سرویس جامعه جوان آنلاین: «در مرحله‌ای قرار داریم که مخاطب از طراحی، شخصیت و کالا‌های ایرانی رضایت دارد و از آن حمایت می‌کند. به جرأت می‌توان گفت که نوشت‌افزار نمونه‌ای موفق در زمینه تولیدات ایرانی است و طبق نظرسنجی‌ای که انجام شده است، در حدود ۸۰ درصد از نوشت‌افزار ایرانی استقبال کرده‌اند.» این‌ها صحبت‌های سعید حسینی، مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی اسلامی است که از رضایت مردم می‌گوید که نوشت‌افزار ایرانی اسلامی را دوست داشته‌اند؛ چه از منظر کیفیت و چه کاراکتر‌هایی که برای بچه‌ها جذابیت دارند و وقتی روی این محصولات قرار می‌گیرند، از آن استقبال می‌شود، اما حالا که پای عدد و رقم در میان است، می‌خواهیم آمار جدیدی را در این حوزه بررسی کنیم، به ماه مهر و باز شدن مدارس که نزدیک می‌شویم، دوباره حرف از نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر می‌شود و البته نوشت‌افزاری که همین‌طور قیمتش بالا می‌رود. هفته گذشته گزارشی در مورد نوشت‌افزار‌های ایرانی- اسلامی و نحوه ورود آن به بازار نوشتیم، اما گزارش امروز در مورد گردش مالی نوشت‌افزار در ایران است، اینکه سهم تولید داخلی و سهم نوشت‌افزار‌های ایرانی- اسلامی از بازار بزرگ این کالا چقدر است؟ کاراکتر‌های محبوب بچه‌ها برای انتخاب لوازم‌التحریر کدام‌ها هستند؟
زنجیره تولید کالا‌های فرهنگی شخصیت‌محور
بازار محصولات فرهنگی، مبتنی‌بر شخصیت‌ها و نماد‌های فرهنگی در جهان، طیف گسترده‌ای از نیاز‌های مصرفی خانواده‌ها را شامل می‌شود که رابطه مستقیمی با سبک زندگی جامعه دارد. با بررسی‌های گسترده مشخص شده است که تولیدکنندگان فعلا در حوزه نوشت‌افزار می‌توانند در ۱۶ حوزه با کاراکتر‌های فرهنگی، محصول تولید و عرضه کنند. این ۱۶ حوزه به ترتیب عبارتند از: پوشاک، اسباب‌بازی، ملزومات شخصی، دکوراسیون داخلی، نرم‌افزار و بازی‌های ویدئویی، مواد غذایی و نوشیدنی، لوازم مصرفی الکترونیکی، سلامت، بهداشت و زیبایی، کالا‌های ورزشی، نشر، انواع پاپوش، اجناس کلکسیونی، نوشت‌افزار، موسیقی و ویدئو، لوازم خانگی و محصولات برای نوزاد. وقتی از نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر حرف می‌زنیم، فقط وجه نوشت‌افزاری آن مهم نیست بلکه نقش‌هایی را که بر دفتر‌ها و قلم‌ها جا خوش می‌کنند باید از وجوه رسانه‌ای بررسی کرد که بر ذهن و روان دانش‌آموزان اثر گذارند.
گردش مالی بازار نوشت‌افزار در ایران
گردش مالی نوشت‌افزار در ایران هم مانند دیگر کشور‌ها رقم بالایی است؛ رقمی که نمی‌توان بدون در نظر گرفتن برنامه‌ریزی فرهنگی و اقتصادی از کنار آن گذشت. گردش مالی نوشت‌افزار در ایران تقریبا ۶ هزار میلیارد تومان است. اما نکاتی دارد که جالب توجه است؛ ما از گردش دو تا سه‌هزار میلیارد تومانی از سال ۸۸، به رقم ۶ هزار میلیارد تومان در یک سال گذشته رسیدیم. این در حالی است که در سال ۹۶، این گردش مالی حدود چهارهزار میلیارد تومان بود. سهم واردات در این گردش مالی بسیار زیاد است، به‌طوری که کشور‌های چین، هند و ترکیه بیشترین صادرات لوازم‌التحریر را به ایران دارند.
۱۰ درصد بازاردر اختیار کاراکتر‌های بومی است
طرح‌ها و کاراکتر‌های خارجی بخش قابل‌توجهی از بازار نوشت‌افزار کشور را اشغال کرده‌اند. بر اساس آمار از کل کاراکتر‌هایی که در بازار نوشت‌افزار ایران وجود دارد، ۹۰ درصد به مفاهیم و کاراکتر‌های غربی اختصاص دارد و ۱۰ درصد کاراکتر‌ها در اختیار مفاهیم ایرانی اسلامی و بومی هستند. نکته مهم اینکه برخی از این کاراکتر‌های غربی در کشور خودمان روی این محصولات چاپ می‌شوند!
