سرويس بين‌الملل جوان آنلاين: خانم ترزا می ۲۴ می‌مقابل خبرنگاران حاضر شد تا در صحنه‌ای احساساتی آمادگی خود را برای کناره‌گیری از مقام ریاست حزب محافظه‌کار و درنتیجه، پست نخست‌وزیری بریتانیا اعلام کند. هرچند نامزد‌های جانشینی او در ابتدا کم نبودند، اما نام یک نفر بود که بیش از هرکس دیگری بر سر زبان‌ها بود. او کسی نبود جز وزیر خارجه سابق همین خانم می‌که می‌خواست جایش را بگیرد و تنها کسی که البته با فاصله زیاد تعقیبش می‌کرد جرمی هانت بود که دست‌برقضا جانشین جانسون در وزارت خارجه بریتانیا شد. رقابت این دو طی هفته‌های اخیر بسیار تنگاتنگ بود و درنهایت رأی‌گیری در میان اعضای حزب محافظه‌کار روز دوشنبه برگزار و نتیجه رسمی آن هم روز چهارشنبه اعلام شد. جانسون با کسب ۹۲ هزار و ۱۵۳ رأی در مقابل ۴۶ هزار و ۶۵۶ رأی هانت پیروز شد و بعد از مراسم تشریفاتی از رفتن به قصر باکینگهام به خانه شماره ۱۰ در خیابان داونینگ استریت رفت تا کار خود را به عنوان پنجاه‌وپنجمین نخست‌وزیر بریتانیا شروع بکند. حالا جانسون به نخست‌وزیری رسیده، اما شخصیت جنجالی‌اش تردید‌های زیادی در مورد نحوه کار او در مواجهه با مشکلات ایجاد کرده است.
پسر شلوغ
نخستین نکته جالب توجه در مورد بوریس جانسون این است که او نه در بریتانیا بلکه در نیویورک به دنیا آمد و تا همین سه سال قبل هنوز تابعیت امریکا را داشت و به نظر می‌رسد برای به دست گرفتن پست وزارت خارجه به ترک این تابعیت تن داد. همین نکته نه تنها در میان سیاستمداران انگلیسی استثنایی و تا حدی عجیب و غریب است، نشان‌دهنده خلق‌وخوی خاص جانسون نیز است که نمی‌توان با معیار‌ها و قواعد موجود در جامعه به‌شدت سنتی انگلیسی همخوانی داشته باشد. کارنامه جانسون از زمان سردبیری مجله اسپکتیتور و حضور در برنامه طنز تلویزیونی گرفته تا نمایندگی در مجلس عوام، هشت سال شهرداری لندن، بازگشت به مجلس و درنهایت، وزارت خارجه به‌کلی دلالت بر این خلق‌وخو دارد. او در برنامه طنز تلویزیونی به عنوان شخصیتی نامرتب و نامنظم شناخته می‌شد که البته هنوز نشانه‌های آن هم دیده می‌شود؛ در سال ۲۰۰۴ و با نوشتن مقاله‌ای در اسپکتیتور به نوعی به عزاداری مردم لیورپول بابت کشته شدن کن بیگلی در عراق توهین کرد و مجبور شده به این خاطر از مردم عذرخواهی کند و بعد هم در همین روزنامه مردم پاپوآ در گینه نو را به «آدم‌خواری و قبیله‌کشی» متهم کرد. شهرداری لندن فرصتی را برای جانسون فراهم کرد تا خود را با طرح‌های جنجالی مثل افزایش شمار نیرو‌های پلیس لندن، طرح دوچرخه‌سواری و آوردن دوچرخه‌هایی به خیابان‌های لندن مشهور به «دوچرخه بوریس» و ساخت‌وساز مسکن ارزان‌قیمت مطرح کند. او که با این طرح‌ها به قدر کافی مطرح شده بود، در جریان همه‌پرسی جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا به نام برگزیت طرفدار جنجالی برگزیت بود و ادعای او در مورد پرداخت ۳۵۰ میلیون دلار در هفته به اتحادیه اروپا مبدل به یکی از شعار‌های طرفداران برگزیت شد و بر بدنه اتوبوس‌ها خودنمایی می‌کرد. همین پیش‌زمینه جنجالی از شخصیت او باعث شد تا در مقام وزارت خارجه دوام نیاورد و اختلاف نظرش با خانم می‌درمورد برگزیت درنهایت باعث کناره‌گیری او از این سمت شد.
