سرویس ایران جوان آنلاین: سال گذشته زنگ خطر کم‌آبی و گسترش خشکسالی به صدا درآمد تا مسئولان برای استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری و تغییر کشت محصولات کشاورزی از آب دوست به کم‌آب‌خواه برنامه‌ریزی کنند. با اینکه در اکثر نقاط کشور تغییر کشت با جدیت تمام دنبال می‌شد، اما به دلیل بارش‌های خوب پایان سال گذشته و ابتدای فصل بهار امسال، شمار بسیاری از متولیان خیال‌شان راحت شد و دست از ادامه کار کشیدند. اما در این بین مسئولان آذربایجان‌غربی همچنان درصدد تغییر کشت هستند که یکی از محصولاتی که با آن منابع آبی را مدیریت می‌کنند تولید گسترده‌تر دانه‌های روغنی کلزا است که هم برای کشاورز صرفه اقتصادی و هم به منابع آبی کمی نیاز دارد.
همین سال گذشته بود که به دلیل شروع تغییرات اقلیمی و گسترش خشکسالی متولیان به تکاپو افتاده بودند و برنامه‌های مدیریت منابع آبی را در نقاط مختلف کشور اجرایی می‌کردند. برنامه‌هایی که شامل کاهش سطح زیر کشت، تغییر کشت، استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری و ... می‌شد. اما درست زمانی که در ابتدای مسیر بودند، به خاطر بارش‌های خوب بهاری دست از همه این کار‌ها کشیدند. گویی خیال‌شان راحت شده که دیگر تغییرات اقلیمی رخ نمی‌دهد و مشترکان خانگی و کشاورزان و بخش صنایع با مشکل کم‌آبی مواجه نمی‌شوند. با اینکه کارشناسان از ابتدای بهار امسال بار‌ها و بار‌ها تأکید کرده‌اند که تغییرات اقلیمی سرجایش است و باید برای آن برنامه‌ریزی کاملی داشت و هنوز وارد ترسالی نشده‌ایم، اما بسیاری از شیوه‌های مدیریت منابع آبی به تعلیق در آمده است. کاری که ممکن است در آینده کشاورزان و باغداران و صاحبان صنایع بسیاری را با مشکل مواجه کند. البته در این بین هنوز هم متولیان آذربایجان‌غربی درصدد اجرای برنامه‌های مدیریت منابع آبی هستند. برنامه‌هایی که شامل تغییر کشت محصولات آب‌دوست به کم‌آب‌خواه می‌شود. گفتنی است در حال حاضر محصولات آب‌دوست این استان قرار است جای خودشان را به دانه‌های روغنی کلزا بدهند که هم به حفظ منابع آبی کمک می‌کنند و هم سود کشاورزان حفظ می‌شد. البته مزیت دیگر این طرح در استان آذربایجان‌غربی کاهش آفات و خسارات ناشی از آن هم هست.
رونق کشت کلزا در مزارع آذربایجان‌غربی
مضاعف بر مزایایی که برای تولید دانه‌های روغنی کلزا در استان آذربایجان‌غربی گفته شد، یکی از اهداف مهم مسئولان این است که علاوه بر خودکفایی در تولید دانه‌های روغنی، صرفه‌جویی در مصرف آب کشاورزی، کنترل آفت‌ها، درآمد دو برابری از هر هکتار نسبت به کشت گندم و دیگر اقلام کشاورزی هم نصیب کشاورز شود. در این راستا جهاد کشاورزی از بهره‌برداران کشت کلزا با توزیع بذر یارانه‌ای و خریداری این محصول با نرخ ۲۸ هزار ریال حمایت لازم را انجام می‌دهد. همچنین دانه روغنی کلزا به سبب داشتن قابلیت‌های مناسب یکی از محصولات مستعد و پربازده برای جایگزینی محصولات کشاورزی در آذربایجان‌غربی به شمار می‌رود، اما یکی از دیگر عوامل ضرورت توسعه کشت کلزا نیاز کشور به این محصول است و سالیانه ۹۰ درصد دانه روغنی و مواد اولیه کارخانجات روغن خوراکی کشور وارد می‌شود و هر سال برای این منظور ۴ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود. مضاعف بر تمام آنچه که بیان شد، با توجه به اهمیت آب در سطح کشور به ویژه در آذربایجان‌غربی و روند احیای دریاچه ارومیه، تغییر نگرش و روش کشاورزان در این منطقه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اینکه در راستای سیاست‌های کلی ستاد کشوری احیای دریاچه ارومیه برای طرح‌های نکاشت و ممانعت از کشت محصولات آب‌بر مانند چغندرقند و سیب‌زمینی ترویج فرهنگ کشت کلزا نیز مورد اهمیت بیشتری قرار می‌گیرد.
توسعه کشت کلزا به صرفه و کم‌آب‌خواه
بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود امسال از ۵ هزار و ۲۰۰ هکتار سطح زیر کشت گیاه کلزا بیش از ۱۴ هزار تن دانه روغنی در آذربایجان‌غربی برداشت شود. در این راستا رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی می‌گوید: «قیمت خرید تضمینی دانه روغنی کلزا ۳۴ هزار و ۳۹۸ ریال در سال‌جاری تعیین شده است.» رسول جلیلی ادامه می‌دهد: «امسال بذر یارانه‌ای به کشاورزان ارائه شده و دستگاه‌های ریزکارنده و هد برداشت نیز به‌صورت یارانه‌ای در اختیار زارعان قرار داده شده و کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی نیز در این راستا برگزار می‌شود و انواع کود‌های مورد نیاز پاییزه و بهاره نیز برای متقاضیان تأمین شده است.» رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی بیان می‌کند: «در سال گذشته ۸ هزار و ۱۹۷ تن کلزا از زارعان استان خریداری شد که پیش‌بینی‌ها بیانگر افزایش دو برابری محصول در امسال است.»
رتبه پایین ایران در تولید کلزا
گفتنی است که کشت کلزا نسبت به دیگر محصولات همچون چغندرقند که هر سال بخش وسیعی از مزارع را به خود اختصاص می‌دهد حدود ۵۰ درصد کاهش مصرف آب را در پی دارد و از گیاهان دانه روغنی مهم در مناطق معتدل بوده و دارای طیف به نسبت وسیعی از سازگاری اقلیمی است. دانه کلزا دارای ۲۵ تا ۵۵ درصد روغن، ۱۸ تا ۲۴ درصد پروتئین بوده و به خاطر اسید‌های چرب اشباع نشده و فاقد کلسترول از کیفیت تغذیه‌ای بالایی برخوردار است. فیروز فرجامی، رئیس اداره تولیدات گیاهی نقده با تأیید مطالب فوق بیان می‌کند: «سالانه بیش از ۵۵ میلیون تن کلزا در کشور‌های عضو اتحادیه اروپا، چین و کانادا به عنوان سه تولید کننده اصلی این محصول به دست می‌آید که متأسفانه میزان تولید این محصول در ایران بسیار اندک و کمتر از ۳۰۰ هزار تن در سال برآورد می‌شود.» بنابر این ضروری است که به‌جای محصولاتی که منابع آبی استان‌ها را به تاراج می‌برند متولیان تولید کلزا را گسترش دهند که نه تنها نیاز داخلی به این محصول را برطرف کنند بلکه خود صادرکننده کلزا هم شوند.
