اثری که هم اینـــک در معرفـــی آن سخن می‌رود. یادمانی جامع برای مرجع والامقام زنده‌یاد آیت‌الله العظمی سید محمدعلی علوی گرگانی است که در چنین موسمی در سال گذشته، روی از جهان برگرفت و رهسپار ابدیت شد. آنچه این دفتر را در میان یادمان نگاری‌های متعارف، در رتبتی ارجمند قرار می‌دهد، تنوع مطالبی است که در آن آمده و اینکه خاطرات آن فقید سعید و نیز آشنایان و مراودان وی را در کنار برخی مباحث علمی و آثار ادبی و تصویری ناب و منتشر نشده، کنار هم قرار داده است. این اثر از سوی حجت‌الاسلام سیدحسین کشفی از نزدیکان و مراودان آن مرجع راحل تدوین یافته و انتشارات فقیه اهل بیت (ع) قم به نشر آن همت ورزیده است. تدوینگر این اثر در دیباچه خویش بر آن، نخست درباره اهمیت و ضرورت انتشار این دست آثار، چنین آورده است:
«آشنایی هر ملتی با مفاخر علمی و اجتماعی خود، افزون بر بزرگداشت یاد و خاطره آنان، زمینه‌های رشد و کمال و ترقی و روح خودباوری و اعتماد به نفس را در مردم، به‌ویژه جوانان و نوجوانان بارور می‌سازد. اگرچه در تربیت انسان عوامل مختلفی تأثیرگذار است، اما تأثیر الگو‌های انسانی در تربیت بسیار حائز اهمیت است. از جمله الگو‌های انسانی، عالمان دین می‌باشند. آنان که ادامه‌دهندگان راه انبیا هستند و همچون پیامبران در راه هدایتگری و نبرد با جهل و نادانی گام نهاده و مشعل درخشان هدایت را به دست گرفته و به‌راستی مصداق بارز وارثان انبیا و مرزبانان اسلام‌اند. یکی از ستارگان درخشان آسمان علم و فقاهت، مرجع عالیقدر مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج سید محمدعلی گرگانی (رضوان‌الله تعالی علیه) است. آن بزرگ در سایه تلاش‌های مستمر و کوشش‌های بی‌وقفه و در پرتو کسب فیض از محضر اساتید حوزه علمیه قم، به مقامات بالای علم و دانش دست یافت و زندگی‌اش مظهر زهد و یادآور شیوه زندگی اولیای خدا بود. وی نمونه تقوا و تندیس فضیلت و آیت علم و عمل بود....»
فراهم آورنده این یادمان در بخش دوم مقدمه خویش، مفاد آن را به ترتیب پی آمده به مخاطبان معرفی کرده است:
«ویژگی‌های ممتاز معظم‌له از یکسو و توصیه مراجع معظم تقلید و بزرگان حوزه بر تجلیل از شخصیت علمی و اخلاقی ایشان از سوی دیگر، سبب شد تا تحت اشراف بیت آیت‌الله العظمی علوی گرگانی، یادنامه آن مرجع معظم در آستانه نخستین سالگرد ارتحالش در هشت فصل به چاپ رسد.
فصل اول، زندگینامه: این بخش زندگینامه معظم‌له و پدر بزرگوارشان آیت‌الله حاج سید سجاد علوی به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین ناصرالدین انصاری قمی است.
فصل دوم، مصاحبه‌های آیت‌الله العظمی علوی گرگانی: از مرجع فقید مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های فراوانی در دیدار با گروه‌ها و مؤسسات و ارگان‌های مختلف موجود است که جمع‌آوری و تدوین آن می‌تواند موضوع کتابی مستقل باشد، اما در این فصل فقط مصاحبه‌هایی از ایشان می‌آید که موضوع آن زندگینامه و خاطرات معظم‌له باشد و لذا به چهار مصاحبه اکتفا شد:
۱- مصاحبه با مجموعه مستند سعادتمندان
۲- مصاحبه با ستاد بزرگداشت مرحوم آیت‌الله حاج سیدمحمد محقق داماد
۳- مصاحبه با مجله پاسدار اسلام
۴- مصاحبه با دفتر تبلیغات اسلامی
فصل سوم، خاطرات درس‌های اخلاق: آیت‌الله العظمی علوی گرگانی (رحمت‌الله علیه) در روز‌های چهارشنبه قبل از شروع درس خارج فقه، به شرح و توضیح حدیثی از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) می‌پرداختند. این مباحث اخلاقی با همت دفتر آن مرجع راحل، تدوین و در قالب چهار کتاب به این ترتیب منتشر شده است:
۱- وصایای پیامبر اعظم (ص) به امیرالمؤمنین (ع)، (دو جلد)
۲- پند‌های رسول اعظم (ص) به اباذر غفاری
۳- پند‌های رسول اعظم (ص) به عبدالله بن مسعود
۴- وصایای امام موسی بن جعفر (ع) به هشام
همچنین آن مرجع عظیم‌الشأن در خلال این درس‌های اخلاق، به شرح حال بزرگان و ذکر حکایات درس‌آموز از زندگی آنان پرداخته است. در این فصل داستان‌هایی که در این چهار کتاب نقل شده و معظم‌له خود شاهد آن بوده یا با واسطه اساتیدشان نقل می‌کنند، به ترتیب صفحات کتاب آورده شده است. در این بخش از ارشادات و تصحیحات و تعلیقات حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سیدمحمدحسن علوی گرگانی (برادر مرجع فقید) و نیز یاری حجت‌الاسلام سید امیرحسین علوی برخوردار بودم.
