سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: همه ما معتقدیم انسان‌های قانونمندی هستیم، اما آیا واقعاً این طور است؟ آیا همه ما قوانینی که در زمینه‌های مختلف وضع شده را رعایت می‌کنیم؟ یا اینکه همه ما فقط تصور می‌کنیم انسان‌های قانونمندی هستیم در حالی که این‌طور نیست و گاهی ناخواسته و برحسب عادت یا در موقعیت‌های خاص و پیش‌بینی نشده قانون را زیر پا می‌گذاریم. مقررات راهنمایی و رانندگی از آن دست مواردی است که همه ما تصور داریم که آن را مراعات می‌کنیم و به همین دلیل تقریباً همه‌مان از جریمه شدن شوکه می‌شویم. بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند رفتار رانندگی شاخص بسیار خوبی برای تشخیص قانونمندی مردم هر جامعه است، در واقع نوع رانندگی شما نشانه شخصیت شماست. البته در بسیاری مواقع اکثر ما دچار نوعی سوءتفاهم در رانندگی می‌شویم و فکر می‌کنیم همه بد رانندگی می‌کنند جز ما. در ادامه به برخی از این تصورات غلط و سوءتفاهم‌ها می‌پردازیم.
صبح علی‌الطلوع پیامک جریمه خودرو می‌آید
صبح یک روز گرم تابستانی با صدای پیامک گوشی همراهم از خواب بیدار شدم. کی این وقت صبح به من پیام داده است؟! پیام را باز کردم: «مالک محترم خودرو به شماره پلاک انتظامی فلان، تخلف از سرعت مجاز در اتوبان صیاد شیرازی در تاریخ فلان و زمان فلان ثبت گردیده است. راهور تهران بزرگ». همین‌طور خیره به صفحه گوشی‌ام بودم و برای چند بار این پیام را مرور کردم. مدام در ذهنم تکرار می‌کردم: «من که هیچ‌وقت بیشتر از سرعت مجاز نمی‌روم. در این تاریخ که تخلف ذکر شده من کجا بودم؟ من در این روز حتماً عجله داشتم که پایم را روی پدال گاز بیشتر فشار دادم و سرعتم بالاتر از حد مجاز رفته است؟! وگرنه من و سرعت غیرمجاز؟! محاله! من تمام قوانین و رعایت می‌کنم. امکان نداره من تخلف کنم!ای خدا آخه چرا من جریمه شدم؟! حالا چرا صبح پیام جریمه را می‌فرستند! عصری، آخر شبی، نه اول صبح خروس‌خوان!» خلاصه اینکه کلی توجیه‌تراشی در باره اینکه امکان ندارد من تخلف کنم، در حالی که به هر حال من هم یک انسان هستم و ممکن است حتی سهواً دچار تخلف شده باشم. اما کلیشه‌های ذهنی نمی‌گذارد که من واقعیت را بپذیرم. در واقع در چنین مواقعی ما به جای آنکه تصمیم به بررسی رفتار رانندگی خود بگیریم و نه بر اساس کلیشه‌های ذهنی و از پیش باور شده، بلکه به عنوان یک قاضی بی‌طرف موضوع را مورد کنکاش قرار دهیم، سریع خود را تطهیر می‌کنیم و همین آغاز اشتباه ماست و طبعاً با چنین رویکردی نمی‌توانیم انتظار اصلاح رفتارمان را داشته باشیم.
آدم‌های قانونمندی هستیم مگر خلافش ثابت شود
چقدر خوب است ما بپذیریم که همه انسان‌های قانونمندی هستیم، مگر اینکه خلافش ثابت شود. به چنین نگاهی در وهله نخست به خود نگاه مثبت خواهیم داشت، اما این احتمال را نیز برای خود قائل هستیم که ممکن است به هر دلیلی دست به تخلف بزنیم. البته هر کدام از برگه‌ها و پیامک‌های جریمه نشان می‌دهد که ما ناخواسته یا ناآگاهانه مرتکب تخلف می‌شویم، پس جریمه‌ها مصداق عینی این هستند که خلاق قانونمند بودن ما به همین سادگی‌ها می‌تواند ثابت شود! اینکه اکثراً تصور می‌کنیم ما انسان‌هایی هستیم که دقیقاً طبق آیین‌نامه‌ها و مقررات زندگی می‌کنیم تصور اشتباهی است. گاهی هم پیش می‌آید که ما تعاریفمان از مصادیق تخلف اشتباه است یا حتی دانش خود را در خصوص مصادیق تخلف به‌روز نکرده‌ایم. به عنوان مثال خلاف‌هایی را مرتکب می‌شویم که فکر می‌کنیم خلاف نیست. مصداق این موضوع حکایت یکی از آشنایان سالخورده ماست که می‌گفت: «نمی‌دانم چرا منو اینهمه جریمه می‌کنند؟ من تمام قوانین را طبق آیین‌نامه اجرا می‌کنم، ولی نمی‌دانم این همه جریمه از کجا آمده است؟» از او پرسیدم: حاج‌آقا مگر چقدر جریمه شده‌اید که این‌قدر شاکی هستید؟» گفت: «رفتم پرینت خلافی بگیرم ۸۰۰ هزار تومان منو جریمه کردند.» گفتم: «خوب عنوان جریمه شما چی هست؟» گفت: «همش یک عنوان دارد گردش به راست.» گفتم: «خب حاج‌آقا وقتی چراغ قرمز است گردش به راست هم ممنوع است.» گفت: «تو آیین‌نامه که گردش به راست ممنوع نیست!» با لبخند گفتم: «حاج‌آقا شما راننده قدیم هستید و آیین‌نامه‌ای که شما در آن قبول شدید هم قدیمی است. چند سالی است که گردش به راست ممنوع شده و در صورت اقدام به آن تخلف حساب شده و شما جریمه می‌شوید.» کمی با تعجب نگاهم کرد و بعد با لبخند گفت: «یعنی من تمام این مدت فکر می‌کردم کار درست را انجام می‌دهم در حالی که اشتباه بوده است. پس درست جریمه شدم!»
