اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهرانبزرگ طی یک گزارش اجتماعی–تحلیلی به بررسی وضعیت عفاف وحجاب و تأثیرآن برامنیت اجتماعی در شهر تهران پرداخته است، در این گزارش که مطالب و آمارهای آن به روش اسنادی و کتابخانهای جمعآوری شده، آمدهاست: پدیده بدحجابی یکی از مسائلی است که نظام جمهوری اسلامی ایران هم اکنون با آن مواجهشده و در مقابل، یکی از مهمترین نمادهای سبک زندگی ملی و دینی نیز داشتن پوشش و حجاب متعارف است که با پیروی از سبکهای زندگی جدید، در میان برخی از زنان کشورهای مسلمان رعایت نمیشود، در واقع با توجه به اینکه ایران کشوری اسلامی است و تأکید خاصی بر الگوهای سنتی و دینی در آن وجود دارد و از آنجایی که این الگوها از طرف سبکهای نوین زندگی که فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی ترویج دهنده آن هستند، مورد هجمه قرارگرفتهاند و نوعی بدحجابی را در جامعه ترویج میکنند و موجب آسیبهای اجتماعی میشوند. پوشش نشان دهنده ناخودآگاه فرهنگی جامعه است، لباس پوشیدن، نشانه اجتماعی بودن انسان است و مانند دیگر جنبههای اجتماعی بودن انسان بر اساس ارزشها و هنجارهای اجتماعی وانتظارهای جمعی شکل میگیرد.
امنیت از نیازها و ضرورتهای اساسی و پایهای فرد و جامعه به شمار میرود که فقدان آن یا اختلال در آن پیامدها و بازتابهای نگران کننده و خطرناکی را به دنبال دارد، بنابراین تأمین و مراقبت از آن در فرآیند پایداری و پایایی امنیت اهمیت ویژهای برخوردار است؛ یکی از آثار زیانبار بیحجابی بانوان، تزلزل خانوادهها و روابط زناشویی در آنها است، در نتیجه امنیت خانوادگی با خطرات جدی از قبیل از هم پاشیدگی بنیان خانواده و روان پریشی در ارتباطات جنسی و عقده دار شدن مردان، روبهرو میشود، در نهایت این مشکلات زیانبار به محیط جامعه کشیده شدهاست، امنیت اجتماعی را در نظام اسلامی با آشفتگی جدی مواجه میسازد.
اصلاح و ترمیم معضل بدحجابی نیازمند مهندسی فرهنگی واتخاذ سیاستهای اجتماعی است که از طریق نظام کنترل اجتماعی به صورت غیررسمی و رسمی باید مدیریت و نظارت شود، مسئولیت اصلی نظارت رسمی بر اساس قوانین موجود، بر عهده نیروی انتظامی است، پلیس بیش از هر نهاد دیگری درگیر این موضوع است، همۀ مردم از پلیس انتظار دارند که ضمن پیشگیری از جرائم اجتماعی تدابیر و برنامههای لازم را در جهت شناسایی و برخورد با متخلفان و هنجارشکنان اخلاقی به ویژه ناهنجارهای بارز و مشهودی، چون بدحجابی و بیحجابی به کار گیرد. عوامل فرهنگی در چگونگی حجاب دختران و زنان کشور نقش قابل توجهی ایفا میکند، از تبعات بدحجابی میتوان به این موارد اشاره کرد: برهم زننده خانواده به عنوان مهمترین و اصلیترین نهاد یک جامعه، کاهش امنیت اجتماعی، ایجاد اختلال در آرامش جامعه، ترویج الگوهای ناسازگار با ارزشهای جامعه و تبدیل همبستگیهای اجتماعی به گسست اجتماعی. نظر کارشناسان و نظریهپردازان در حوزه عفاف و حجاب بخش دیگری از این گزارش
اجتماعی - تحلیلی است، معاون اجتماعی فاتب سرهنگ مراد مرادی، پوشش اسلامی را به منزله یک حفاظ ظاهری و باطنی در برابر نامحرمان میداند و معتقد است که حجاب مصونیت اخلاقی، خانوادگی و پیوند عمیق میان حجاب ظاهری و بازداری باطنی و از همه مهمتر امنیت اجتماعی را موجب میشود، پیشینه آن به اندازه تاریخ آفرینش انسان است؛ چراکه پوشش و لباس بشر، به نوعی پرچم کشور اوست. پرچمی که وی بر خانه وجودش نصب کرده و با آن اعلام میدارد که از کدام فرهنگ تبعیت میکند. لباس و پوشاک به منظور تمایز انسان از حیوان و برتری فرد یا گروهی برگروه دیگر بهوجود آمده و شاخص مقام و منزلت فردی و اجتماعی است، چنانکه در دورهای از تاریخ همانند امروز لباس از لحاظ مقام و منزلت اجتماعی از یکدیگر متفاوت است، بدحجابی از مهمترین ابزار در راستای اضمحلال فرهنگ و هویت دینی یک جامعه است، مهمترین ریشههای اجتماعی و روانی بدحجابی را میتوان چنین برشمرد: «کاهش وابستگی، تعهد اعتقاد و آگاهی در زمینه حجاب، پایش، کنترل اجتماعی ضعیف، تبعیت بدحجابان از اصل لذت به دلیل کاستی در تربیت دینی، تأثیر یادگیری اجتماعی و نوع الگوهای خانوادگی و اجتماعی ارائه شده به نوجوانان وجوانان، نقص جدی در کانالهای فرهنگی کشور و...» با رعایت حجاب و عفاف از طرف مردان و زنان به ویژه بانوان در زمینه حفظ حجاب جامعه از بسیاری از خطرها حفظ خواهد شد و مهمترین کیان خانواده که اصلیترین نهاد اجتماع است، در معرض خطر قرار نمیگیرد، برای رسیدن به این منظور باید فرهنگ حجاب در جامعه گسترش پیدا کند ودر این امر دولت، مردم و رسانههای گروهی میتوانند نقش مؤثری در ترویج حجاب داشته باشند.
* کارشناس اداره برآورد اجتماعی
معاونت اجتماعی پلیس تهران