بود؛ چه اینکه بر اساس گزارش‌های منتشر شده از توافق نهایی این گروه با امریکا، طالبان برقراری آتش‌بس در داخل افغانستان را به صورت مرحله‌ای پذیرفته؛ به گونه‌ای که با خروج نیرو‌های خارجی از هر ولایت، آن ولایت مکان امن اعلام خواهد شد.
همزمان با این تحولات و در گرماگرم شدت حملات طالبان، روز جمعه (۱۵ شهریور)، زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا به همراه فرمانده ارشد نیرو‌های این کشور در افغانستان، برای ادامه مذاکرات با طالبان، به پایتخت قطر بازگشتند. با این وجود، باید دید که توافق نهایی میان امریکا و طالبان در سایه تحولات جدید با چه سرنوشتی همراه خواهد شد؟