گردش مالی صنعت نوشت‌افزار جهان
برند‌های معروف لوازم‌التحریر منتظرند شخصیت‌ها در دنیای کارتون و فیلم جان بگیرند و برای بچه‌ها محبوب شوند و بعد آن را روی لوازم پرکاربرد تحریر قرار دهند. طبق آمار گردش مالی نوشت‌افزار در جهان ۱۸۰ میلیارد دلار است؛ آماری که سال به سال در حال رشد است. نکته مهم اینجاست که نوشت‌افزار‌ها یک صنعت با گردش مالی بالا محسوب می‌شوند و کشور‌های مهم صنعتی در حوزه تولید و صادرات این محصولات فعالیت می‌کنند. بنابر آمار سالانه حدود ۱۰ درصد این بازار در جهان رشد دارد. بازار رو به افزایش و توسعه نوشت‌افزار در مناطق اقتصاد‌های نوظهور جهان مانند آسیا، آسیای غربی، آمریکای لاتین و شرق آفریقا قرار دارد. رشد جمعیت، افزایش نرخ سواد، افزایش درآمد، افزایش هزینه‌های مربوط به آموزش‌وپرورش، ارائه طرح‌های دولتی به‌منظور بهبود بخش آموزش‌وپرورش و افزایش مدارس از جمله مواردی است که باعث شده در این چند سال، بازار لوازم‌التحریر رو به‌رشد باشد.
تفکیک آمار نوشت‌افزار
دفتر مشق، کیف، جامدادی، خط‌کش، مدادرنگی، محصولات فانتزی و بقیه موارد از جمله موضوعاتی است که گردش مالی زیادی در بازار ایران دارند. در ادامه به تفکیک این آمار خواهد آمد.
دفتر مشق: ۵۰۰ میلیارد تومان گردش مالی؛ بیش از ۷۵ درصد با طرح‌های خارجی.
کیف: ۴۰۰ میلیارد تومان گردش مالی؛ بیش از ۶۵ درصد با طرح‌های خارجی
جامدادی: ۳۰ میلیارد تومان گردش مالی؛ بیش از ۷۰ درصد با طرح‌های خارجی
خط‌کش: ۷ میلیارد تومان گردش مالی؛ بیش از ۸۰ درصد با طرح‌های خارجی
مدادرنگی: ۱۵۰ میلیارد تومان گردش مالی؛ بیش از ۸۴ درصد با طرح‌های خارجی
محصولات فانتزی و هدایا: ۱۶۰ میلیارد تومان گردش مالی؛ بیش از ۸۹ درصد با طرح‌های خارجی
کلربوک: ۲۵ میلیارد تومان گردش مالی؛ ۹۰ درصد با طرح‌های خارجی
پرفروش‌ها در اختیار کارتون‌های آمریکایی
سینما و حوزه فرهنگ، شخصیت‌های زیادی برای کودک خلق نکرده است، ولی معدود شخصیت‌هایی که در دنیای سینما و تلویزیون ایران مشهور شده‌اند برای دانش‌آموزان ایرانی جذابند. در سال‌هایی که شخصیت‌های عروسکی کلاه قرمزی و پسرخاله به پرده سینما‌ها آمدند، برای بسیاری از بچه‌های آن دهه، جذاب و دوست‌داشتنی بودند، اما شاید تا سال‌ها بعد عکس‌هایشان روی دفتر مشق‌ها نیامد و بازار لوازم‌التحریر سراغ این شخصیت‌ها نمی‌رفت. فکر می‌کنید که برای دانش‌آموزان دهه ۹۰ کدام شخصیت کارتونی جذاب است. شخصیت‌های کارتونی آمریکایی به ترتیب محبوبیت بین دانش‌آموزان عبارتند از: ۱. فروزن، ۲. مرد عنکبوتی، ۳. باب اسفنجی، ۴. شرک، ۵. پرنسس‌های دیزنی، ۶. دیو ودلبر، ۷. تام وجری، ۸. بن‌تن، ۹. پاندای کونگ‌فوکار و ۱۰. سیندرلا. البته بخشی از این محبوبیت‌ها وام گرفته از فضایی فرهنگی است که کودک ایرانی در آن آموزش دیده است و همچنین تاثیر و جذابیت هر کدام از کارتون‌هایی که کمپانی‌های انیمیشن‌سازی آمریکایی در سال‌های اخیر خلق کرده‌اند.
۳ حوزه اصلی نوشت‌افزار
نوشت‌افزار در کشور ما سه حوزه اصلی دارد که بیشتر آن به بخش دانش‌آموزی مربوط است، این سه حوزه عبارت است از: دانش‌آموزی و لوازم مدرسه، دانشجویی و لوازم هنری، اداری و مهندسی
عوامل موثر بر تصمیم‌گیری خرید
اینکه کودکان چه چیزی دوست دارند یک بحث است، اینکه خودشان لوازم‌التحریر مدرسه‌شان یا دیگر لوازم‌شان را انتخاب کنند، بحثی دیگر، اما طبق آماری که در اختیار روزنامه «فرهیختگان» قرار دارد، جالب است بدانید حدود ۵۲ درصد از بچه‌ها، انتخاب لوازم مورد استفاده‌شان برعهده مادرشان است، ۲۴ درصد از پدرشان برای این انتخاب تاثیر می‌پذیرند، ۹ درصد از طریق دوست، ۸ درصد از طریق خواهر، ۴ درصد برادر و ۳ درصد از معلم.
