گزارش اختصاصي خبرنگار اعزامي «جوان» به وين

نبرد نشست‌هاي غير رسمي در وين

اگر روز شنبه روز بي‌خبري در گرماگرم مذاكرات هسته‌اي جاري در وين بود، ‌روز يك‌شنبه را مي‌توان روز تاخت و تاز اخبار پشت پرده در فضاي خبري مجازي و همچنين حدسيات عجيب و غريب نامگذاري كرد؛ شايعاتي از موافقت ايران با انتقال اورانيوم به كشور روسيه تا آماده شدن چارچوب لغو تحريم‌ها و همين طور مشكلات توافق بر سر بازرسي‌ها و در نهايت نحوه توسعه سانتريفيوژها كه همه و همه در لحظه آخر قرار است نهايي شوند.

روزيك‌شنبه هتل كوبورگ وين شلوغ‌تر از روزهاي ديگر بود و ظريف ميزبان مهمانان عالي رتبه از كشورهاي اروپايي و همچنين چين و روسيه بود تا آخرين جمع بندي‌ها نيز بر سر 10 روز مذاكرات كارشناسي انجام شود تا فضا براي آنچه در روزهاي آينده قرار است، اتفاق بيفتد روشن‌تر شود اما در اين ميان همه از يك چيز مطمئن هستند، مذاكرات دور آخر محال است كه در 30 ژوئن خاتمه يابد.

نبرد نشست‌هاي خبري غيررسمي

در اين ميان سؤالي كه براي هر ناظر آگاهي پيش مي‌آيد، اين است كه چه شده ناگهان سيل خبرهاي پشت پرده به رسانه‌ها راه يافته است و گاه رسانه‌هاي ايراني و خارجي هر كدام دو خبر متضاد را از پشت پرده مذاكرات منعكس مي‌كنند، آيا به غير از اين است كه قرار است مذاكرات محرمانه بماند. جواب اين سؤال را شايد بتوان در شب يك‌شنبه يافت. زماني كه خبرنگاران ايراني و غربي هر كدام به صورت جداگانه مهمان مقامات ايراني و غربي بودند تا از جريان جديدترين جزئيات مذاكره با طرف مقابل مطلع شوند و شايد هم بتوانند خبري دست اول را روي تلكس‌هاي خبري خود بفرستند. خبرنگاران ايراني در هتل كوبورگ مهمان مقام ايراني بودند و خبرنگاران غربي نيز در هتل ماريوت مهمان مقام امريكايي بودند تا هر كدام به صورت جداگانه خطوط رسانه‌اي را براي رسانه‌ها روشن كنند. جلسات «آف د ركورد» ( ضبط صوت خاموش )به روايت خبرنگاران قديمي‌تر نوعي نشست‌هاي خبري غير رسمي در جريان مذاكرات است تا طرفين علاوه بر آنكه جديدترين جزئيات مذاكرات را در اختيار رسانه‌هاي همسو با خود قرار دهند، تعهد خود را به محرمانه بودن مذاكرات نشان دهند؛ جلساتي كه به رغم اينكه به ظاهر قرار است محرمانه باشد، بلافاصله در رسانه‌هاي عمومي منتشر مي‌شود و پس از آن است كه سيل اخبار پشت پرده به درون رسانه‌ها روان مي‌شود كه البته بخشي از آنها خبر‌سازي است.

لوزان، توافق پا در هوا

نكته‌اي كه در سخنان مقام ايراني در نشست خبري غير رسمي با نمايندگان رسانه‌ها در هتل كوبورگ بر آن تأكيد شد و بلافاصله نيز در رسانه‌ها انعكاس يافت، دبه امريكايي‌ها بر سر توافق لوزان و به خصوص جزئيات فني آن است. جزئيات فني كه شامل تحقيق بر سر سانتريفيوژ‌ها و همچنين نحوه ادامه و فعاليت فردو به عنوان يك سايت زير زميني تحقيقات هسته‌اي است كه هنوز هم امريكايي‌ها نگران آن هستند و مي‌خواهند بر سر آن چانه بزنند؛ چانه‌زني‌هايي كه مقام ايراني آن را عادي و جزئي از رويه مذاكرات مي‌داند و به اين نكته هم اشاره مي‌كند كه ايران هم به صورت متقابل بر سر برخي ابعاد مرتبط با توافق لوزان دبه كرده است و حسابي حرص امريكايي‌ها را درآورده و البته همين قضيه كلي از وقت مذاكره دو طرف را به خود اختصاص داده است تا مشخص شود كدام يك از دو طرف زير توافق لوزان زده‌اند و اين قضيه تقصير كدام يك از طرفين است.

