سرويس فرهنگ و هنر جوان آنلاين: در حالی که اتحادیه اروپا روز به روز مناسبات تجاری و اقتصادی با ایران را محدودتر میکند، مدیر مؤسسات ملی فرهنگی اتحادیه اروپا عنوان میکند که کشورهای این اتحادیه برای گسترش تعاملات فرهنگی خود با ایران جایگاه ویژهای قائل هستند و در تلاشند تا پلهای فرهنگی را با ایران بیش از پیش بسازند.
جالب است که هر قدر اتحادیه اروپا سعی میکند راههای تولید علم و صنعتی شدن در ایران را مسدود کند به همان نسبت تلاش میکند تا مناسبات فرهنگی را با ایران در بهترین سطح افزایش دهد چراکه در مبادلات فرهنگی آن هم از نوع سینماییاش به طور معمول ایران در موضع انفعال قرار داشته و ترویج سینمای جشنوارهای در ایران طی ۴۰ سال اخیر از همین مسئله حکایت دارد. مراسم افتتاحیه هفته فیلمهای اروپایی با حضور سفرای کشورهای هلند، قبرس، اسلواکی، اکوادور، اسپانیا، دانمارک، پرتغال و رایزن فرهنگی مجارستان، معاون سفیر اسلوونی، دبیر اول سفارت هلند، رایزن فرهنگی لهستان، دبیر اول و رایزن فرهنگی سوئیس، معاون سفیر اسپانیا، رایزن فرهنگی ایتالیا، رایزن فرهنگی بلغارستان، دبیر اول سفارت سوئد، دبیر سفارت نروژ، «ژان ون دولد» کارگردان فیلم «ارتش خاموش» در خانه هنرمندان برگزار شد. در این برنامه «الکساندر ریهگر» مدیر مؤسسات ملی فرهنگی اتحادیه اروپا در ایران (EUNIC) و دبیر انجمن فرهنگی اتریش در توضیحی درباره فعالیتهای این نهاد میگوید: «یونیک از ابتدای تأسیس خود در سال ۲۰۰۶، همواره در پی ایجاد اعتماد، درک و فهم میان ملل اروپایی و دیگر نقاط جهان از طریق فرهنگ بوده است. ما به همرسانی اقدامات سازنده، تشویق تنوع فرهنگی و درک متقابل فرهنگها معتقد هستیم.»
کدام تنوع فرهنگی!
البته آنچه ریهگر از آن به عنوان تشویق تنوع فرهنگی و درک متقابل فرهنگها یاد میکند، در نگاه اول ممکن است خوشایند به نظر برسد، اما این در حالی رقم میخورد که مسئولان فرهنگی کشور ما همانند اروپاییها با هوشمندی و دست پر و نیز سیاستگذاریهای دراز مدت به همکاری فرهنگی با دول اروپایی نگاه کنند؛ سیاستگذاریهایی که باعث شود ما صرفاً در موضع انفعال فرهنگی قرار نگیریم چراکه آنها از موضع فعالانه با ما مواجه بوده و خواهند بود. مسئله این است که در این مراودات فرهنگی که اروپاییها روز به روز بر حجم آن میافزایند تا چه اندازه قرار است فرهنگ ایرانی- اسلامی در معرض تبادل قرار بگیرد و اساساً بدانیم معنای دقیق آنچه به عنوان تنوع فرهنگی از آن یاد میشود و همواره تجویزمی شود، چیست.
مدیر مؤسسات ملی فرهنگی اتحادیه اروپا در ایران میافزاید: «هفته فیلمهای اروپایی امسال هدفمندترین پروژه فرهنگی اروپا تا به امروز و گویای ماهها فعالیت کشورهای شرکتکننده از جمله اتریش، بلغارستان، بلژیک، قبرس، دانمارک، فنلاند، آلمان، یونان، مجارستان، ایتالیا، نروژ، هلند، لهستان، پرتغال، سوئد، اسلوانی، اسلواکی، اسپانیا و سوئیس است که در قیاس با سال پیش توانستهایم هم شمار کشورهای شرکتکننده و هم شهرهای دخیل در پروژه را تا ۲۵ درصد افزایش دهیم و این امر گویای اهمیت عظیمی است که کشورهای اتحادیه اروپا و البته سوئیس و نروژ برای گسترش تعاملات فرهنگی خود با ایران قائل هستند.»
ابراز خوشحالی برای اینکه حجم بیشتری از کشورهای اروپایی در این زمینه همکاری خواهند کرد و همچنین تعداد بیشتری از شهرهای ایران قرار است در این زمینه دخیل شوند چیزی است که در سخنان این مسئول اروپایی مشهود است. جالب است که تأکید میکند این امر گویای اهمیت عظیمی است که کشورهای اتحادیه اروپا و البته سوئیس و نروژ برای گسترش تعاملات فرهنگی خود با ایران قائل هستند.
