یکی از مشکلات سالانه کشاورزی ما معدوم کردن محصولاتی است که کشاورز با زحمت آنها را تهیه میکند، اما مشتری برای آن وجود ندارد یا قیمت آن بیش از حد پایین است. این موضوع را بارها دیدهایم، از روی زمین ماندن سیبهای ارومیه بگیرید تا معدوم کردن گوجه، خیار، پیاز و سیبزمینی. این مسائل سالهاست گریبانگیر کشاورزی ماست یا اینکه کشاورزان به دلیل بالا رفتن قیمت کود، سم و دیگر نهادههای کشاورزی، از خرید آنها اجتناب و محصول بیکیفیت تولید میکنند.
طبق وعده وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی جاری قرار بود، ۲میلیون تن گندم با روش کشت قراردادی تولید شود، اما بنا بر گزارشهایی که از استانها و کشاورزان داریم، عدد کشت گندم امسال با روش قراردادی چندان قابل اتکا نیست. رئیس بنیاد ملی گندمکاران از ورود اپراتور همراه اول به کشت قراردادی خبر میدهد و میگوید: اپراتور همراه اول مسئولیت ثبتنام، هدایت کشاورز به بانک، بیمه، شرکت خدمات حمایتی و جهاد کشاورزی را در کشت قراردادی برعهده گرفته ولی متأسفانه به واسطه مشکلات سامانه و اینترنت، فرایند عقد قرارداد و تأمین نهادهها با مشکلاتی مواجه شده است. کشاورزی قراردادی، یک نوع سیستم تولید در کشاورزی است که مطابق توافقی بین خریدار و کشاورز انجام شود و در قرارداد شرایط تولید و بازاریابی محصول ذکر میشود. البته در جهان، کشاورزی قراردادی تعاریف مختلفی دارد، اما تمام آنها تقریباً منطبق با تعریف FAO هستند.
با این حال بر مبنای اعلام جهاد کشاورزی، کشاورزان متقاضی را که توان تأمین نهادههای کشاورزی مورد نیاز برای تغذیه محصول از جمله کود ندارند، میتوانند با مراجعه به مراکز تعیینشده با جهاد کشاورزی استان قراردادی امضا کنند. بر مبنای این قرارداد جهاد کشاورزی برای هر هکتار زمین و در ازای سفته، کود مورد نیاز را به کشاورز تحویل میدهد. کشاورزان در پایان فصل کشت، محصول برداشتشده خود را به قیمت تضمینی اعلام شده به جهاد کشاورزی تحویل میدهند و بعد از کسر هزینههای کود، مطالبات خود را دریافت میکنند. این کار با حمایت در تهیه و تحویل انواع کودهای ازته، فسفاته و پتاسه، همچنین با پرداخت یارانه و پاداش بهرهوری، بیمه کشاورزان و کسر مبلغ آن در زمان تحویل و یارانه آزمون خاک انجام میشود.
استانها و محصولات پایلوت کشت قراردادی
محصولات و استانهای آزمایشی (پایلوت) کشت قراردادی شرکت بازرگانی دولتی ایران در هفت استان و سازمان تعاون روستایی در ۱۰استان دیگر در حوزه کشاورزی قراردادی فعالیت خواهند کرد که استان خوزستان با ۲۵۰هکتار کشاورزی قراردادی برای تولید گندم رتبه نخست را دارد. به گفته معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی هم اکنون ۲۵۰هزار هکتار کشت گندم، ۴۰هزار هکتار دانههای روغنی و ۱۰۰درصد چغندر قراردادی است و سال آینده هم ۴۰هزار هکتار برنجهای پر محصول به صورت قراردادی زیر کشت میرود. یک تحقیق نشان داده است درآمد متوسط کشاورزی قراردادی ۱۱درصد از کشاورزی غیرقراردادی بیشتر بوده و نیز هزینه تولید در هکتار ۱۳درصد در کشاورزی قراردادی پایینتر است و در مجموع سود یک کشاورزی قراردادی حتی تا ۵۰درصد افزایش مییابد.
وزارت جهاد کشاورزی از ابتدای امسال وعده داده بود، به منظور افزایش میزان تولید گندم در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ کشت گندم به روش قراردادی انجام گیرد. طبق پیشبینیهای قبل کشت ۲میلیون تن گندم برنامهریزی شده است.
۸۰درصد کاشت گندم به اتمام رسیده است
عطاءالله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندمکاران در گفتگو با ایسنا با بیان اینکه در استانهای شمالغرب، غرب و استانهای مرکزی تقریباً فصل کشت گندم تمام شده است، میگوید: در استانهای سردسیر شمالغرب و غرب ۱۰۰درصد، در استانهای مرکزی بیش از ۹۵درصد و در استانهای جنوبی نیز طبق گزارشهای رؤسای سازمانهای جهادکشاورزی و معاونت تولیدات بهبود گیاهی بیش از ۷۰درصد کاشت گندم انجام شده است. مجموعاً در کل کشور بیش از ۸۰درصد کاشت گندم به اتمام رسیده است.
رئیس بنیاد ملی گندمکاران با اشاره به اینکه مشکلاتی در خصوص تأمین کودهای پایه (فسفاته و پتاسه) وجود دارد، میافزاید: متولی کشت قراردادی شرکت بازرگانی دولتی است که این شرکت با اپراتور همراه اول برای اطلاعرسانی و هدایت کشاورزان همراه شده است. در حقیقت اپراتور همراه اول مسئولیت ثبتنام، هدایت کشاورز به بانک، بیمه، شرکت خدمات حمایتی و جهادکشاورزی را بر عهده گرفتهاست، ولی متأسفانه به واسطه مشکلات سامانه و اینترنت، مراحل عقد قرارداد به طور کامل انجام نشده و به همین دلیل کودهای پایه امسال به اندازه کافی به دست کشاورزان نرسیده است.
وی تصریح میکند: نظام مهندسی کشاورزی و اتاق اصناف کشاورزی سامانههای جامع و فراگیری دارند. از طرفی مسئولان آنها در داخل مزارع و روستاها حضور و با کشاورزان ارتباط دارند و مشکلات آنها را مرتفع میکنند. درخواست ما این بود که ثبتنام، هدایت و مراحل اجرایی کشت قراردادی و تحویل نهادهها با همراهی تشکلها انجام پذیرد ولی این درخواست مورد توجه قرار نگرفت و اپراتور همراه اول به عنوان هماهنگکننده و خدماترسان در این بخش تعیین شد.
وی در پاسخ به اینکه امسال چنددرصد از گندم، تحت پوشش کشت قراردادی درآمده است؟ گفت: هنوز آمار دقیقی در این زمینه اعلام نشده است، اما بنا بر گزارشهایی که از استانها و کشاورزان داریم، عدد آن چندان قابل اتکا نیست، یعنی امسال باید ۲ میلیون هکتار کشاورزی قراردادی انجام میدادیم ولی به این عدد نرسیده است.