تكليف تحريم‌هاي تسليحاتي و اقتصادي روشن است

در اين ميان بحث‌هايي هم بر سر لغو تحريم‌ها صورت گرفته كه به طرز عجيبي سر از رسانه‌هاي خارجي در آورده و براي اولين بار نشريه هافينگتون پست آن را منتشر كرده است. در اين سيستم تحريم‌هاي اقتصادي شامل تحريم‌هاي بانكي، اقتصادي و نفتي تعليق و پس از تأييد پايبندي ايران به توافقات هسته‌اي به طور كامل لغو مي‌شود. در حقيقت يك سيستم سه مرحله‌اي براي لغو تحريم‌ها وجود دارد كه طبق سخنان مقام ايراني تا شش ماه طول مي‌كشد. نكته مهم در اين ميان اين است كه بلافاصله پس از امضاي توافق هيچ اتفاقي نمي‌افتد و همه چيز به تصويب توافق توسط كنگره موكول مي‌شود تا كنگره امريكا به نقطه نظر نهايي خود برسد و در اين ميان توافق هسته‌اي نيز به مجلس شوراي اسلامي ارائه شود. نكته جالب در اين ميان اين است كه بحث تحريم‌هاي تسليحاتي نيز مطرح است، چراكه اين تحريم‌ها نيز در قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد نيز آمده است و البته كشورهاي غربي نيز هنوز بر سر اين مسئله به توافق نرسيده‌اند و به نظر مي‌رسد روسيه از همه مشتاق‌تر از لغو تحريم‌هاي تسليحاتي است. حالا در اين ميان بحث بازرسي‌ها نيز مهم‌تر از مسائل ديگر است كه سايه آنها بر مذاكرات باقي مانده است.

ايران و چين در موضوع بازرسي‌ها در يك جبهه‌اند

در اين ميان به نظر مي‌رسد كه موضع ايران، روسيه و چين در خصوص بازرسي‌ها به هم نزديك‌تر شده باشد، چراكه روس‌ها هم دغدغه اين را دارند كه مسئله بازرسي‌هاي فرا پروتكلي تبديل به يك رويه بشود و عملاً تأسيسات هسته‌اي آنان را در بر بگيرد و حالا هم ايران و كشورهاي غربي بايد به دنبال راهي تازه براي بحث بازرسي‌ها باشند، چراكه به نظر مي‌رسد توافق از مراكز نظامي به هيچ عنوان توسط غربي‌ها پذيرفته نشود. اين منبع ايراني بر اين نكته تأكيد كرده است كه بحث لغو تحريم‌هاي شوراي امنيت عملا در مذاكرات لوزان مورد بحث است و اين قطعنامه به عنوان يك ضميمه به توافقنامه الصاق خواهد شد و چندي پس از اجراي توافق نيز در شوراي امنيت سازمان ملل متحد به بحث گذاشته شود. حالا سؤال اينجا است كه اثر اين تحريم‌ها تا چه زماني بر اقتصاد ايران خود را نشان خواهد داد و آيا مردم ايران تاثير لغو تحريم‌ها را مشاهده خواهند كرد. اين سؤالي است كه به نظر در آينده آن را مي‌توان مشاهده كرد.

غربي همچنان فشار مي‌آورند

از جلسه پشت پرده غربي‌ها با خبرنگاران آنها خبري منتشر نشده است، اما حرف‌هاي درگوشي خبرنگاران غربي نشان مي‌دهد كه غربي‌ها اميدوارند با فشار بيشتر بر ايران به امتيازات مد نظر خود برسند و اين آن چيزي است كه همچنان در دستور كار غربي‌ها قرار دارد. مطرح شدن بحث فروش اورانيوم توسط ايران نيز خبر ديگري بود كه از جلسه پشت پرده خبرنگاران غربي با مقامات امريكايي بيرون آمد و از آن به عنوان جديدترين موضوع روز درباره مذاكرات نام برده‌اند؛ مسئله‌اي كه بلافاصله مقامات ايراني آن را غير معقول عنوان كرده‌اند. مطلبي كه حتي روس‌ها هم به آن بي‌تمايل نبوده‌اند. نكته ديگري كه در مذاكرات به شدت سايه آن احساس مي‌شود، شكست مذاكرات و تلاش طرف امريكايي براي نسبت دادن اين قضيه به ايران است و شايد از همين رو باشد كه غربي‌ها در تبليغات خود در دومين روز مذاكره به دنبال اين هستند كه ايران را مقصر اصلي در شكست توافق جلوه دهند. نكته‌اي كه حتي مورد تأكيد مقام ايراني در جريان مذاكرات قرار گرفت و امريكايي‌ها را به تلاش براي متهم كردن ايران به نقض توافق لوزان متهم كرد كه از برخي بندهاي آن به شدت احساس زيان مي‌كنند.

