بانک مرکزی پس از معرفی اوراق گواهی سکه در هفته‌های گذشته، روز شنبه نیز از ابزار جدید خود با عنوان اوراق گواهی ارزی رونمایی کرد. در واقع بانک مرکزی با مداخله هوشمندانه توانست بخش گسترده‌ای از هیجان موجود در بازار را از طرق مختلف مثل «راه‌اندازی سامانه برخط بازار متشکل معاملات ارز»، «عرضه ارز در شبکه بانکی»، «عرضه اوراق سکه» و «رصد مالیاتی و یارانه‌ای خریداران ارز» کاهش داده و سبب برچیده شدن صف خریداران دلار شود.
در این خصوص، «بهزاد لامعی» معاون اداره صادرات بانک مرکزی، در گفت‌وگویی به تشریح وضعیت بازار ارز کشور پرداخت و گفت: در کشور دو بازار رسمی و غیر رسمی وجود دارد که سهم بازار غیررسمی نامشخص و درعین‌حال غیرشفاف است، از سوی دیگر بازار رسمی شفاف، بزرگ و محلی برای تامین نیاز‌های کشور است که متاسفانه توجه بیشتر رسانه‌ها به بازار غیررسمی بوده که عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان متفاوتی دارد و در آن خرید و فروش ارز تابع ریسک است.
وی افزود: در روز‌های اخیر شاهد بودیم که هیجانات جامعه، جابه‌جایی منابع بین بازار‌های موازی، عوامل روانی و افزایش قابل‌توجه خبر‌های منفی باعث افزایش تقاضا و شکل‌گیری روند صعودی در بازار غیررسمی ارز شد.
این مقام مسوول در ادامه سخنان خود به اقدامات بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز پرداخت و ادامه‌داد: بانک مرکزی با آگاهی نسبت به تقاضای ایجاد شده، میزان عرضه ارز در سامانه نیما را افزایش داد، به‌گونه‌ای که در حدود ۲۰ روز اخیر به‌طور متوسط روزانه دو برابر میزان تقاضا، در سامانه نیما ارز عرضه شده است که میانگین متوسط وزنی حواله‌های سامانه‌های نیما بین ۲۷ هزار و ۵۰۰ تا ۲۷ هزار و ۶۰۰ تومان بوده است.
وی، کنترل صفوف مقابل صرافی‌ها را دیگر اقدام اثربخش بانک مرکزی برای مدیریت بازار دانست و گفت: ابتدا به دلیل سهولت، سامانه برخط بازار متشکل معاملات ارز شکل گرفت تا مردم به‌راحتی نوبت خود را دریافت کرده و در زمان مشخص به صرافی‌ها مراجعه کنند.
لامعی اضافه‌کرد: عرضه ارز در ۴۰ شعبه شبکه بانکی، از دیگر اقدامات بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز است و مقرر شده درآینده نزدیک سپرده‌گذاری ارزی نزد بانک‌ها نیز نهایی شود.
تلاش رسانه‌ای مستمر دلالان ارز برای ایجاد التهاب در بازار یکی از روش‌هایی است که دلالان ارز برای دامن زدن به التهابات بازار انجام می‌دهند، این کار را با تولید و انتشار روزانه هزاران مطلب در خصوص موضوع ارز در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهند.
به‌تازگی نیز موضوعی جالب توجه در برخی از این شبکه‌ها رواج یافته است که بیان می‌کند قیمت دلار متناسب با رقم اختلاف نرخ تورم میان تورم حاکم بر اقتصاد امریکا و ایران (درآمد ریالی هزینه دلاری) رشد خواهد کرد که مورد تایید کارشناسان نیست.
در این خصوص «محمودی» کارشناس اقتصادی با بیان اینکه نظریه‌های تعیین نرخ ارز با نظریه تبیین رفتار نرخ ارز متفاوت است، تصریح کرد: اصولاً این نظریه که اگر دو کشور فاصله نرخ تورم معنادار داشتند، باید نرخ ارز متناسب با اختلاف تورم بین آن‌ها جهش کند، به هیچ وجه علمی نیست و نتیجه گیری غلط برخی رسانه‌ها برای دامن زدن به انتظارات جهت افزایش قیمت دلار به شمار می‌آید.
