سرويس حقوق جوان آنلاين: جهیزیه مجموعه اموال منقولی است که برای استعمال یا تزئین زندگی مشترک از طرف زن به منزل شوهر آورده میشود. زن هیچگونه تکلیف شرعی و قانونی برای آوردن جهیزیه ندارد و تهیه وسایل لازم برای زندگی مشترک برعهده شوهر است.
آوردن جهیزیه از سوی زن به منزله انصراف او از مالکیت نیست بلکه فقط به جهت زندگی مشترک، شوهر حق استفاده از جهیزیه را دارد و مالکیت جهیزیه متعلق به زن است و، چون زن تکلیفی در آوردن جهیزیه به خانه شوهر ندارد، هر زمان که بخواهد میتواند جهیزیه را مسترد نماید. بردن جهیزیه قبل از طلاق امکانپذیر است چراکه زن مالک آن وسایل است و استرداد جهیزیه قبل از طلاق به منزله تمایل به جدایی است.
لازم به ذکر است اموال و وسایلی که شوهر در طول زندگی مشترک خریداری کرده حتی آنچه را که درنتیجه خرابی یا استهلاک جهیزیه زن خریداری میکند جزو جهیزیه نیست. پس زن اگر بخواهد دادخواست استرداد جهیزیه بدهد فقط میتواند آنچه از جهیزیه باقی مانده را مسترد نماید. جهیزیه همان چیزی است که در شروع زندگی مشترک زن به خانه شوهر آورده است بنابراین اگر در طول زمان این وسایل خراب یا مستهلک شوند شوهر مسئولیت و تکلیفی برای پرداخت وجه آن یا دادن جایگزین ندارد. توجه داشته باشید که جهیزیه دادن در مناطق مختلف کشور متفاوت است؛ در بعضی جاها طبق عرف و سنت بهطور کامل برعهده زن و در بعضی دیگر بخشی از وسایل برعهده مرد و بخشی برعهده زن است و در بعضی دیگر کاملاً برعهده مرد است.
شیوه استرداد جهیزیه
لیست اقلام جهیزیه یا همان سیاهه از دیرباز در کشور ما رایج بوده است. اگر تمایل به داشتن سیاهه دارید، فهرستی کامل از جهیزیه با جزئیات کامل تهیه کنید و بعد از استقرار در خانه شوهر از وی امضا اخذ کنید بدین شرح که این اقلام به خانه وی آورده شده است. برای اطمینان کامل میتوانید همانطور که گفته شد جزئیات کامل اقلام خصوصاً وسایل گرانقیمت را بنویسید.
مثلاً اگر موضوع فرش است بنویسید که ماشینی است یا دستبافت و چه مشخصاتی دارد؟! لزومی به امضای شاهد ذیل سیاهه (فهرست جهیزیه) نیست، اگرچه بودن امضای چند شاهد امین خالی از فایده نیست. استرداد جهیزیه یا بردن جهیزیه آسان است و معمولاً مشکلی در این خصوص وجود ندارد.
زن میتواند از طریق دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف استرداد جهیزیه به استناد سیاهه دادخواست تقدیم کند.
نکته اول
در نقاط مختلف ایران رسم است که بعضی از اقلام جهیزیه توسط شوهر خریداری شود، ممکن است این اقلام خریداری شده توسط شوهر در سیاهه نوشته شود و به امضا برسد. پس مراقب باشید آنچه شما (زوج) خریداری میکنید نباید به عنوان جهیزیه وارد سیاهه شود، چون بعداً هنگام استرداد جهیزیه توسط زوجه اگر نتوانید در دادگاه ثابت کنید که یکسری از اقلام توسط خود شما خریداری شده، تمام آنچه در سیاهه قرار دارد توسط زوجه مسترد میگردد.
نکته دوم
در بعضی سیاههها مشاهده میشود که طلاهای عروس (زوجه) با قید گرم به عنوان بخشی از جهیزیه گنجانده شده است. در تعریف جهیزیه گفته شد که جهیزیه آن اموال و وسایلی است که در زندگی مشترک استفاده میشود لذا طلاهای زوجه متعلق به اوست و در تصرف اوست و مرد استفادهای از آنها ندارد پس طبق عرف جهیزیه محسوب نمیشود مگر اینکه زوجه طلاها را از خانه پدر با خود آورده باشد و مدعی شود که در طول زندگی مشترک شوهر (زوج) آنها را برداشته است که از مقوله استرداد جهیزیه خارج است و زن با اثبات آن میتواند شکایت کیفری یا حقوقی کند.