سرویس ایران جوان آنلاین: کشاورزی بدون برنامه و بدون توجه به نیازهای بازار و تنها با در نظر گرفتن قیمت و فروش یک محصول خاص طی سالهای گذشته منجر به اشباع بازار یک بار با سیبزمینی، بار دیگر با هندوانه و دیگر محصولات آبدوستی میشود که نه تنها کشاورز را متضرر میکند، بلکه به دلیل حجم بالای تولید، منابع آب بسیاری هم به تاراج میبرد. اتفاقی که در کنار بیبرنامگی متولیان رخ میدهد و امسال برای چندمین سال پیاپی به متضرر شدن هندوانهکاران منتهی شده است؛ موضوعی که به دنبال اجرا نشدن ۱۰ سال طرح اصلاح الگوی کشت رخ داده است.
سالهاست کشاورزان در مزارعشان دست به کشت و زرع میزنند و هیچ برنامهای برای تولید محصولاتی که روانه بازار میکنند ندارند، از همین رو یک سال کشاورزان با تجربه بازار سال گذشته دست به تولید پیاز میزنند و حجم بالایی از این محصول از مزارع برداشت میشود، سال دیگر آنها سیبزمینی را انتخاب میکنند و در زمان برداشت بازار را اشباع میکنند. تقریباً هر سال هم مساحت بسیاری از مزارع بهخصوص در جنوب کشور را به تولید هندوانه اختصاص میدهند؛ چراکه کشاورزان نمیدانند دقیقاً نیاز بازار به چه محصولی است و تنها با تجربه سالهای قبل دست به تولید میزنند و همین موضوع باعث اشباع بازار با یک محصول و متضرر شدنکشاورزان و کمبود محصولی دیگر و کمیابی برخی تولیدات میشود. از همین رو ۱۰ سال پیش متولیان طرح اصلاح الگوی کشت را مطرح کردند تا ضمن تنظیم بازار و برنامهریزی برای کشاورزی اقتصادی جلوی به تاراج رفتن منابع آبی هم گرفته شود. اما سالهاست همچنان هنداونه به صورت بیرویه تولید میشود؛ محصولی آبدوست که منابع آبی را به تاراج میبرد و درنهایت هم چیزی عاید کشاورزان نمیکند؛ چراکه هر سال بخشی از این تولیدات به دلیل بهصرفه نبودن قیمتگذاریها، بالا بودن هزینههای حمل و نقل و ... حتی به مرحله برداشت هم نمیرسد. محصولی که برای تولید هر کیلوی آن حدود ۳۰۰ لیتر آب مصرف میشود، امسال قیمتش به کیلویی ۴۰۰ تومان رسیده است.
ضرورت آغاز طرح اصلاح الگوی کشت
بر اساس گفته کارشناسان هندوانه کیلویی ۴۰۰ تومان نشانگر این است که امسال هندوانهکاران بهشدت ضرر کردند. این ضررها نیز تکراری شده است؛ یک سال هندوانهکار، یک سال صیفیکار و سال بعد سیبزمینیکار و این چرخه همچنان تکرار میشود. دلیل آن نیز اجرا نشدن طرح الگوی کشت در کشور است که ۱۰ سال روی میز مسئولان جا خوش کرده است و همچنان وعده اجرا را سال به سال تکرار میکنند. بر اساس گفته کارشناسان در استانهای مختلف حجم برداشت این محصول در خراسان شمالی ۱۳ هزار تن، در گلستان ۳۰ هزار تن، در اصفهان ۲ هزار و ۶۰۰ تن، در خراسان جنوبی نزدیک به ۳ هزار تن و ... پیشبینی شده است. در همین راستا یک کارشناس حوزه آب درخصوص کشت محصولات آببر میگوید: «این موضوع اصلاح الگوی کشت را میطلبد که باید از سوی وزارت جهاد کشاورزی پیادهسازی شود و با توجه به ظرفیت هر منطقه کشت برخی محصولات ممنوع اعلام شود و باید برخی محصولات تولیدیشان در برخی مناطق توسعه یابد.» مجتبی شوریان اضافه میکند: «به طور مثال در دشتهای جنوبی کشور که جزو دشتهای گرم و کمآب به شمار میرود تولید هندوانه توجیه اقتصادی ندارد و به دلیل آببر بودن تولید آن ارزش افزوده قابل توجهی نیز ندارد.» وی ادامه میدهد: «باید کشاورزان این آگاهی را پیدا کنند که کشت محصولات آببر از لحاظ پایداری منابع آبی به کشور لطمه وارد میکند و اجرای آن باید با قوانینی صورت گیرد که در صورت تخلف کشاورزان و کشت محصولات ممنوعه با جریمه یا ممنوعیت کشت یک ساله روبهرو شوند.» بر اساس گفته این کارشناس باید قبل از بحرانی شدن وضعیت منابع آبی به فکر اصلاح الگوی کشت در کشور بود تا با پیشگیری بتوان راهی برای حفظ منابع آبی پیدا کرد. گفتنی است بر اساس آمار گمرک در سال گذشته بالغ بر ۷۶۸ هزار تن هندوانه به ۳۵ کشور جهان صادر شده است؛ صادراتی که بهرغم ارزآوری ۱۵۷ میلیون دلاری هزینه آب مصرفی آن برای تولید هندوانه بیش از سود آن بوده است.