در حالی که دولت گذشته در ظاهر خود را مخالف اقتصاد دستوری و مدافع قاعده و قوانین بازار آزاد معرفی می‌کرد، اما در اواخر دولت اقدام به انعقاد قرارداد صادرات بنزین کرد که در این قرارداد نرخ بنزین ثابت در نظر گرفته شد و ثمن معامله نیز همان زمان اخذ و خرج شد، در این میان هر چند باید در زمان عقد قرارداد علاوه بر قواعد حقوقی و اقتصادی، دولت وقت مباحث آینده‌پژوهی و احتمالات را در عقد قرارداد لحاظ و بر این اساس نرخ شناور بنزین با اندکی تخفیف را در قرارداد قید می‌کرد، متأسفانه این اتفاق نیفتاد تا اینکه بر اساس اظهارات مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، دولت قبل ۲میلیارد لیتر تعهد صادرات بنزین ارزان برای دولت سیزدهم ایجاد کرد.
قبح آینده فروشی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم چنان شکست که حتی در ماه‌های پایانی دولت گذشته علاوه بر بدهی‌های مالی، تعهدات در حوزه کالایی، چون بنزین نیز گریبانگیر دولت سیزدهم شد، به طوری که در یک قرارداد حقوقی با موضوع فروش بنزین به جای اینکه نرخ بنزین شناور و با اندکی تخفیف در قرارداد قید شود، نرخ ثابت مبنای عقد قرارداد قرار می‌گیرد با این مشخصه که در همان زمان گویا ثمن معامله دریافت می‌شود و شرایطی رقم می‌خورد که دولت سیزدهم در حوزه مدیریت بنزین در کشور علاوه بر تأمین مصرف داخلی باید تعهدات صادرات بنزین را که مربوط به دولت گذشته بود، انجام دهد.
حداقل شفاف‌سازی کنید
نکته جالب در این بین آن است که دولت گذشته خود را در حوزه عقد قراردادها مدعی می‌دانست و اگر اندکی به عقب برگردیم، به خاطر خواهیم آورد که حسن روحانی در زمان اخذ رأی اعتماد برای اعضای کابینه از نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیوسته روی این موضوع تأکید می‌کرد که یکی از شاخص‌های انتخاب وزرا توانمندی آن‌ها در عقد قرارداد‌های صادرات کالاست، با توجه به اینکه بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت حسن روحانی متولی حوزه نفت در کشور بود، اگر صادرات بنزین ۲۷ سنتی مرتبط با ایشان است، جای دارد توضیح دهد که چطور و تحت چه شرایطی شاهد عقد چنین قراردادی بوده است.
جلیل سالاری، مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در گفتگو با فارس عنوان کرد: متأسفانه دولت قبل بدون توجه به ظرفیت‌های تولید در پالایشگاه‌های کشور، برنامه‌های دستوری را برای صادرات بنزین تعریف کرده بود. مثلاً اگر به این برنامه‌ها در سال ۹۹ مراجعه کنیم، می‌بینیم که خوراک پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس ۴۰۰ هزار‌و‌خرده‌ای تعریف شده و مرتباً هم این برنامه‌ها به دلیل غیرواقعی بودن، اصلاح شده و واقعاً سابقه نداشته است در یک سال سه مرتبه بر برنامه اصلاحیه زده شود.
سالاری افزود: در این برنامه‌ها، میزان تولید بنزین خیلی غیرعادی و غیرواقعی تعیین شده و عدد‌ها در برخی ماه‌ها بالای ۱۰۹ میلیون لیتر در روز است. بر اساس این برنامه، وزیر نفت وقت، یک تکلیف صادرات بنزین ایجاد کرده است. بر این اساس در چهار ماه پایانی سال ۹۹ صادرات ۲۶میلیون لیتر در روز بنزین دیده شده است. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش گفت: با وجود اینکه تولید بنزین از برنامه انحراف داشت، بخش بازرگانی برای صادرات بنزین بدون توجه به تراز تولید و مصرف و وضعیت موجودی اقدام کرد و قراردادها امضا شد.
اردوکشی شرکت‌ها برای ارزان فروشی دارایی سرمایه‌ای
وی اظهار داشت: بسیاری از شرکت‌ها نیز با این افق دید که صادرات بنزین ایران افزایشی خواهد بود، شروع به امضای قرارداد با بخش بازرگانی و پرداخت نقدی بهای بنزین کردند.
سالاری ادامه داد: وقتی دولت سیزدهم بر سر کار آمد، ما دیدیم که حجم قابل توجه تعهدات صادرات بنزین باقی مانده و انجام تعهدات به دولت فعلی واگذار شده است. تعهدات دولت قبل برای صادرات بنزین در حوزه دریایی ۱۲میلیون بشکه و در حوزه زمینی هم ۲۰۰میلیون لیتر بود.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش گفت: دقت کنید که در دولت قبل، خرید این محموله‌های بنزین انجام و پول پرداخته شده و در خزانه رفته و مصرف شده بود و ما مجبور بودیم این تعهدات را به صورت تدریجی انجام دهیم.
وی عنوان کرد: در بندی از قرارداد هم این شرایط در نظر گرفته شده بود که اگر در بازه زمانی‌ای ما سوخت نداشته باشیم، می‌توانیم در اسرع وقت این محموله‌ها را به صورت تدریجی تحویل دهیم.
قرارداد‌های صادرات بنزین در دولت قبل با قیمت ثابت امضا شده بود
سالاری گفت: تعهدات صادرات بنزین از دولت قبل در سال‌های ۱۳۹۹ و حتی ۱۴۰۰ ایجاد شده بود که طبیعتاً قیمت بنزین در آن دوره‌ها متفاوت از وضعیت فعلی است، مثلاً در آن زمان محموله‌هایی با قیمت تنی ۲۳۵ دلار فروخته شده بود که عدد پایینی نسبت به وضعیت فعلی قیمت بنزین است.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش گفت: توجه داشته باشید در این قراردادها، قیمت ثابت و نه شناور در نظر گرفته شده و به صورت نقدی هم در همان زمان پرداخت شده بود. این موضوع باعث شد ما مجبور باشیم در این دولت بنزین را در قیمت‌های تنی ۲۰۰ تا ۴۰۰ دلار تحویل بدهیم در حالی که قیمت فعلی روی تنی ۸۰۰ دلار بود. وی اظهار داشت: تسویه کردن قرارداد‌های قبلی و تحویل بنزین در آمار گمرک هم تأثیرگذار بوده و باعث شده است میانگین قیمت افت پیدا کند نه اینکه ارزان‌فروشی‌شده باشد.
سالاری گفت: ما مجبور بودیم محموله‌ها را تدریجاً تحویل دهیم، زیرا با روی کار آمدن دولت سیزدهم و واردات واکسن، شیوع کرونا فروکش کرد و محدودیت‌های کرونایی برداشته شد، در نتیجه فنر مصرف بنزین رها و به میزان تولید نزدیک شد.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش در پایان گفت: از طرفی ما باید برنامه‌ریزی می‌کردیم که بنزین موردنیاز در تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ را ذخیره و تأمین کنیم و اولویت ما این موضوع بود و تدریجاً هم تعهدات صادراتی را انجام می‌دادیم.
