سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: چقدر از این قولها به خود دادهاید؟ شروع رژیم غذایی از شنبه، شروع ورزش و پیادهروی از ابتدای ماه، شروع نظافت منزل از جمعه آینده، خواندن درسهای دانشگاه از اول ترم، صحبت با رئیس در زمانی مناسب، شروع فعالیتی جدید برای تغییر شغل از سال جدید و... اما هیچ وقت آن شنبه و روز اول ماه و سال نرسیده و باز هم فعالیتهای مهم، اما دشوارتان را به زمانی غیر قابل پیشبینی در آینده موکول کردهاید. حال به هفته گذشتهتان بیندیشید. آیا کاری بوده که باید انجام میدادید، اما انجامش ندادهاید؟ معمولاً کارهایتان را تا آخرین دقیقه به تأخیر میاندازید؟ چقدر کارهای ضروریتان را به تعویق انداخته و به انجام کارهای غیرضروری پرداختهاید؟ چقدر در انجام دادن کارهای مهمی که لذت کمتری دارند کوتاهی کرده و به انجام کارهای غیر مهم سرگرم شدهاید؟ در مورد کارهایی که به تعویق انداختهاید چه فکر میکنید؟ آیا نگران این بودید که نتوانید آن کار را به خوبی انجام دهید؟ نگران این بودید که در انجام آن کار شکست بخورید؟ فکر میکردید باید آن کار را به بهترین شکل ممکن انجام دهید؟ معتقد بودید برای انجام عالی آن کار باید زمان زیادی را صرف کنید؟ چرا با وجود اینکه میدانیم کاری را باید انجام دهیم، باز هم در شروع و انجام آن کوتاهی میکنیم؟
اگر شما از جمله افرادی هستید که به سؤالات ابتدای این مبحث پاسخ مثبت دادهاید، اگر فکر میکنید کارهای مهم زیادی باید انجام دهید تا زندگیتان بهبود یابد، اما تا کنون به هر دلیلی موفق به انجام آنها نشدهاید، اگر فکر میکنید جایگاه و موقعیت اجتماعی و خانوادگی فعلی شما بسیار کمتر و پایینتر از سطح لیاقت و شایستگی شماست، اما برای بهبود آن کاری نکردهاید، اگر در ذهنتان فهرستی از کارهای ضروری انجام نشدهای دارید که هر بار به انجام آنها فکر میکنید اضطراب وجودتان را در برمیگیرد و برای کاهش این اضطراب از انجام آن کار فرار یا اجتناب میکنید، شما یک اهمالکار حرفهای هستید و برای نجات خود از چرخه معیوب نارضایتی – اهمالکاری باید از همین حالا اقدام کنید. در غیر این صورت هیچ گاه روی آرامش، شادکامی و رضایتمندی درونی را نخواهید دید.
حال که به چیستی و چرایی اهمالکاری پی بردیم و ضرورت تغییر این عادت مخرب را دانستیم، لازم است راهکارهایی را بشناسیم که به ما در ترک این عادت و رفتار مخرب کمک کند. در اینجا به برخی تکنیکهای مفید اشاره میکنیم.
حوزههایی در زندگیتان را که بیشتر در آن اهمالکاری میکنید، شناسایی کنید. مثلاً بیشتر در روابط خانوادگیتان اهمال میکنید یا حوزه شغلی، سلامت، روابط اجتماعی، تحصیلی، اقتصادی و... سپس حوزه تعیین شده را با رفتارهای اختصاصیتری که در آن کوتاهی و اهمال میکنید، تعریف کنید. مثلاً حوزه اقتصادی شامل پسانداز کردن، تعیین میزان درآمد و هزینه ماهانه، مکاتبه برای افزایش حقوق، تلاش برای حذف هزینههای غیرضروری و....
در گام بعد بنویسید در زمان اهمالکاری چه فکرهایی در ذهن دارید و معمولاً چه اعمال جایگزینی انجام میدهید؟ مثلاً اگر در حوزه روابط اجتماعیتان اهمالکاری دارید، ممکن است فکرتان این باشد که نمیتوانید رابطههایتان را به خوبی حفظ کنید و رفتارتان این است که در تماس با دوستانتان کوتاهی و آن را به زمان دیگری موکول میکنید.
ممکن است در حوزه عملکرد شغلیتان اهمال کنید. چراکه فکر میکنید نمیتوانید گزارش کاریتان را به بهترین شکل ممکن تکمیل کنید، بنابراین نوشتن گزارشهای روزانهتان را به تأخیر میاندازید. شاید شما در حوزه سلامت جسمی و ورزش کردن کوتاهی کنید، چون فکر میکنید سن شما بالا رفته و اکنون برای شروع دیر است. پس پیادهروی و باشگاه رفتن را همچنان به تأخیر میاندازید.
