محمدرضا سوري
كاهش بارندگي ها وذخاير منابع آبي ازجمله معضلاتي است كه موجب شده تا اين روزها براي حفظ باغباني وكشاورزي مجبور به مديريت آب مصرفي باشيم . درحالي كه در چند سال اخير استفاده از روش هاي غرقابي در بين كشاورزان وباغداران متداول بود حال كاهش منابع آبي مي طلبد تا براي گذراز بحران آبي جديدترين روش ها را به كار ببريم . دراين ميان كهكيلويه بويراحمدازجمله استانهايي است كه به دليل كاهش بارشها ،كشاورزي آن تحت تاثير اين مهم قرار گرفته موضوعي كه بهره برداران را برآن داست تا با بكاربستن نظر كارشناسان آب مصرفي خودرا مديريت كرده وازبحران كم آبي به خوبي گذركنند. موضوعي كه به گفته مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد موجب شده تا با اجرای طرح های نوین آبیاری سالانه ۱۵۳ میلیون متر مکعب آب در استان صرفه جویی شود.
****
درحالي كه فراواني آب در برخي از استانهاي كشور موجب شده بود كه تا كشاورزان آب فراواني را براي توليدات محصولات خود استقاده كنند ، اما حالا با بحران آب در اين مناطق چاره اي جزء مديريت آب مصرفي با استفاده ازروش هاي نوين ،باقي نمانده است.
بارشهاي سالانه در ایران 400 میلیارد متر مکعب است که به طور متوسط 270 میلیارد متر مکعب به دلیل تبخیرشدن تلف میشودوتنها حدود 130 میلیارد متر مکعب باقی میماند كه از این مقدار، 92 میلیارد مترمکعب به آبهای سطحی میپیوندد و 38 میلیارد متر مکعب به آبخوانها نفوذ میکند.
دراين ميان بیشترین میزان مصرف آب در دنیا در بخش کشاورزی است. در ایران نیز کشاورزی بیشترین مصرف آب را دارد با این تفاوت که سهم کشاورزی ایران در مقایسه با سایر کشورها از استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است.
براین اساس مصرف خانگی 6 درصد، صنعت 2 درصد و کشاورزی نیز92 درصد منابع آب را به مصرف میرساند اين درحالي است كه مسئولان وزارت جهاد کشاورزی مصرف 70 درصدي آب را در اين بخش تأیید میکنند.
صرفه جويي قابل توجه آب در كشاورزي کهگیلویه و بویراحمد
با وجود اينكه کهگیلویه و بویراحمديكي از استانهاي مهم در زمينه توليدات كشاورزي به شمار مي رود ، اما در سالها اخير مصرف بالاي آب موجب شده تا كشاورزان انها براي ادامه كار كشاورزي در استان مجبور به استفاده بهينه از آب توليدي در استان شوند.
درحالي كه برخي از آمارهانشان مي دهد 88درصد آب توليدي در كهكيلويه وبوير احمد ، اما برخي از كارشناسان جهاد كشاورزي استان معتقدند تنها 50 آب توليدي در مصارف كشاورزي مصرف مي شود.
اين درحالي است در سالهاي اخير براي مديريت مصرف اقدامات موثري دراين زمينه انجام گرفته كه به عنوان نمونه مي توان به رونق استفاده از روش هاي نوين آبياري اشاره كرد.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد دراين خصوص مي گويد: «با اجرای طرح های نوین آبیاری سالانه ۱۵۳ میلیون متر مکعب آب در استان صرفه جویی می شود. »
عبدالعلی بهاءالدینی مي افزايد:« مطالعه و اجرای سیستمهای آبیاری تحت فشار، مطالعه و اجرای سیستمهای آبیاری نوین، اجرای پوشش کانالهای آبیاری، انتقال آب با لوله، احداث استخر، احداث سدهای خاکی و بتنی و احداث ایستگاههای پمپاژ و تأمین آب از جمله اقدامات ما طی سال جاری است.»
دراين ميان یکی از مهمترین اقداماتي كه دراين زمينه انجام گرفت مطالعه و اجرای سیستمهای آبیاری تحت فشار است که موجب شده تا با اجرای هر هکتار سیستم آبیاری نوین سالانه حدود ۴ هزار و ۵۰۰ متر مکعب درمصرف آب صرفه جويي شود.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اقدامات خوب وموثر در اين زمينه تصريح مي كند: « تا کنون از ۸۶ هزار هکتار اراضی آبی استان حدود ۳۴ هزار هکتار به سیستم آبیاری نوین تجهیز شده که سالیانه ۱۵۳ میلیون متر مکعب آب حفاظت و صرفه جویی داریم.»