امیدواریم برای فیلمسازان ایران الهامبخش باشیم!
ریهگر همچنین از تلاش برای گسترش این مراودات خبر میدهد: «در تلاشیم تا پلهای فرهنگیمان را با ایران بسازیم زیرا معتقدیم تبادل فرهنگی عنصر اصلی در عمقبخشی به درک متقابل از یکدیگر است. همچنین مفتخریم که فیلمسازانی از قبرس، هلند، سوئد و سوئیس کارگاههایی را در تهران و دیگر شهرها برگزار میکنند که امیدواریم آغازگر گفتمانی پرثمر و حتی بیش از آن، همکاریهای جدید باشد. امیدواریم فیلمهای اروپایی که در بابل، اصفهان، کرمان، کیش، مشهد، تبریز، تهران و شیراز اکران میشود به عمق بخشیدن درک تنوع فرهنگی و هنری اروپا کمک کند. امیدواریم جامعه ایران که با فیلمسازان، کارگردانان و بازیگران در سطح جهان خود خو گرفتهاند، از فیلمهای منتخب ما الهام بگیرند.»
ظاهراً ریهگر آنقدر مدیران فرهنگی جمهوری اسلامی را منفعل و سادهدل یافته که به این راحتی منویاتش را بروز میدهد و جمله استراتژیک خود را پنهان نمیکند: «امیدواریم جامعه ایران که با فیلمسازان، کارگردانان و بازیگران در سطح جهان خود خو گرفتهاند، از فیلمهای منتخب ما الهام بگیرند.» حرف اصلی همین است. قرار است آنها الهامبخش فیلمسازان ما باشند. یعنی همین کاری که تا به حال از طریق جشنوارههایشان و به طور سیستماتیک با سینمای ما میکردند را قرار است به شکلی ویژهتر و با سیاستگذاریهای تازهتری انجام بدهند. در ادامه این مراسم ژاک ورنر سفیر کشور هلند با بیان اینکه امسال افتخار برگزاری جشنواره فیلم اروپا در ایران نصیب سفارت هلند شده است، گفت: ما با کمک و همراهی مؤسسه سینمایی «هنروتجربه» توانستیم ۱۹ فیلم اروپایی را در هشت شهر ایران معرفی کنیم. امسال ما نه تنها به دنبال فیلمهایی با کیفیت ارزشی بالا بودیم که جایزه بردهاند و نامزد دریافت جوایز بینالمللی هم هستند، بلکه یک موضوع دیگر را هم برای انتخاب مدنظر قرار دادیم؛ اینکه فیلمها میبایست نشاندهنده ارزشهای اروپایی بوده و پیامهای مثبتی برای جوامع دنیا در برداشته باشد. اینکه یک سیاستمدار اروپایی بخواهد آثار به نمایش درآمده در کشوری ثالث نشاندهنده ارزشهای اروپایی باشد، چیز عجیب و غریبی نیست و خیلی هم باید عادی تلقی شود، اما این واقعاً دردناک است که سیاستمداران و مسئولان فرهنگی ایران از ارزشهای فرهنگی ایران زیاد سخنی به میان نمیآورند. ورنر میافزاید: «این پیامها میتوانند در مسیر بالا بردن آگاهی مثلاً در مورد محیط زیست و تغییرات اقلیمی باشد مانند فیلم سوئیسی که درباره انقراض تدریجی زنبورهاست. بعضی وقتها این پیامها در مورد مواظبت و حمایت از جوامع و فرزندانمان هستند مثل فیلم نروژی که در مورد یک حمله تروریستی در سال ۲۰۱۱ است که در اثر آن تعداد زیادی کودک کشته شد.»
واقعاً چرا این اروپاییها به مسئله محیطزیست و تغییرات اقلیمی و مباحثی از این دست و همکاری در این موارد با ما ایرانیها علاقه زیادی دارند.
