اختصاصی جوان آنلاین - اجلاس اتحادیه پایاپای آسیا (ACU) امروز به میزبانی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با حضور مخبر، معاون اول رئیس جمهور در تهران آغاز به کار کرد. محور اصلی این اجلاس کاهش وابستگی به ارزهای تحت سلطه و امکان سنجی و به کارگیری ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی برای پرداختهای برون مرزی و رونمایی از شبکه پیام رسان بین بانکی کشورهای عضو اتحادیه است.
افزایش اخیر نرخ تورم در جهان، به ویژه در دوران پساکرونا و ریسکهای سیاسی و به ویژه اعمال تحریمهای شدید، کشورهای مختلف دنیا را بیش از پیش به دنبال یافتن راهکارهای عملیاتی برای کاهش نقش دلار از مبادلات تجاری ترغیب کرده است. این چشمانداز برای آمریکاییها نگرانکننده شده و این نگرانی در گزارشهای اخیر اندیشکدههای آمریکایی نیز به وضوح منعکس شده است.
کاهش سهم دلار در ذخایر ارزی کشورها
از نشانههای کاهش وابستگی کشورها به استفاده از دلار، کاهش سهم دلار در ذخایر ارزی کشورهاست. مطابق آمار صندوق بینالمللی پول، سهم دلار در ذخایر ارزی کشورها، از ۷۱ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۵۸ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش پیدا کرده است. دلارزدایی؛ روندی فزاینده میان اقتصادهای بزرگ جهانی داشته است. مسکو، ریاض و پکن به عنوان بزرگترین فروشندگان و خریداران نفت بر اساس ارزی غیر از دلار تجارت می کنند.
در این باره شبکه خبری راشاتودی به تازگی در گزارشی با اشاره به روند فزاینده کاهش نقش دلار در مبادلات تجاری کشورها مهمترین دلیل آن را افزایش قیمت نفت عنوان و تحلیل کرده است.
راشا تودی در ادامه افزایش تضادهای درون سیستم دلار آمریکا را از دلایل دیگر افول دلار خواند و افزود: این واقعیت وجود دارد که چنانچه فدرال رزرو نرخ بهره را افزایش ندهد و تورم را نادیده بگیرد، با تضعیف ارزش واحد پولی، نظام مالی به طور مستقیم نابود شود.
وبگاه چاینا دِیلی گزارشی هم در خصوص «دلارزدایی» نوشت: در شرایطی که کشورها در حال بازارشکنی دلار هستند و از خرید اوراق خزانهداری آمریکا خودداری میکنند، اثر دومینوی ایجادشده باعث تورم شدید در آمریکا شده و ممکن است روزی به فروپاشی غرب منجر شود.
جرمی آلر، مدیر عامل شرکت ارز دیجیتال سِرکِل نیز در رویدادی که از سوی مجله فارِن پالیسی برگزار شد، اظهار کرد: کشورها در مقایسه با گذشته، گامهایی محکمتر برای دور شدن از دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره و وسیله مبادله تجاری برمیدارند.
وی خاطرنشان کرد برخلاف گذشته، نمیتوان تهدید دلارزدایی را نادیده گرفت. به گفته او ممکن است دلارزدایی دههها طول بکشد؛ اما موضوعی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت.
سود آمریکا از جهان روایی دلار
از سه دهه پیش، سایر کشورها با خرید اوراق قرضه ۱۰ یا ۲۰ساله خزانهداری آمریکا به این کشور وام دادهاند؛ این اقدام، این کشور را قادر میسازد تا با استفاده از سرمایه تزریق شده، اقتصاد و تجهیزات نظامی خود را تقویت کند.
آمریکا این پول را با ارز دلار به کشورهای دیگر بازمیگرداند که در یک دوره ۱۰ یا ۲۰ساله، به دلیل تورم، کشورهای وامدهنده فقط کسری از مبلغی را که وام داده بودند پس میگیرند و به این صورت، آمریکا تورم خود را به خارج از این کشور صادر میکند.
اما با دلارزدایی، یا همانطور که اقتصاددانان آن را «بیواسطهگری» توصیف میکنند، تورمی که زمانی آمریکا آن را به خارج از این کشور صادر میکرد، جایی برای رفتن ندارد؛ یعنی تورم در آمریکا باقی میماند و به مصرفکنندگان آمریکایی آسیب میرساند.
رویکرد جدی ایران برای دلارزدایی
کاهش سهم دلار از مبادلات جهانی، امروز در جلسه اجلاس اتحادیه پایاپای آسیا هم مورد توجه معاون اول رئیس جمهور قرار گرفت. محمد مخبر در این اجلاس عزم راسخ اعضا برای ایجاد فصل جدیدی از روابط اقتصادی و تعاملات مالی و تجاری را ستود و از دلارزدایی به عنوان پاسخ اجتنابناپذیر کشورها به پروژه سلاحسازی از دلار سخن گفت و پیشنهاداتی مهم برای ارتقا کارآیی و اثربخشی این سازوکار بین المللی ارائه داد.
مخبر گفت: در دنیای امروز، موقعیت پیشرو دلار، امتیازات بسیاری را به ایالات متحده در همه امور تجارت بینالملل اعطا کرده است. کسبوکارها و مصرفکنندگان ایالات متحده از واردات ارزان، نوسان کم در قیمتها، تاثیرگذاری بالای سیاستهای پولی آمریکا بر اقتصاد جهان و سهولت در مبادلات سود بردهاند و تقاضای مناسب برای اوراق خزانهداری ایالات متحده نیز به این کشور این امکان را داده است که کسری بودجه بالا در این کشور، هزینه چندانی برای اقتصاد آن همراه نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه همانطور که دلارزدایی فقط محدود به کاهش استفاده از دلار نیست، بلکه کاهش استفاده از نظامات و زیرساختهای دلاری را هم شامل میشود، افزود: یکی از ابزارهای مورد استفاده در توسعه استفاده از ارزهای ملی کشورها در تجارت دوجانبه، استفاده از پیمانهای پولی است.
معاون اول رئیس جمهور با اشاره به کاهش حجم معاملات جمهوری اسلامی ایران با سایر اعضای اجلاس در سالهای تحریم گفت: ولی ما بر این باوریم که با تلاشهای صورت گرفته در یک سال اخیر، این اتحادیه میتواند پویایی خود را دوباره به دست آورده و تمامی اعضا از جمله ایران از این بستر به نحو احسن در توسعه روابط تجاری و بانکی بهره لازم را ببرند. با توجه به تأکید اساسنامه ACU مبنی بر استفاده از ارزهای ملی و لزوم تقویت جایگاه این ارزها در مراودات مالی و بانکی بین کشورهای عضو، این اتحادیه ظرفیت مناسبی برای توسعه استفاده از ارزهای ملی کشورها در مراودات بانکی فیمابین دارد.
وزیر اقتصاد نیز امروز در حاشیه نشست هیات دولت از جدیت دولت در حذف دلار از مبادلات تجاری ایران گفت و اظهار داشت: امسال بر خلاف چند سال گذشته که شاید معدودی از کشورها دنبال تقویت پول ملی خودشان در تجارت بین المللی بودند، الگوی تمرکز بر ارزهای محلی یا روشهای تسویه مالی و بانکی غیر از اتکا به ارزهای جهانروا، بسیار فراگیرتر شده است. اقتصادهای بزرگ آسیایی و غیر آسیایی در حال استفاده از این روش برای تسویه های مالی و بانکی خودشان هستند.