فصل چهارم، از نگاه دیگران: شامل ۳۰ مصاحبه از شخصیت‌های مختلف حوزوی و بستگان و دوستان و منسوبان آیت‌الله العظمی علوی گرگانی درباره ایشان است. این فصل حاصل همکاری و زحمات بسیار دوست گرامی و محقق توانمند آقای محمدرضا کائینی است. صوت بیشتر مصاحبه‌ها، توسط ایشان پیاده و ویراستاری و در سایت مؤسسات مطالعات تاریخ معاصر ایران و برخی از آنان در روزنامه جوان و روزنامه همشهری منتشر شده است.
فصل پنجم، مقالات علمی: در این فصل پنج مقاله علمی در باره آثار و نظریات فقهی و اصولی آیت‌الله العظمی علوی گرگانی، به ترتیب ذیل آمده است:
۱- سیری در لثالی الاصول، از حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدمهدی رفیع‌پور تهرانی.
۲- مبانی اعتبارسنجی و دیدگاه‌های رجالی آیت‌الله العظمی علوی گرگانی، از حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین میرشاه ولایتی.
۳- روش‌شناسی اجتهاد آیت‌الله العظمی علوی گرگانی، از حجت‌الاسلام محمدجواد لطفی.
۴- نظریه ولایت فقیه از دیدگاه آیت‌الله‌العظمی علوی گرگانی، از حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدحسن علوی گرگانی.
۵- بازپژوهی قاعده تسامح در ادله سنن از دیدگاه آیت‌الله العظمی علوی گرگانی، از سرکار خانم فائزه فرهنگ.
فصل ششم، پیام‌های تسلیت: شامل پیام‌های تسلیت مراجع معظم تقلید و رؤسای قوای سه‌گانه.
فصل هفتم، اشعار و مرائی: ۱۱ شعر در وصف و مرثیه آیت‌الله العظمی علوی گرگانی است. ۹ شعر اول پس از رحلت و دو شعر دیگر در زمان حیات ایشان سروده شده است.
فصل هشتم، اسناد و تصاویر: در این فصل از یاری حجت‌الاسلام سیدعلی کشفی و آقای سیدموسی علوی بهره‌مند بودم.
در اینجا وظیفه می‌دانم از همه بزرگوارانی که در تنظیم هشت فصل کتاب همکاری نمودند ـ که نام آنان را ذکر کردم - و نیز از همراهی بیت مرحوم آیت‌الله العظمی علوی گرگانی - به‌ویژه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحسن علوی ـ و همچنین از همه فضلا و عزیزانی که در بسامان رسیدن این اثر تلاش و همکاری کرده‌اند، تقدیر و تشکر کنم. در پایان از همه صاحب‌نظران می‌خواهم که راهنمایی و ارشاد خود را از ما دریغ نورزند و نظر خود را در باره اثر حاضر با ما در میان گذارند. از حسن اتفاق این مقدمه در روز میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا (س) - که روز میلاد آیت‌الله العظمی علوی گرگانی هم است- تحریر شد. از خداوند متعال رحمت و مغفرت و علو درجات برای آن عالم ربانی خواستارم. دَعْوَاهُمْ فِیهَا سُبْحَانَکَ اللَّهُمَّ وَتَحِیَّتُهُمْ فِیهَا سَلَامٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ- سوره یونس، آیه ۱۰».