اندك اندك جمع مستان مي‌رسند

علاوه بر حرف‌هاي پشت پرده ديروز، وين صحنه ديدارهاي دو جانبه و چند جانبه براي پيشبرد مذاكرات بود. اولين مهمان عالي رتبه هتل كوبورگ موگريني، كميسر سياست خارجي اتحاديه اروپا بود كه مثل هميشه با خوش بيني از مذاكرات ياد و به اين نكته اشاره كرد كه در صورت وجود اراده مشترك امكان رسيدن به توافق وجود دارد و البته منكر وجود مشكلات موجود بر سر توافق نشد.

امان از انگليسي‌هاي اخمو

هاموند، وزير امورخارجه بريتانيا مهمان ديگر مذاكرات بود كه البته بر خلاف دوره‌هاي گذشته با رويي ترش در بين خبرنگاران حاضر شد و سخناني گفت كه بعضا از آن بوي تهديد شنيده مي‌شد و اين مسئله در حالي بود كه رسانه‌ها از درخواست لندن از تهران براي كنار گذاشتن برخي خطوط قرمز خبر داده بودند. برخي از خبرنگاران خارجي هم به اين مسئله اشاره كرده بودند كه تاكنون هاموند به اين نكته اشاره نكرده بود كه توافق نكردن بهتر از توافق بد است. البته شايد اين اخم و تخم روزهاي آخر براي فشار بر ايران براي عقب نشيني از يك توافق مطلوب باشد.

آلماني‌ها همچنان اميدوار هستند

وزير خارجه آلمان و معاون وزير امورخارجه چين هم مهمان ديگر هتل كوبورگ بودند. اشتاين ماير باز هم از كوهنوردي و رسيدن به قله‌هاي آخر سخن گفت و به اين نكته اشاره كرد كه اگر هوا آفتابي باشد مي‌توان به اين مسئله اميدوار بود كه توافقي بين دو طرف صورت بگيرد. معاون وزير امورخارجه چين هم مقام چيني ديگري بود كه در مذاكرات حضور يافت و البته تمام خبرنگاران بر اين نكته تأكيد كردند كه عدم حضور وزير امورخارجه چين نشانه‌اي از اين نكته است كه تمديد توافق جدي است و خبري از توافق تا انتهاي ماه ژوئن نخواهد بود. حضور ناگهاني آمانو، رئيس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در مذاكرات نكته ديگري بود كه به چشم خبرنگاران آمد و البته همه به اين مسئله اشاره كردند كه حضور آمانو به معناي بحث‌هاي جدي بر سر بازرسي‌ها و مسائل فني است. روس‌ها هنوز به وين نيامده‌اند، ولي آنچه كه مسلم است حضور لاوروف در روز دوشنبه قطعي است و شايد اندك اندك جمع وزراي خارجه جمع شود.

سفر مشورتي ظريف به تهران

اتفاق ديگري كه حرف و حديث‌ها را در مورد سرنوشت مذاكرات تشديد كرده، بازگشت ظريف به تهران است كه هنوز بر سر آن تفسيرهاي مختلفي در جريان است. رسانه‌هاي غربي به دنبال اين هستند كه اين گونه القا كنند كه تهران به دنبال سنگ اندازي در كار مذاكرات است. اما آنچه كه قطعي است، ظريف پس از جمع بندي ديدارهاي خود با وزراي خارجه كشورهاي غربي براي مشورت بيشتر قصد دارد، به تهران بازگردد و البته فورا بار ديگر به ژنو باز خواهد گشت. در اين ميان ظريف دو مهمان جديد نيز به وين خواهد آورد. حسين فريدون برادر رئيس‌جمهور كه به منظور هماهنگي بيشتر تيم مذاكره كننده با رئيس‌جمهور در وين حضور خواهد داشت و همچنين علي اكبر صالحي كه حضور وي نشان مي‌دهد همچنان بحث بر سر موارد فني داغ است و قضيه به اتمام نرسيده است. به نظر مي‌رسد كه مذاكرات هنوز به صورت جدي آغاز نشده است و صف آرايي‌هاي دو طرف همچنان ادامه دارد. در اين ميان شايعه ديگري نيز در بين خبرنگاران پيچيد و آن هم حضور برادر جيسون رضاييان جاسوس دستگير شده در ايران در هتل محل اقامت مذاكره كنندگان ايراني است؛ شايعه‌اي كه هنوز درستي آن ثابت نشده است، ولي خبرنگاران غربي به شدت به دنبال دامن زدن به آن هستند تا شايد بتوانند موجي براي آزادي رضاييان فراهم كنند. هتل در روز دوم مذاكرات همچنان آبستن خبرهاي مهمي است كه در روزهاي آينده مي‌توان آن را پيش بيني كرد. هواي اين روزهاي وين پس ازباران ديروز آفتابي شده است. آيا مي‌توان انتظار آفتابي شدن هواي مذاكرات را طي روزهاي آينده داشت.