برگه‌ها و پیامک‌هایی که به ما هشدار می‌دهد
برگه‌ها و پیامک‌های جریمه هرکدام می‌تواند برای ما جنبه هشدار داشته باشد. کارکرد آن آگاه کردن ما از برخی رفتار‌های بیرونی ما در جامعه است و در واقع تمام شهر و جاده‌ها را دوربین کاشته‌اند و با مدرک به ما ثابت می‌کنند که فلان تخلف رانندگی را مرتکب شده‌ایم و نمی‌توانیم آن را انکار کنیم. به ما این را می‌گویند که شما اگر با این سرعت بالاتر از حد مجاز، مدام رانندگی کنید قطعاً به خود و دیگران آسیب می‌زنید. البته بماند که قرار است این جریمه‌ها هرکدام برای ما حکم یک بازدارنده را بازی کنند، ولی در برخی افراد هیچ تأثیری ندارد. برای همین مدام شاهد تصادفات وحشتناک در سطح شهر‌ها و جاده‌ها هستیم. جریمه می‌شویم و مبلغ جریمه را هم پرداخت می‌کنیم، ولی باز، همان کار را تکرار می‌کنیم. در نتیجه جریمه خاصیت بازدارندگی خود را در جامعه ما از دست داده است. بهتر است کارشناسان و مسئولان مربوطه در کنار جریمه اقدامات دیگری را هم انجام دهند. (البته شوخی و جدی ناگفته نماند این جریمه‌ها بخشی از بودجه دولت را نیز تأمین می‌کند، پس شاید صلاح نیست مسئولان مربوطه اقدامات دیگری را در دستور کار خود قرار دهند)!
خودروی امدادی، راه بازکن ما نیست
بد نیست مسئولان نگاهی به برخی کشور‌های دنیا داشته باشند و از آنها کمی یاد بگیرند که چطور با وضع یک سری قوانین (که البته قوانین رانندگی در همه جای دنیا با کمی تغییرات بومی شبیه هم است) جامعه سالم و بدون تخلفی برای مردم کشور خود فراهم کرده‌اند. در واقع در ابتدا برای هر وسیله و امکانی ابتدا فرهنگ استفاده از آن را در جامعه خود ایجاد کرده‌اند و بعد برای اینکه آن امکانات در چارچوب منظمی انجام شود برای انجام آنها، قوانین استفاده درست از آن را وضع کرده‌اند. مثلاً هنگام رانندگی، زمانی که صدای آژیر آمبولانس یا خودرو‌های امدادی را می‌شنوند همگی باید خودروشان را به کنار بزرگراه هدایت کرده و ایست کامل داشته باشند تا آمبولانس یا ماشین‌های آتش‌نشانی با سرعت عبور کنند. این حرکت در ابتدا به صورت یک فرهنگ در این جوامع ایجاد شده است که بر فرض شاید یکی از اعضای خانواده شما در خطر باشد و نیاز به کمک داشته باشد، ولی شما از آن مطلع نباشید، پس راه را برای نجات جان عزیزان خود باز کنید. وقتی کار فرهنگ‌سازی آن انجام شد بعداً به صورت قانون برای جامعه وضع شده است که اگر خودرویی به صدای آژیر خودروی آمبولانس یا هر امدادرسانی توجه نکند مرتکب تخلف شده و جریمه سنگینی برایش در نظر گرفته می‌شود. البته در کشور ما هم راه را برای آمبولانس و سایر خودرو‌های امدادی باز می‌کنند، ولی بعد از عبور آنها قطارکشان دنبالشان راه می‌افتند، چون خودرو‌های امدادی حکم راه بازکن را برای راننده‌های ما بازی می‌کنند.
جامعه ایده‌آل با اجرای آیین‌نامه‌های زندگی
فرهنگ شهرنشینی و احترام به قوانین قطعاً یکی از دلایل سالم و قانونمند بودن جوامع پیشرفته است، بنابراین مسئولان مربوطه در کشور ما نیز در ابتدا باید به فکر را‌ه‌های فرهنگ‌سازی برای هر امکان و جریانی در جامعه باشند، زیرا فرهنگ‌سازی اصلی‌ترین کار در هر جامعه‌ای است. ولی نکته مهم در این است که چرا همیشه ما مردم منتظریم تا مسئولان برای ما کاری انجام بدهند؟ اگر هر کدام از ما، خود را موظف به رعایت قوانین کنیم قطعاً یک جامعه سالم و آرمانی خواهیم داشتیم. تصور کنید برای یک روز هیچ کس در جامعه، هیچ کار خلافی انجام ندهد. مثلاً با سرعت غیرمجاز رانندگی نکند. دزدی نکند. زباله روی زمین نریزد. حق دیگران را زیر پا نگذارد. همه همدیگر را دوست داشته باشند. دروغ نگویند. زیرآب‌زنی نکنند و... در آن صورت چه جامعه ایده‌آل و دوست‌داشتنی خواهیم داشت. اگر آیین‌نامه‌های زندگی خود را درست و با دقت بخوانیم و آنها را درست انجام دهیم رسیدن به چنین جامعه‌ای دور از ذهن نخواهد بود.