هر شب حداقل ۱۰ دقیقه را به نوشتن برنامه و کارهایی که فردا باید انجام دهید، اختصاص دهید، سپس برنامهتان را با توجه به ضرورت و نیازهایتان اولویتبندی کنید. هر روز صبح ابتدا بزرگترین، زشتترین و بدترین قورباغهتان را قورت دهید! بزرگترین و زشتترین قورباغه همان سختترین، رنجآورترین و بزرگترین و در عین حال ضروریترین کاری است که تا به حال به تعویق انداختهاید.
اگر در ابتدای روز آن را انجام دهید، در ادامه روزتان احساس بهتر و انرژی بیشتری خواهید داشت؛ چراکه یک کار مهم و سخت را انجام دادهاید. به یاد داشته باشید هرچه قورباغههای زشتتر و بزرگتری را بخورید، بیشتر به موفقیت نزدیک شدهاید و بر اهمالکاری غلبه خواهید کرد. انجام دادن کارهای ضروری مهم، اما سخت و رنجآور در ابتدای روز به شما کمک میکند باقی کارهایتان را راحتتر و با اضطراب کمتر و تمرکز و اعتماد به نفس بیشتری انجام دهید، چون قبلاً از عهده سختترین کار برآمدهاید.
کارها، اهداف و برنامههایتان را به قدمهای کوچک تبدیل کنید تا راحتتر بتوانید آنها را انجام دهید. معمولاً هنگامی که کاری را بزرگ و سخت میپنداریم، از انجام دادن آن بیشتر اجتناب میکنیم، چون از یک طرف میدانیم برای انجام دادن آن، رنج، تلاش و مشقت بیشتری باید متحمل شویم. گرچه اغلب در این پیشبینی اغراق (فاجعهسازی) میکنیم. از طرف دیگر فکر میکنیم نمیتوانیم این کار بزرگ و مهم را به بهترین حالت ممکن انجام دهیم (کمالگرایی.)
برای غلبه بر این مشکل، کافیست کارهای بزرگ و مهم را به قدمهای کوچک قابل انجام تقسیم کنید. مثلاً به جای آنکه برنامهریزی شش ماهه برای نوشتن پایاننامه کنید و هر روز شروع آن را به تعویق بیندازید، برنامه یک ماهه برای نوشتن فصل اول کرده و سپس برنامه این یک ماه را به برنامه هفتگی و روزانه خرد کنید. به یاد داشته باشید برای آنکه انگیزه بیشتری برای انجام قدمهای کوچک داشته باشید، بابت انجام این قدمها خودتان را تشویق کنید. در پایان هر هفته، حداقل ۳۰ دقیقه را به تهیه فهرست کارهای مهمی که در هفته نسبت به انجام آنها اهمال و کوتاهی کردهاید، اختصاص دهید. سپس در مکانی خلوت به آسودگی دراز بکشید یا بنشینید و در ذهن خود مجسم کنید در هفته پیش رو، آن کارها را به بهترین شکل ممکن انجام داده و به خوبی از عهده آن برآمدهاید. این تصویرسازی و تجسم هر چقدر قویتر باشد، به شما برای غلبه بر ترس و اهمالکاریتان بیشتر کمک خواهد کرد. برای استفاده از تکنیکهای قویتر تجسم میتوانید از روانشناسان کمک بگیرید.
افسوس خوردن و خود سرزنشگری بابت زمان از دست رفته گذشته را رها کنید. این کار نه تنها در انجام کارهای مهمتان به شما کمکی نمیکند، بلکه بیشتر باعث میشود زمان حال را نیز از دست بدهید.
از تکنیک از الان تا پنج دقیقه دیگر استفاده کنید. این تکنیک به ما میآموزد مشکل افراد بسیاری فقط در اقدام اولیه برای شروع یک کار است و به محض شروع آن میتوانیم مابقی آن را به خوبی انجام دهیم، بنابراین وقتی کاری را باید انجام دهید و میخواهید طبق عادت آن را به تعویق بیندازید، به خودتان بگویید فقط از الان تا پنج دقیقه این کار را انجام میدهم. پس برخیزید و به مدت پنج دقیقه آتی به آن کار مشغول شوید. ذهن شما برای انجام مابقی کار به یاری شما خواهد شتافت.
*روانشناس