آمارها نشان مي دهد، تاكنون سیستمهای آبیاری نوین شامل قطرهی، بارانی و نوار تیپ در سطح شهرستانهای استان اجرايي شده است.
اين درحالي است كه در حال حاضر طبق دستور العمل و بخش نامه با توجه به نوع و شیوه سیستم آبیاری و نوع اراضی بین ۸ تا ۱۳ میلیون تومان کمک بلاعوض از سوی دولت به ازای هر هکتار پرداخت شده است.
و طی سال گذشته حدود ۲۲ میلیارد تومان برای اجرای سیستمهای آبیاری نوین در نظر گرفته شد.
آمارها نشان مي دهد از ابتدا تا کنون حدود ۳۴ هزار هکتار از اراضی استان به سیستم آبیاری نوین مجهز شدند که ۱۴ هزار هکتار از این میزان در دولت يازده ودوازدهم بوده است .
نگاهي به توليدات كشاورزي در كهكيلويه وبوير احمد
تلاش جهاد كشاورزي كهكيلويه بوير احمد در سال هاي اخير موجب شده تا در چند دهه اخير توليدات كشاورزي در استان تولیدات کشاورزی از 10 تن به 900 هزار تن رسیده است.
قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی در کهگیلویه و بویراحمد دراين خصوص مي گويد: «قبل از انقلاب در استان فقط 2 هزار و 630 هکتار باغ وجود داشت اما این رقم اکنون به 38 هزار و 321 هکتار رسیده است.»
الياس تاجالدینی با اشاره به سیاست افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی به واسطه شرایط خاص این استان مي افزايد: «کشت زراعی گیاهان دارویی از صفر به 125 هکتار رسیده است.»
درحالي كه قبل از انقلاب حتی یک مزرعه پرورش ماهی در این استان نبود اما در این سالها با یک رشد ملایم، 239 مزرعه با تولید سالیانه حدود 14 هزار تن ماهی در حال فعالیت هستند.
یکی دیگر از شاخصهای کلیدی بخش کشاورزی اين استان استفاده از تجهیزات مدرن و کشاورزی پیشرفته است در این شاخص که ضریب آن قبل از انقلاب حدود یک دهم درصد بود اکنون به 1.24 صدم درصد رسیده است که گام بزرگی در حرکت از کشاورزی سنتی به کشاورزی مکانیزه بوده است.
درحال حاضر حدود 57 شاخص مهم در بخش کشاورزی وجود دارد که قبل از انقلاب عمده آنها رقمها ناچیز بود، اما در این 40 سال، خدمات و اقدامات قابل توجهی شده است و کشاورزی به یکی از ارکان اصلی اقتصاد و اشتغال این استان تبدیل شده است.
با توجه به اينكه در سالهای اخیر محدودیت منابع آبیموجب شده تا كشاورزي استان به سمت اجرای سیستمهای نوین آبیاری برود که کاری نو و جدید بود و قبلا در این زمینه هیچ کاری نشده بود اما اکنون 33 هزار هکتار از اراضی این استان، به سیستمهای نوین آبیاری تجهیز شدند.
قبل از انقلاب فقط 110 هکتار از اراضی این استان از دیم به آبی تبدیل شد اما در این 40 سال بیش از 10 هزار و 590 هکتار از اراضی دیم ، تأمین آب شدند.
همچنين احداث کانال آبیاری و جدول هدایت آب در قبل از انقلاب، 12 کیلومتر بود اما بعد از انقلاب این عدد به 658 کیلومتر رسیده است.
در ادامه همین سیاست مصرف بهینه آب، کشتهای متراکم گلخانهای نیز در دستور کاربوده است که در این زمینه نیز قبل از انقلاب، عدد صفر بوده است و اکنون 140 مجتمع گلخانهای در نقاط مختلف این استان، احداث شده است.
تولید گندم نیز از 31 هزار تن به 414 هزار و 914 تن رسیده است و خرید تضمینی گندم که در گذشته نبوده است نیز به صورت سالانه انجام میشود و هر سال به تناسب شرایط تولید، گندم مازاد بر نیاز مصرف کشاورزان از آنها خریداری میشود.
درحال حاضر تعداد سردخانههای كشاورزي كهكيلويه وبوير احمد 10 سردخانه با ظرفیت 10 هزار تن است.