سيدمحمدمهدي غمامي*
خصايصي وجود دارد كه مي‌توان بر اساس آنها وكيل خوب را از وكيل بد تشخيص داد. وكيلي كه صددرصد تضمين مي‌دهد، صددرصد دردسرساز است.
وكيل كسي است كه موكل خود و همچنين نظام قضايي را در استيفاي حقوق و دسترسي به عدالت كمك كرده و با اشراف به پيچيدگي‌ها و سازوكارهاي قانوني، خواسته‌هاي عامي و غيرحقوقي را به عبارات و مفاهيم حقوقي تبديل مي‌كند. كسي كه اين ويژگي‌ها را داشته باشد يك وكيل البته خوب است هرچند ممكن است وكلايي داشته باشيم كه سواد و مهارت لازم را ندارند و صرفاً با يك مدرك حقوقي و كلاس‌هاي كنكور وكالت، پروانه دست دارند و كار را از فرآيند غيرحقوقي و بعضاً غيرقانوني دنبال مي‌كنند. در اين مطلب مي‌خواهيم وكيل خوب را به شما معرفي كنيم.
در واقع دو نوع وكيل وجود دارد: وكيلي كه به طور رسمي يا عادي جهت انجام امور كاري يا اداري غيرقضايي از طرف شخصي مأمور شده باشد. موضوع وكالت وي ضمن قرارداد و سندي كه تنظيم مي‌شود تعيين مي‌گردد. اين وكيل، وكيل غيرقضايي است. در مقابل وكيلي كه صلاحيت قانوني جهت مراجعه به محاكم و دفاع در پرونده‌هاي قضايي دارد و از كانون وكلا يا از مركز امور مشاوران حقوقي، وكلا و كارشناسان قوه قضائيه پروانه اخذ كرده باشد، وكيل قضايي است.
چه كسي وكيل است؟
هر كسي را كه براي امر وكالت انتخاب مي‌كنيد از جهت اعتبار پروانه‌اش، بررسي‌هاي لازم را انجام دهيد. در اين جهت كافي است به پايگاه كانون وكلا يا مركز امور مشاوران قوه قضائيه مراجعه كنيد و نام يا شماره پروانه وي را در قسمت «جست‌وجوي وكيل» درج كنيد. اگر نام دقيق و مشخصات وي را روي پايگاه پيدا نكرديد به احتمال زياد شخص مورد نظر يا وكيل نيست يا پروانه‌اش دچار مشكل شده است، از مراجعه به وي خودداري كنيد. ضمناً دو نكته زير را در نظر داشته باشيد:
1- وكلا نمي‌توانند در غير از محلي كه براي آنجا پروانه وكالت دريافت كرده‌اند دفتر وكالت تأسيس نمايند و همچنين نمي‌توانند عملاً فعاليت وكالتي خود را در محل ديگري متمركز نمايند.
2- كساني كه داراي رتبه قضايي بوده‌اند به مدت سه سال در آخرين محل خدمت خود حق وكالت نخواهند داشت. (ماده 6 قانون كيفيت اخذ پروانه وكالت دادگستري) در نتيجه مراقب باشيد كه با محدوديت وكالت وكيل نيز مواجه نشويد.
عدم‌تفاوت بين وكلاي كانون و 187
وكيلي كه دارنده پروانه معتبر از كانون وكلاي مركز يا كانون‌هاي وكلاي ساير استان‌ها باشد يا از مركز امور مشاوران حقوقي، وكلا و كارشناسان قوه قضائيه پروانه اخذ كرده باشد مطابق پايه وكالت خود مي‌تواند پرونده‌هاي قضايي را انجام دهد. در اين زمينه هيچ تفاوتي بين اين وكلا وجود ندارد و در عمل نيز گرچه برخي وكلاي كانون اظهارنظرهايي نسبت به برتري جايگاه خود دارند ولي اين اظهارات نوعي تفاخر بوده و مبناي حقوقي ندارد، البته بايد اذعان داشت كه نظارت مركز امور مشاوران حقوقي، وكلا و كارشناسان قوه قضائيه بر وكلا و مشاوران خود مؤثرتر بوده و برخي از اساتيد صاحبنام حقوقي دانشگاه‌ها نيز داراي پروانه از اين مركز هستند.
پرهيز از وكيل همه كاره
از مراجعه به وكلاي همه‌كاره كه براي مثال درج كرده‌اند:«وكالت در تمامي امور اعم از دعاوي خانوادگي، چك، جزائي و ... » خودداري كنيد. وكيلي كه همه پرونده‌ها را انجام مي‌دهد متخصص كار نيست. در واقع كسي كه ادعا كند همه كار را ياد دارد در واقع هيچ كاري ياد ندارد. از اين نظر اساتيد دانشگاه‌ها بيشتر قابل اعتمادند.
ويژگي وكيل خوب
يك وكيل خوب قاعدتاً بايد داراي اين
ويژگي‌ها باشد:
1- از ابتدا اصل را بر لابي و زيرميزي و رشوه نگذاشته بلكه راه‌حل حقوقي ارائه دهد.
2- به منطق و فنون «خطابه و سخنوري» آشنايي داشته باشد.
3- هميشه در جريان «پيشرفت‌هاي علم حقوق»، به ويژه امور قانونگذاري و رويه‌هاي قضايي باشد.
4- «شريف و درستكار» باشد كه به معناي پولكي نبودن است.
5- در گفتار و بررسي پرونده «دقيق و نكته‌بين» باشد.
6- در مذاكرات شفاهي در دادگاه و لوايح كتبي، «احترام و نزاكت» را نسبت به مقامات قضايي و اداري و نيز نسبت به وكلا و اصحاب دعوا رعايت كند.
7- مغرور، غيرپاسخگو و دايورت‌كن نباشد.
كلاهبرداري صددرصدي
وكلايي كه از ابتدا تضمين صددرصدي مي‌دهند به احتمال خيلي زياد يا فقط قصد دريافت وجه اوليه از موكل را دارند يا ممكن است از راه‌هاي غيرقانوني پيگيري پرونده و موضوع قضايي را انجام دهند. اينچنين اقداماتي حتماً موجب دردسر خواهد شد چراكه ايشان به عنوان وكيل، براي موكلشان كار غيرقانوني انجام مي‌دهند و اگر دستگاه قضا يا ساير نهادهاي نظارتي متوجه شوند، كل پرونده عليه موكل خواهد شد. به علاوه وكلايي كه از طريق رشوه و نفوذ و به صورت غيرقانوني كار انجام مي‌دهند نه تنها رازدار نيستند بلكه هر آن ممكن است عليه موكل خود نيز اقدام كنند و او را به طرف ديگر پرونده در ازاي پول بيشتر بفروشند.
* استاد دانشگاه امام صادق (ع)