این موضوع به این معناست که ما ادعا کنیم، چون نرخ تورم در امریکا هشت درصد و در ایران ۴۰ درصد است، پس نرخ ارز در ایران متناسب با این اختلاف نرخ تورم تعدیل خواهد شد که به‌طور قطع اعتبار علمی ندارد.
وی در تشریح این موضوع، استدلال کرد: نکته نخست اینکه از مجموع ۹ نظریه علمی درج شده در کتب مرجع، فقط یک نظریه بیان می‌کند چنانچه نرخ ارزی افزایش پیدا کرد «ممکن» است افزایش نرخ ارز متاثر از تفاوت نرخ تورم دو کشور باشد، اما در همین نظریه هم تاکید شده «ممکن است» نه اینکه به‌طور قطع این اتفاق می‌افتد.
محمودی افزود: نکته دوم هم این است که برای این نظریه هم دست کم ۶ پیش شرط تعیین شده است که «لزوم وجود جریان آزاد سرمایه»، «نداشتن کالای تجارت ناپذیر» یا «وجود اشتغال کامل» از جمله این پیش‌شرط هاست.
وی اظهارداشت: از آنجا که هیچ یک از این پیش‌شرط‌ها در مورد روابط اقتصادی میان ایران و امریکا برای تبیین رفتار ارز وجود ندارد، پس این مدعا نیز نمی‌تواند اعتبار علمی داشته باشد. ضمن اینکه عنصر تحریم در این تحلیل نایده گرفته شده است.
بررسی‌های میدانی از صرافی‌های سطح شهر حاکی از کاهش محسوس و قابل توجه صف‌های خرید است و نشان می‌دهد که اقدامات بانک مرکزی و هشدار‌های مالیاتی و یارانه‌ای برای کاهش فعالیت دلالان ارزی، صف‌های خرید در مقابل صرافی‌ها را که از اوایل هفته شکل گرفته بود، بسیار کاهش داده است.
جالب‌تر اینکه حتی معامله‌گران پشت‌صحنه نیز ریسک خرید دلار سهمیه‌ای را به جان نمی‌خرند و همین امر سبب شده است شاهد کاهش ارزش دلار در بازار باشیم.
رونمایی از بسته جدید ارزی بانک مرکزی
روز گذشته از جزئیات بسته جدید ارزی بانک مرکزی رونمایی شد. طبق اعلام بانک مرکزی، اشخاص حقیقی بالای ۱۸ سال از روز شنبه (۲۸ آبان ماه) می‌توانند با مراجعه به شعب ارزی بانک ملی نسبت به خرید اوراق ارزی اقدام کنند. عده‌ای از معامله گران مدعی بودند عقبگرد نرخ دلار در بازار شبانه ممکن است ناشی از هراس بازیگران ارزی از تصمیمات جدید نهاد سیاستگذار باشد.
طبق اعلام رییس کل بانک مرکزی، این ابزار برای افرادی که نگران نوسان در بازار ارز هستند و به این دلیل خرید ارز انجام می‌دهند طراحی شده و به نوعی می‌تواند نگرانی کسانی که به دلیل حفظ ارزش ریال خود به بازار ارز مراجعه می‌کنند را رفع کند.
طبق نظر کارشناسان نیز در شرایطی که بخشی از تقاضا‌های موجود در بازار ارز از نوع تقاضای احتیاطی است و نیاز واقعی برای واردات محسوب نمی‌شود این ابزار جدید می‌تواند جایگزینی برای رجوع به بازار ارز باشد و از آنجا که دردسر‌های تامین ارز از صرافی‌ها و دلالان اعم از حضور در صف‌ها، نگرانی بابت تقلبی بودن ارز دریافتی، کسر مالیات، حذف یارانه و ... را ندارد، می‌تواند برای بخش زیادی از متقاضیان جذاب باشد.