اول انگلیس
جانسون با حضور جنجالی‌اش در جریان همه‌پرسی برگزیت در کنار شخصیت‌های ملی‌گرایی مثل نایجل فراژ، رهبر وقت حزب استقلال پادشاهی متحد، یوکیپ، قرار گرفت. دیدگاه ملی‌گرایانه این جریان چیزی شبیه به شعار‌هایی است که دونالد ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی دو سال و نیم قبل می‌داد که از همه مشهورتر «اول امریکا» بود. شاید بتوان گفت که دیدگاه جانسون و فراژ در جریان آن همه‌پرسی هم قرینه «اول انگلیس» برای شعار ترامپ بود با این تفاوت که جانسون یا فراژ منظورشان قرار گرفتن بریتانیا در مقابل اتحادیه اروپا بود و نه به آن صورت که ترامپ می‌خواهد امریکا را در مقابل کل دنیا قرار بدهد. در هر صورت، رویکرد ملی‌گرایانه جانسون در آن جریان به‌خوبی نمودار شد و شاید ریشه در پیشینه خانوادگی او دارد؛ چراکه جد پدری‌اش، علی کمال بیک، با وجود آن که وزیر معارف دولت عثمانی بود، اما عضو گروهی بود که خود را از شیفتگان انگلیس می‌دانست.
حالا او با این رویکرد خانوادگی باید با اتحادیه اروپا سر میز برگزیت بنشیند تا نحوه خروج بریتانیا را از اتحادیه تا ۳۱ اکتبر مشخص کند. روشن است که او کار بسیار سختی دارد چراکه خانم می‌طی دو سال و دستیابی به توافقنامه خروج با اتحادیه نتوانست حتی نظر هم‌حزبی‌های خود را در مجلس عوام به دست بیاورد و به همین دلیل هم از کار خود کنار رفت. مدت کم سه ماهه تا پایان مهلت خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تنها مشکل کار نیست و تهدید جانسون به خروج بدون توافق مشکل بزرگ‌تری است که برخلاف انتظار مقامات اروپایی به آن پایبند است. اورزولا فان در لاین، رئیس جدید کمیسیون اروپا از آمادگی برای یک «رابطه کاری خوب و قوی» با جانسون گفت تا «نتیجه‌ای خوب برای مردم اروپا و مردم بریتانیا» به دست بیاید. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان با انتشار بیانیه‌ای انتخاب جانسون را تبریک گفته، اما از او خواسته «مسئولانه» رفتار کند به این معنا که از «خروج حساب نشده به هر قیمت» جلوگیری کند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با تعریف از ترزا می‌به نوعی همکاری نزدیک با اتحادیه اروپا را به جانسون گوشزد کرده است. به این ترتیب، رهبران اروپایی نگرانی خود را از به قدرت رسیدن جانسون مخفی نکرده‌اند و باید گفت که آن‌ها تا اندازه‌ای حق دارند چراکه جانسون در سخنرانی روز چهارشنبه آشکارا از برگزیت بی‌توافق گفت که بدترین سناریوی ممکن برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا است.