شاخص‌های خرید نوشت‌افزار
طبیعتا هر فردی برای محصول مورد نیازش یک‌سری شاخص دارد و همان شاخص‌ها را ملاک خریدش می‌گذارد. در بحث نوشت‌افزار هم با انجام یک پیمایش مشخص شده است ۴۲ درصد کسانی که لوازم‌التحریر یا نوشت‌افزار می‌خرند، کیفیت این محصولات برایشان مهم است. ۲۷ درصد قیمت برایشان در اولویت است، ۲۱ درصد طرح و کاراکتر‌های روی نوشت‌افزار، ۵ درصد برند بودن و ۵ درصد هم ست بودن این محصولات برایشان مهم است.
بازار ۳۵ درصدی تولید داخلی و، اما و اگرهایش
تا اوایل دهه ۹۰، به گفته کارشناسان و کسانی که در حوزه لوازم‌التحریر فعالیت می‌کنند، تقریبا ۹۰ درصد از بازار نوشت‌افزار در اختیار کالا‌های وارداتی بود. به گفته سعید حسینی، مدیرعامل نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی درحال حاضر، حدود ۶۵ درصد از بازار نوشت‌افزار در اختیار محصولات وارداتی و ۳۵ درصد سهم تولیدات داخلی است.
نکته‌ای که در سهم ۳۵ درصدی بازار داخلی نوشت‌افزار وجود دارد، اینکه بخش قابل‌توجهی از طراحان داخلی از طرح شخصیت‌های کارتونی آمریکایی استفاده می‌کنند. با توجه به آماری که ارائه شد فقط ۱۰ درصد از سهم بازار نوشت‌افزار‌ها در اختیار شخصیت‌های ایرانی- اسلامی است و ۲۵ درصد از تولیدکنندگان داخلی نوشت‌افزار از کاراکتر‌های خارجی برای محصولات‌شان استفاده می‌کنند؛ یعنی تولیدکننده ایرانی، لوازم‌التحریر و جلد دفاتر را در اختیار شخصیت‌های کارتونی آمریکایی قرار می‌دهد.
ضمن اینکه پیش‌بینی می‌شود با وضعیتی که در یک سال اخیر برای کاغذ به وجود آمده است، شرایط برای تولیدکنندگان داخلی بغرنج شود و میزان تولیدات داخلی کاهش یابد و به احتمال زیاد، همین کم شدن تولیدات داخلی، بازار نوشت‌افزار را تبدیل به محل جولان محصولات وارداتی با شخصیت‌های کارتونی آمریکایی کند.
شخصیت‌های محبوب داخلی
اگر بچه‌ها به شخصیت‌های خارجی علاقه دارند و دوست دارند طرح‌هایشان را روی وسایل‌شان داشته باشند، در داخل کشور هم کاراکتر‌های محبوب کم نداریم. شخصیت‌های محبوبی که بچه‌ها برای لوازم‌التحریرشان دوست دارند به‌ترتیب عبارتند از: فیلشاه، کلاه‌قرمزی، جناب‌خان، شخصیت‌های مجموعه شکرستان و پسرخاله.
بین نوشت‌افزار‌هایی هم که با تصاویر شهدا منتشر می‌شوند، تصویر شهید احمدی‌روشن و شهید حججی جزء شخصیت‌های محبوب بچه‌ها هستند.
حوزه‌های دارای فرصت سرمایه‌گذاری
با توجه به اینکه عمده بازار در نوشت‌افزار وارداتی است، اما حوزه‌هایی وجود دارد که ما اصلا تولیدی در آن نداریم یا اینکه تولیدمان بسیار کم است، درحالی که می‌توانیم در این حوزه‌ها هم سرمایه‌گذاری کنیم، چون این حوزه‌ها برای سرمایه‌گذاری، سرمایه آنچنانی نمی‌خواهند، اما گردش مالی زیادی دارند.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری در تولید لوازمی همچون مدادتراش، ماژیک، روان‌نویس، مدادنوکی (اتود)، پاک‌کن، ظرف غذا، قمقمه و لیوان، گیره و نگه‌دارنده، جلد چسبی، مداد و لوازم رنگ‌آمیزی (پاستل، گواش، آبرنگ و مدادشمعی) هستند. برخی از این محصولات هم هستند که اگر مواد اولیه‌اش را در کشور تولید کنیم، بسیاری از مشکلات‌مان حل خواهد شد. انواع کاغذ، فیلم و زینک، تیغ و انواع جوهر و رنگ ازجمله این موارد هستند.
