سیل، خشکسالی، کمبود و گرانی سم و کود و بذر، آشفتگی بازار و حضور دلالان در زمان برداشت محصول، بیتوجهی نسبت به مشکلات کشاورزان و نبود سردخانه جهت نگهداری و تزلزل قوانین برای صادرات محصولات از جمله معضلاتی است که تقریباً تمام کشاورزان و باغداران هر سال با آنها دست به گریبان هستند. اما در میان این گرفتاریها، شیوع آفتهای مختلف در هر استان بلایی است که به یکباره میتواند تمام محصول را از بین ببرد. درست مثل مگس مدیترانهای که در کرمان به عنوان سومین تولید کننده مرکبات کشور در حال جولان است و خسارات زیادی به بار آورده است.
چند سال پیش بود که حشرهای به نام مگس مدیترانهای وارد کرمان شد. هر چند در ابتدا کسی توجهی به آن نمیکرد و به خاطر غیر بومی بودن و شیوع آن در بخشهای کوچکی از استان، فکر میکردند خودش از بین میرود، اما حالا این مگس آنقدر قدرتمند شده که شمال کرمان را هم به تصرف خود درآورده و کشاورزان اذعان میکنند در مهار و از بین بردنش ناتوان هستند.
کرمان فقط درگیر مگس مدیترانهای نیست و در کنار آن، آفتهای دیگری از جمله سوسک سرخرطومی و پسیل نیز در باغهای خرما و پسته وجود دارد و کرم خراط هم به آفت گردو تبدیل شده است.
آفاتی که وقتی دست به دست هم میدهند دیگر اجازه نمیدهند محصولی باقی بماند و خواب را برای کشاورزان حرام میکنند.
خبری از فارغ التحصیلان کشاورزی نیست
با اینکه هر سال و از استانهای مختلف خبر ورود و شیوع چند آفت که میتوانند ضرر زیادی به مزارع و باغات بزنند، منتشر میشود، اما چرا تا حالا علم کشاورزی به کمک فعالان این عرصه نیامده تا حداقل شر چند آفت تکراری را برای همیشه از سر زمینهای زراعی کم کند.
جالب اینجاست هر سال، گروهی دانش آموخته علوم کشاورزی در رشتههای مختلف نیز در لیست خروجی دانشگاهها قرار میگیرند ولی در عمل تأثیری در حضور آنها مشاهده نمیشود.
براساس گزارشهای موجود حدود یک چهارم باغات کشور در کرمان قرار دارند و با همین آمار میتوان متوجه شد که شغل اکثر مردم این منطقه نیز کشاورزی است و اقتصاد استان به صورت ویژه وابسته به این صنعت میباشد. ولی در مقابل، بیشترین نرخ بیکاران در حوزه فارغالتحصیلان دانشگاهی هم به خروجیهای رشته کشاورزی برمیگردد. در حال حاضر مگس مدیترانهای بخش زیادی از باغات و محصولات کرمان را آلوده کرده و به سرعت در حال هجوم به دیگر مناطق است، اما مسئولان فقط به جمله «راهی مؤثر برای مبارزه با این آفتها وجود نداریم» بسنده کرده و سنگ بزرگی روی کم کاریهای خود میگذارند.
خسارت یک آفت به ۳۰۰ گونه گیاهی
اگر مسئولان بدانند که مگس مدیترانهای طی سالهای اخیر خسارات زیاد و جدی به کشاورزی جنوب کرمان وارد کرده و حالا راهی مزارع و باغهای شمال استان شده آن وقت شاید باور کنند وقت آن شده خارج از بحث تخصصی کشاورزی باید کارگروه ویژه برای مبارزه با آفات و حمایت از کشاورزان و سرمایههای استان تشکیل دهند.