جانسون در عرصه بین‌الملل
جانسون تنها با رویکرد «اول انگلیس» و برگزیت معادل بریتانیایی ترامپ نیست و این گمانه مطرح است که شاید او در عرصه‌های دیگر بین‌الملل از جمله امنیت بین‌الملل و برجام هم مثل ترامپ عمل بکند. ماتیو آفورد، نماینده حزب محافظه‌کار بریتانیا، در مصاحبه با تلویزیون اسرائیلی آی ۲۴ نیوز گفته که جانسون احتمالاً از برجام خارج می‌شود و تحریم‌ها را باز خواهد گرداند و خود جانسون هم در مصاحبه با روزنامه یهودی- انگلیسی جویش‌نیوز به صورت ضمنی از رفتن به سمت تحریم و خروج از برجام گفته است. مکرون در پیام خود به جانسون از او درخواست همکاری در مسائل مهم بین‌المللی نظیر «ایران و امنیت بین‌المللی» را دارد، اما به نظر می‌رسد جانسون با خلق‌وخوی جنجالی و خاصش آدم قابل اعتمادی برای همکاری در این زمینه‌ها نباشد. این موضوع بعد از اقدام بریتانیا در توقف غیرقانونی نفتکش گریس یک اهمیت بیشتری پیدا کرده زیرا بریتانیا با این کار و قبل از آمدن جانسون به خانه شماره ۱۰، در عمل همکاری خود با امریکا و ترامپ را به سطح نظامی رسانده بود هرچند ادعای رعایت برجام و همکاری با دیگر اعضای برجام را داشت. حالا چگونه می‌توان انتظار داشت جانسون با رفتاری بسیار شبیه به ترامپ به درخواست کسی مثل مکرون پاسخ مثبت دهد؟ توقیف کشتی انگلیسی استینا ایمپرو در تنگه هرمز توسط ایران و وضعیت بحرانی جاری در خلیج فارس و منطقه خاورمیانه وضعیتی بحرانی ایجاد کرده که نمی‌توان به دقت گفت جانسون در قبال آن چه خواهد کرد. مواضع متزلزل او در زمان تصدی وزارت خارجه به این مسئله بیشتر دامن می‌زند زیرا هرچند او همانند ترامپ خارج از عرف و عادت متعارف عمل می‌کند، اما سفر او به ایران در دسامبر ۲۰۱۷ می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که او بیشتر متمایل به مسیر تعامل و گفتگو است تا ترامپ که از همان ابتدای امر با تحریم و فشار کار خود را شروع کرد.
اولین پس‌لرزه‌ها
اگر آمدن جانسون به خانه شماره ۱۰ همانند ریاست جمهوری ترامپ در امریکا زلزله سیاسی برای بریتانیا باشد، پس‌لرزه‌های آن همین حالا مشاهده شده است. فیلیپ هاموند، وزیر دارایی، دیوید گوکه، وزیر دادگستری و آلن دانکن، معاون وزیر خارجه انگلیس به محض اطمینان از نخست‌وزیری جانسون از کار خود کنار رفته‌اند. هاموند برای توضیح استعفایش تعارف را کنار گذاشته و گفته که ترجیح می‌دهد استعفا بدهد تا به دست جانسون از کار برکنار بشود. این جدای از شش نماینده حزب محافظه‌کار است که تهدید کرده‌اند در صورت انتخاب جانسون به حزب لیبرال دموکرات خواهند پیوست. جانسون روز چهارشنبه و در نخستین سخنرانی‌اش بعد از رسیدن به خانه شماره ۱۰ گفته که قصد اتحاد بین مردم را دارد، اما به نظر می‌رسد آمدن او به این خانه باعث تفرقه و اختلاف‌های عمیق در حزب خودش شده چه رسد به دیگر احزاب و مردم بریتانیا. از این رو، به نظر می‌رسد دشواری‌های جانسون همین حالا و در خانه سیاسی‌اش شروع شده تا دیگر دشواری‌ها مقابل اتحادیه اروپا یا در مورد برجام. معلوم نیست او چگونه خواهد توانست این دشواری‌ها را برطرف کند، اما معلوم است که او در هر زمینه‌ای کار بسیار سختی در پیش رو دارد.