ورنر درباره دیگر فیلمهایی که قرار است در این هفته نمایش داده شوند، گفت: «یک فیلم هلندی داریم که نشاندهنده اهمیت بالای مواظبت و حمایت از کودکانمان در مقابل خشونت و درگیری است. این فیلم داستان پسربچه کوچکی است که در آفریقا ربوده میشود تا به اجبار به عنوان یک کودک سرباز کار کند. یک خواننده مشهور هلندی که سفیر انجمنی است به نام کودک جنگ، میخواسته در هلند آگاهی مردم را نسبت به سرنوشت تعداد زیادی کودک در آفریقا که در اثر جنگ و درگیری بحرانزده شدهاند، بالا ببرد. این خواننده مشهور از کارگردان هلندی فیلم، آقای ژان ون دولد که امروز در اینجا حضور دارند، خواست تا به او کمک کند و این داستان را برای درست کردن فیلم آن بنویسد. آنها در ساختن این فیلم از تجارب واقعی کودکانی که مورد حمایت انجمن کودک جنگ قرار گرفتند، استفاده کردند. اکران این فیلم هلندی تأثیر بسیار قابل توجهی گذاشت به حدی که از کارگردان آن دعوت شد که فیلم را در سازمان ملل متحد در نیویورک، در کمیسیون اروپا و در دادگاه بینالمللی لاهه به نمایش بگذارد. سفیر هلند با تأکید بر اینکه تصاویر گویای هزاران کلمه هستند و این فیلم به سیاستگذاران بینالمللی و قضات و رهبران کمک کرده تا اهمیت اهداف جهانی حمایت از حقوق بشر و حمایت از ضعیفترین اعضای جوامع یعنی کودکان، زنان و اقلیتها را درک کنند، گفت: اتحادیه اروپا همیشه آماده گفتوگو در این موارد است و آمادگی دارد با تمام کشورهایی که میخواهند به این اهداف برسند در این زمینه همکاری کند.
این اروپاییهای مهربان و حامی حقوق بشر!
واقعاً آدم وقتی این حرفها را درباره کودکان آفریقایی و فیلم ساختن درباره آنها و حقوق بشر میشنود احساس میکند چقدر با آدمهای مسئولیتشناس و مهربانی طرف است و کاش این آدمهای مهربان و فیلمسازانشان سری هم به کشور یمن میزدند و از وضعیت کودکان این کشور هم فیلم میساختند.
سفیر هلند درباره نمایش چنین فیلمهایی در ایران نیز عنوان کرد: «افتخار دارم به اطلاعتان برسانم که در این هفته طیف گستردهای از فیلمهای جالب را تماشا میکنیم که هر کدام پیام مهمی دربر دارند. به اشتراک گذاشتن این داستانها با ایرانیان امری است که همه سفارتهای اروپایی برای آن اهمیت قائل هستند و برای این کار چه راهی بهتر از تبادل فرهنگی. امیدوارم فیلمهای ما برایتان سرگرمکننده و جالب باشند.»
جعفر صانعیمقدم، مدیرعامل مؤسسه سینمایی «هنروتجربه» نیز آخرین سخنران این برنامه بود که ضمن خوشامدگویی به مهمانان حاضر در مراسم از الکساندر ریهگر مدیر مؤسسات ملی فرهنگی اتحادیه اروپا در ایران (EUNIC) یونیک، سیدعلی پاکدامن مدیرکل امور دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه، شریعتی رئیس اداره امور، همکاریهای دینی، فرهنگی، هنری و ورزشی وزارت امور خارجه، محمدعلی کیانی مدیرکل همکاریهای فرهنگی و امور ایرانیان خارج از کشور سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، روحالله حسینی مدیرکل دفتر جشنوارهها و همکاریهای بینالمللی، سفرا و هنرمندان برای همکاری در برگزاری این رویداد تشکر کرد.
وی همچنین برگزاری هفتههای فیلم و ایجاد امکانی برای آشنایی هنرمندان کشورهای مختلف با همدیگر را موجب نزدیکی و آشنایی این قشر، با فرهنگ و آداب زندگی سایر انسانها در نقاط مختلف جهان دانست و افزود: «به عبارت دیگر هنر سینما و فیلم دریچهای است برای اینکه نشان دهیم انسانها با زبانها و فرهنگهای مختلف تماماً عضوی از جامعه بزرگ انسانی هستند و همگی میبایست از حق مساوی برای زندگی و بهرهمندی از امکانات مختلف فرهنگی و اقتصادی برخوردار باشند. متأسفانه زیادهخواهیها و نقطهنظرات سیاسی بعضی کشورها، محدودیتهایی را برای برخی از کشورها از جمله ایران بهوجود آوردهاند.»
وی خطاب به حاضران در این مراسم گفت: «هنرمندان، مهمانان و سفرای محترم که در این جمع حضور دارید، بیایید تا از این رویداد فرهنگی در حال برگزاری، الگو بگیریم و امکان بهرهمندی همه انسانها را از پیشرفتهای اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی فراهم آوریم.»
احتمالاً لازم است در پایان تأکید شود که تعریض این گزارش به مراودات فرهنگی با دیگر ملل جهان اعم از اروپاییها نیست بلکه هشدار و تذکری در این باب است که این مراودات به طور یک سویه فرهنگ و منش اروپایی را به ایران منتقل نکند و اینکه از سوی دیگر لازم است مسئولان فرهنگی ما نیز در انتخاب آثار ایرانی و ارائه به جشنوارههای فیلم ایرانی در خارج از کشور دغدغه انتقال ارزشهای ایرانی- اسلامی را مدنظر قرار دهند و همواره کشور را در وضعیت انفعال قرار ندهند.