مگس مدیترانهای با چندین بار دوره زیستی در هر سال و مقاومت در مقابل سموم رایج در حال گسترش است و قادر است به ۳۰۰ گونه گیاهی خسارت بزند. این مگس با تخمگذاری روی محصولات موجب لهیدگی میوهها میشود و میوهها یا دچار ریزش میشوند یا روی درخت از بین میروند.
از بین بردن صددرصدی باغات
هم اکنون مگس مدیترانهای یکی از خطرناکترین آفات با خسارت اقتصادی بالاست که متأسفانه از چند سال قبل در کرمان مشاهده شده و در حال شیوع است. اینها بخشی از صحبتهای حسن شریفی، کارشناس کشاورزی است که ادامه میدهد: «این آفت قبلاً در باغهای مرکبات جنوب کرمان و حتی برخی از محصولات زراعی دیده میشد به طوری که مثلاً سال گذشته در منطقه دلفارد تقریباً محصولی برای برداشت وجود نداشت. این آفت هر سال میتواند ۱۲ نسل عوض کند یعنی تکثیر بسیار زیادی دارد و آفتکشهای مرسوم نیز روی این حشره تأثیری ندارند و در صورت آلودگی باغ میتواند صددرصد آسیب ایجاد کند.» وی با تأکید بر اینکه متأسفانه این حشره طی سالجاری در شهرستانهای شمالی استان نیز دیده شده است و این مسئله جداً نگران کننده است، تصریح میکند: «این حشره به سادگی میتواند ۲۰ کیلومتر پرواز و تخمگذاری کند و حشره پس از ظهور پنج روز نیاز دارد تا با اولین تغذیه شرایط بلوغ و تکثیر را پیدا کند. حشره پس از تخمریزی روی میوه و تغذیه لاروها از محصول میتواند یک باغ را در زمانی اندک به مرز خسارت حداکثری برساند.»
کمکهای دستوری مسئولان!
با اینکه کارشناسان میگویند منشأ اولیه مگس مدیترانهای امریکای جنوبی است و هم اکنون در اکثر کشورهای جهان دیده میشود و این حشره به سادگی با شرایط مختلف اقلیمی نیز خو میگیرد و به تکثیر میپردازند؛ و با اینکه کشاورزان میدانند در صورت آلوده شدن باغها امکان صادرات محصولات کاهش مییابد به همین دلیل باید قرنطینه و نظارت بر کشاورزی در استان جدی گرفته شود و چند سال است ضرر و زیان زیادی متحمل شدهاند، اما حرفهای خندهدار مسئولان جهاد کشاورزی مهر تأییدی بر عدم آگاهی یا بیتوجهی آنها به وضعیت موجود است.
انگار که مگس مدیترانهای یک آفت نوظهور و ناشناخته است که رئیس جهاد کشاورزی استان کرمان گفته: «از کشاورزان میخواهیم در صورت مشاهده این آفت در کوتاهترین زمان ممکن به جهاد کشاورزی اطلاعرسانی کنند، هماکنون از طریق تلههای جذب فرمونی، تغذیه سراتراپ، تلههای زرد چسبنده در حال مبارزه با این آفت هستیم.»
محمد خیراندیش ادامه داد: «با برگزاری کارگاهها و حضور کارشناسان در باغها به کشاورزان آگاهیهای لازم در خصوص این آفت داده شده است.» رئیس جهاد کشاورزی استان کرمان کماکان به شیوه دستوری پیش میرود و از کشاورزان خواسته میوهها را سریع برداشت کنند و در صورت ریزش میوه باغها را پاکسازی کنند و بهداشت باغها را دقیق رعایت کنند زیرا این آفت خطرناک است!
هر چند خیراندیش عنوان کرده میزان خسارتی که تعداد اندکی از این حشره به جای میگذارد بسیار بالاست و یک جفت حشره میتواند یک میلیون عدد میوه را آلوده کنند، اما خودش از عدم امکان مبارزه شیمیایی با این حشره خبر داده و به کشاورزان گفته باید از روشهای سه گانه معرفی شده استفاده شود.