سرویس ایران جوان آنلاین: یکی از عواملی که موجب شد تا سیل اخیر به بسیاری از مردم وزیرساختها در استانهای سیلزده آسیب برساند، بیتوجهی به حریم رودخانهها و لایروبی آنها بود. با وجود اینکه از سالها قبل کارشناسان در این خصوص هشدار داده، اما هیچگاه مورد توجه قرار نگرفته بود، اما سیل اخیر باعث شد تا این مهم دوباره برسرزبانها بیفتد. سرانجام روز گذشته بود که رئیس مجمع نمایندگان خوزستان اعلام کرد: «لایروبی پایین دست سدها و رودخانه استان ضروری است و باید برای جلوگیری از حوادث پیش آمده در آینده، این مهم را جدی بگیریم.»
رودخانههای خوزستان به دلیل رسوبگذاری در طی سالیان گذشته و کشت غیرمجاز در بستر رودخانه ظرفیت واقعی خود را از دست دادند. این مهم درحالی است که اگر ظرفیت رودخانههای خوزستان به حالت طبیعی و گذشته خود بازگردد و انهار فرعی لایروبی شوند، دبی آب در رودخانههای خوزستان کاهش مییابد و طبیعتاً حجم سیلابها و خسارتهای ناشی از آبگرفتگی کاهش پیدا میکند. وجود یک سوم آبهای شیرین کشور، پنج رودخانه بزرگ و ۲۵ درصد مساحت تالابی کشور در خوزستان سبب شده موضوع لایروبی رودخانه در این استان از اهمیت خاصی برخوردارشود.
اهمیت لایروبی رودخانه های خوزستان
سیل اخیر و حوادثی که این مهم در استان خوزستان را رقم زد موجب شد تا بار دیگر بحث مهم لایروبی قناتها برسر زبانها بیفتد موضوعی که حتی عکسالعمل نماینده این استان را نیز برانگیخت. سرانجام روز گذشته بود که رئیس مجمع نمایندگان خوزستان اعلام کرد: «لایروبی پایین دست سدها و رودخانه استان ضروری است و باید برای جلوگیری از حوادث پیش آمده در آینده، این مهم را جدی بگیریم.» قاسم ساعدی میافزاید: «عملکرد سدها فقط در سازه و رهاسازی آب خلاصه نمیشود، بلکه باید برای پایین دست و بالادست سدها نیز این مسائل تعریف و اهدافی برای آنها در نظر گرفته شود تا در شرایط مختلف برای آن بخشها مشکلی به وجود نیاید.» وی با اشاره به اینکه نباید سدی ساخته و پایین دست آن رها شود، ادامه میدهد: «این مسئله برای مردم استان مشکل ساز شده و این مشکلات را با وقوع سیلاب امسال شاهد بودیم.»
لزوم لایروبی در سالهای خشک
سایه افکندن خشکسالیها در چند سال اخیر از جمله دلایلی است که موجب شده تا حریم رودخانهها و لایروبی آنها مورد غفلت قرار بگیرد، موضوعی که موجب شد تا جاری شدن سیل در استانهای مخالف بالاترین خسارتها را به مردم وزیر ساختها وارد سازد. یکی از کارشناسان مدیریت منابع آب در این خصوص میگوید: «با وجود وقوع سیلابهای ویرانگر در دهههای اخیر در استان خوزستان متأسفانه موضوع لایروبی رودخانهها، انهار و کانالهای کشاورزی در این استان مورد توجه جدی مسئولان قرار نگرفته و فقط زمانی که سیلاب مخربی جاری میشود و فاجعهای رخ میدهد، توجه مسئولان به آن جلب شده و اقدامات روبنایی انجام میدهند.» رضا عرب میافزاید: «توزیع نامناسب آب، دسترسی مشکل آب در پایین دستها، به هم خوردن ساختار رودخانهها، تصرف حریم، کندی جریان آب به علت موانع مختلف از جمله مشکلات لایروبی نشدن رودخانهها و نهرهای کشاورزی است که باید برای آن تمهیدات جدی اندیشیده شود.» در حال حاضر رودخانههای منطقه به دلیل رسوبگذاری در طی سالیان گذشته و کشت غیرمجاز در بستر رودخانه ظرفیت واقعی خود را از دست دادند، لذا جای دارد تا سازمان آب و برق لایروبی رودخانهها را در دستور کار قرار دهد تا ظرفیت واقعی رودخانهها، تالابها، انهار و کانالهای کشاورزی استان، نمایان شود. مدیرکل محیط زیست خوزستان نیز با تأیید این موضوع و تأثیر آن در کاهش ظرفیت رودخانههای خوزستان میگوید: «یکی از عوامل سیل اخیر در خوزستان کاهش ظرفیت رودخانه نیسان به دلیل افزایش رسوبات است.» احمدرضا لاهیجانزاده میافزاید: «به دلیل خشکسالی دو دهه اخیر حجم رسوبات در این رودخانه سبب شده که ظرفیت این رودخانه به نصف کاهش پیدا کند.» وی ادامه میدهد: «این رودخانه در گذشته ظرفیت پذیرش ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب را داشت، اما در سیل اخیر آب با دبی ۲۵۰ میلیون متر مکعب نتوانسته از این رودخانه بگذرد.» این مهم در حالی است که به گفته کارشناسان، علت وقوع سیل در دشت آزادگان را لایروبی نکردن رودخانه کرخه در محدوده این شهرستان بود که در ۵۰ سال گذشته عملیات لایروبی در آن مورد غفلت قرار گرفته است.