امروز رؤسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه در آنکارا گردهم میآیند تا درباره بحران سوریه گفتوگو کنند، دیداری که در نوع خود برای دومین بار صورت میگیرد و هیچ دولت غربی در آن حضور ندارد و متعاقب تحولات مهم میدانی در صحنه جنگ سوریه برگزار میشود؛ ترکیه بر شهر شمالی عفرین مسلط شده و دولت سوریه غوطه شرقی را در حومه دمشق کاملاً آزاد کرده اما آنچه که باعث غافلگیری ناظران شد خبری بود که یک رسانه ترکی درباره مخالفت ایران با حضور امانوئل ماکرون رئیسجمهور فرانسه در این نشست منتشر کرد.
یک مقام ترکیهای روز دوشنبه گفت امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه خودش را برای مشارکت در نشست سهجانبه بین ترکیه، روسیه و ایران در خصوص سوریه دعوت کرده بود که این موضوع با مخالفت تهران روبهرو شد. روزنامه «دیلیصباح» به نقل از یک مقام ترکیهای که اشارهای به نامش نکرده نوشت: «او (ماکرون) میخواست در آنکارا شرکت کند. از نظر ترکیه، مشکلی نداشت، ولی ایرانیها با این موضوع مخالفت کردند.»
رؤسای جمهور روسیه، ترکیه و ایران به عنوان سه کشور ضامن مناطق کاهش تنش در سوریه قرار است روز سهشنبه در چارچوب یک نشست سهجانبه در آنکارا با یکدیگر دیدار کنند. از زمان آغاز مذاکرات صلح آستانه به ابتکار این سه کشور چندین نشست در شهر ساحلی سوچی با هدف کمک به پایان درگیریها در سوریه برگزار شده است اما دومین بار است که در سطح رؤسای جمهور بین سه کشور نشستی درباره سوریه برگزار میشود. اولین دیدار در دوم آذر سال گذشته (1396) در سوچی برگزار شد. مهمترین ویژگی مذاکرات سهجانبه ایران، روسیه و ترکیه که در سطوح مختلف و از زمان آزادسازی کامل حلب آغاز شده، کنار گذاشتن امریکا از فرآیند مذاکرات سیاسی درباره سوریه و به حاشیه راندن مذاکرات موازی ژنو است که مطلوب غرب است.
نشست دوم سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در حالی برگزار میشود که تحولات مهمی در صحنه جنگ رخ داده است. ترکیه طی عملیاتی نظامی کردها را از عفرین بیرون رانده و بر این شهر مسلط شده. عملیات ترکیه در عفرین یکی دیگر از نقاط مهم جنگ سوریه محسوب میشود و نشاندهنده پیچیدگی گسترده آن جنگ است. عملیات ترکیه علیه کردها سیاستهای امریکا در شمال شرقی سوریه را با چالش مواجه کرده است. کردها مهمترین ابزار زمینی در این منطقه هستند و از اینکه واشنگتن تلاش کافی برای حمایت از متحدان خود در مقابل عملیات ترکیه انجام نداده شاکی هستند. ایران و سوریه نیز از اینکه بعضی از گروههای کردی به ابزار سیاستهای مخرب امریکا تبدیل شدهاند انتقاد دارند و از سوی دیگر با تردید به نیتهای اردوغان در شمال نگاه میکنند اما روسیه به عملیات ترکیه در عفرین چراغ سبز نشان داده و تلاش دارد آنکارا را بیش از پیش از محور ناتو خارج کند.
ولادیمیر پوتین روز گذشته وارد ترکیه شد و در جلسه شورای عالی همکاری دوجانبه که به ریاست مشترک او و رجب طیب اردوغان رئیسجمهور ترکیه برگزار میشود شرکت کرد در حالی که هفته گذشته، بسیاری از کشورهای عضو ناتو و اتحادیه اروپا به نشانه همبستگی با بریتانیا در ارتباط با حمله شیمیایی به یک مأمور اطلاعاتی سابق روسیه حضور دیپلماتیک روسیه در کشورهایشان را کاهش دادند، دولت ترکیه که عضو ناتو است اعلام کرد که در نظر ندارد به اقدامی مشابه دست بزند.
ارتش امریکا اعزام نیروی بیشتر به سوریه را بررسی میکند
اعلام ترامپ برای خروج «سریع» از سوریه باعث غافلگیری مراکز قدرت در واشنگتن شده و تلاشهای زیای صورت میگیرد تا رئیسجمهور امریکا را از تصمیم خود منصرف کنند. در همین حال خبرهای متناقضی از رسانههای امریکایی درباره افزایش نیروهای این کشور در سوریه منتشر میشود. شبکه سیانان به نقل از چندین مقام ارتش و دولت امریکا گزارش داد که ارتش این کشور در حال بررسی طرحهایی برای اعزام نیروی بیشتر به سوریه است.
مقامات میگویند که این طرحها برای چندین روز مورد بررسی قرار گرفته و نخستین بار پیش از اظهارات روز پنجشنبه گذشته ترامپ مبنی بر خروج هرچه سریعتر نظامیان امریکا از سوریه مطرح شدهاند. «سیانان» گزارش داد: «مشخص نیست که اظهارات رئیسجمهور چه تأثیری روی احتمال نهایی شدن اعزام نظامیان تازه به سوریه بگذارد.»
در همین حال اواخر شبشنبه شورای امنیت ملی امریکا برای صحبت درباره طرح دولت امریکا برای مقابله با داعش و سرنوشت حدود 2 هزار تن از نظامیان امریکایی مستقر در سوریه نشست برگزار کرد. یک مقام وزارت خارجه امریکا به نشریه «نشنال» گفت که هر نوع عقبنشینی از سوریه فقط به شکست کامل داعش بستگی دارد. وی اما جزئیاتی درباره تغییر در مأموریت امریکا یا منظور ترامپ از «بهزودی» خارج شدن از سوریه ارائه نکرد. ترامپ روز پنجشنبه طی سخنرانی در اوهایو گفته بود: «ما داعش را به درک واصل کردیم! ما خیلی خیلی زود، واقعاً زود، سوریه را ترک خواهیم کرد. بگذارید بقیه آنجا باشند. ما به زودی به خانه برمیگردیم.»
در همین حال، وزیر امور خارجه روسیه در نشستی خبری در مسکو اظهار کرد، قصد رئیسجمهور امریکا برای خارج کردن نیروهای امریکایی از سوریه، نشاندهنده پایبندی او به تعهداتش برای ترک این کشور پس از شکست داعش است.
سرگئی لاوروف گفت: چیزی که به نظر ما نگرانکننده است، این است که بهرغم تعهدات مکرر از جانب امریکا مبنی بر اینکه مبارزه با تروریسم تنها هدف این کشور در سوریه است، طی ماه گذشته شاهد اقدامات امریکا برای تجاوز به ساحل شرقی فرات بودهایم. به عقیده لاوروف، «تازهترین بیانیه دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا به این معنا است که او دستکم به تعهدات پیشین امریکا مبنی بر ترک سوریه پس از پیروزی در مبارزه با داعش پایبند است.»