سرویس سیاسی جوان آنلاین: نخستین گفت‌وگوی تلفنی روحانی و مکرون به شامگاه پنج‌شنبه ۱۴ تیر ماه ۹۷ باز می‌گردد. روحانی در آن گفتگو با بیان اینکه بسته پیشنهادی اروپا درباره ادامه روند همکاری‌ها در برجام دربرگیرنده همه خواسته‌های ما نیست، با اشاره به مشکلات به وجود آمده برای برخی شرکت‌های اروپایی در پروژه‌های ایران، به‌واسطه خروج یکجانبه امریکا از برجام، گفته بود: «انتظار ما از اروپا ارائه یک برنامه عملیاتی روشن و دارای زمان‌بندی است تا بتواند نقشی جبران‌کننده در قبال خروج امریکا داشته باشد.» روند گفتگو‌های روحانی و مکرون نشان می‌دهد که رئیس جمهور فرانسه در این گفتگو‌ها به نمایندگی از همتایان اروپایی‌اش با مذاکره درمانی تنها وقت‌کشی می‌کند و در عمل اراده‌ای برای اقدام عملی در مسیر تعهدات برجامی ندارد.
روحانی در دومین مکالمه خود با همتای فرانسوی‌اش با بیان اینکه بعد از خروج امریکا از برجام، بار سنگینی بر دوش سایر طرف‌ها برای حفظ این توافق است، تصریح کرده بود: «ایران خواهان حفظ برجام است، اما در عین حال اگر در زمینه تضمین کانال‌های مالی و پولی، نفت، بیمه و حمل و نقل، آینده برنامه اجرایی اروپا روشن نباشد، اقدامات دیگری را خواهد داشت.» مکرون در سومین گفت‌وگوی خود با روحانی که ۲۰ فروردین سال جاری صورت گرفت، به «سعی و تلاش» فرانسه برای تأمین منافع ایران از توافق برجام اشاره کرد و از «سازوکار مالی تدوین شده» برای نشان دادن اراده اروپا در حفظ برجام یاد کرد. سازو کاری که مرور زمان نشان داد، پس از گذشت شش ماه از آن وعده‌ها هیچ گام عملی برای تأمین منافع ایران در برجام برداشته نشده است.
روحانی ۲۷ خرداد امسال هنگام دریافت استوارنامه سفیر جدید فرانسه در تهران با اشاره به صبر و خویشتنداری ایران طی یک سال گذشته به درخواست فرانسه و اتحادیه اروپا برای جبران اثرات و تبعات خروج امریکا از برجام، گفته بود: «شرایط کنونی حساس است و فرانسه همچنان فرصت دارد در کنار دیگر اعضای برجام، و در فرصت بسیار کوتاهی که وجود دارد، نقش تاریخی خود را برای حفظ این توافق ایفا کند، چرا که بی‌تردید از بین رفتن برجام، به نفع ایران، فرانسه، منطقه و جهان نیست.»، اما گذر زمان نشان داد که طرف‌های اروپایی چندان به این هشدار‌ها توجه ندارند. سرانجام ۱۸ اردیبهشت ۹۸ رئیس جمهور طی نامه‌های جداگانه به سران کشور‌های باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داد و تأکید کرد: «در هر زمان که خواسته‌های ما تأمین شود، ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.» در این نامه نوشته شده بود: «جمهوری اسلامی ایران در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایتِ محدویت‌های مربوط به نگهداری ذخائر اورانیوم غنی شده و ذخائر آب سنگین نمی‌داند.»
۴ تیرماه بود که روحانی در چهارمین گفت‌وگوی تلفنی مکرون با وی با اشاره به اینکه پایبندی ایران در برجام پس از خروج امریکا بر مبنای وعده طرف‌های اروپایی برای تضمین منافع اقتصادی از جمله حل وفصل مسائل مربوط به روابط بانکی و فروش نفت بود که متأسفانه هیچ‌یک از آن‌ها در مقام عمل تحقق پیدا نکرده، بار دیگر هشدار داد: «اگر ایران نتواند از فواید برجام بهره‌مند شود، بر اساس بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام مرحله به مرحله تعهدات خود را کاهش خواهد داد.» امانوئل مکرون، اما در این گفت‌وگوی تلفنی تنها به یک «اظهار تأسف» بسنده کرد. او خروج امریکا از توافق هسته‌ای، اعمال تحریم علیه ایران و تشدید این تحریم‌ها را مایه تأسف دانست و گفت: «فرانسه همواره برای پایداری برجام و قانع کردن طرف‌های مذاکره به‌ویژه امریکا تلاش و آن را دنبال می‌کند.»
۱۵ تیر ماه مکرون در گفت‌وگوی پنجم خود با روحانی به اقدامات اروپا برای جبران تحریم‌های امریکا اذعان کرد و گفت: «می‌پذیریم که اقدامات اروپا برای جبران تحریم‌های امریکا موفق و کارآمد نبوده است، اما همه تلاش خود را برای جبران این موضوع به کار می‌گیریم.» روحانی هم به او گفت: «توقف کلیه تحریم‌ها می‌تواند آغازی برای یک حرکت بین ایران و ۱+۵ باشد.» جمهوری اسلامی گام دوم کاهش تعهدات برجامی را ۱۶ تیرماه برداشت. عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه و ربیعی سخنگوی دولت در نشستی خبری، اقدام جدید ایران در کاهش تعهدات برجامی را تشریح کردند که طی آن ایران اعلام کرد از میزان ۳/ ۶۷ غنی‌سازی اورانیوم عبور خواهد کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز کشور خواهد بود.
سه روز بعد ۱۹ تیر رئیس جمهور فرانسه، فرستاده ویژه به تهران فرستاد تا پیام کتبی وی را تقدیم همتای ایرانی خود کند. گرچه از محتوای آن پیام خبری منتشر نشد، اما روحانی به فرستاده ویژه مکرون گفت: «ایران کاملاً راه دیپلماسی و مذاکره را باز نگهداشته است.» ششمین گفت‌وگوی تلفنی روحانی و برجام به ۲۷ تیرماه باز می‌گردد. روحانی در این گفتگو تصریح کرد: «گذشت زمان و از دست رفتن فرصت‌ها ایران را مجبور به اجرای گام سوم خود خواهد کرد.» معنای دیگر این حرف روحانی این بود که تلاش‌های اروپا برای اجرای تعهدات برجامی نتوانسته است مطالبات ایران را برآورده سازد. واکنش مکرون، اما جالب بود. او به روحانی گفت: «متأسفانه همواره افراطیونی هستند که از تلاش کشور‌ها برای رسیدن به صلح ممانعت می‌کنند و اعلام امریکا مبنی بر سخت‌تر کردن تحریم‌ها علیه ایران در این راستا است.» باز هم اظهار تأسف! گفتگو‌های سریالی مکرون- روحانی در نوبت‌های هفتم و هشتم نیز با همین ادبیات دنبال شد که یک سوی آن مطالبه ایران و سوی دیگر اظهار امیدواری و اظهار تأسف.
گفت‌وگوی نهم روحانی و مکرون، اما شنبه شب در شرایطی برگزار شد که عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه امروز در رأس هیئتی به پاریس می‌رود. روحانی در تماس تلفنی امانوئل مکرون، تلاش‌های پاریس در راستای حفظ برجام را مجدانه دانست و اظهار داشت: سفر دکتر ظریف به فرانسه، برای افکار عمومی و سیاسی منطقه و جهان حائز اهمیت و قابل توجه بود. رئیس جمهور تصریح کرد: متأسفانه پس از این اقدام یکجانبه امریکا، کشور‌های اروپایی نیز اقدامی عملی در مسیر اجرای تعهدات خود نداشتند.
رئیس جمهور رفع کامل همه تحریم‌ها علیه ایران را زمینه‌ساز مذاکرات بعدی دانست و تأکید کرد: اگر اروپا نتواند تعهدات خود را عملیاتی کند، ایران گام سوم در کاهش تعهدات برجامی را به اجرا خواهد رساند که البته این اقدام هم مانند دیگر مراحل اقدامی قابل بازگشت خواهد بود. روحانی تصریح کرد: مفاد توافق برجام تغییر ناپذیر بوده و همه طرف‌ها باید نسبت به محتوای آن متعهد باشند. مکرون» نیز در این گفت‌وگوی تلفنی، با بیان اینکه کارشناسان ایران و فرانسه به نتایج خوبی در مسیر حل مشکلات پیش رو رسیده و در هفته جاری نیز نشستی میان کارشناسان اقتصادی ایران و فرانسه در پاریس برگزار می‌شود، اظهار داشت: مطمئناً ادامه گفتگو‌ها و حل مشکلات از طریق مذاکره، تصمیمی درست است و باید این مسیر را تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه دهیم.
اکنون درحالی که تا اجرای مرحله گام سوم کاهش تعهدات کمتر از یک هفته باقی مانده است باید دید، آیا اداره طرف‌های اروپایی برای عمل به تعهدات برجامی در همان لفاظی‌های گذشته باقی خواهد ماند یا گشایشی در این زمینه ایجاد خواهد شود.
