وقتی به فاصله سه هفته پس از اظهارات جنجالی محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی درباره خالی ماندن ۱۸ صندلی تخصص جراحی قلب در سال جاری، معاون آموزشی وزارت بهداشت از رکورد‌زنی تاریخی در پذیرش آزمون دستیاری تخصصی ۱۴۰۱ خبر داد، معلوم شد ماجرا به همین سادگی نیست و پشت‌پرده‌هایی دارد. این تناقض دست‌کم دو سناریو را مطرح می‌کند؛ اول اینکه ماجرای بی‌رغبتی به ادامه تحصیل و مهاجرت پزشکان سناریوی تازه نظام پزشکی برای مقابله با افزایش ظرفیت پزشکی است تا از این مسیر از یک سو جامعه را برای افزایش تعرفه‌های درمان و از بین بردن انگیزه پزشکان برای مهاجرت و از سوی دیگر برای لغو طرح افزایش ظرفیت آموزش پزشکی قانع کنند؛ پزشکانی که با پایه تحصیل در دوره عمومی به واسطه درآمد ناچیزشان انگیزه‌ای برای تحصیل در دوره تخصص ندارند و مهاجرت می‌کنند یا به تعبیر خود آقای رئیس نظام پزشکی به کشور‌های اطراف قاچاق می‌شوند! اما این تناقص‌گویی‌ها یک روی دیگر هم دارد. شاید هم حق با رئیس‌زاده باشد و پزشکان تمایلی برای تحصیل در دوره تخصص تمایلی ندارند و وزارت بهداشت برای پر کردن صندلی‌های خالی به خصوص در رشته‌های کم متقاضی ناگزیر شده‌است، استاندارد‌های پذیرش دانشجو را تنزل دهد! موضوعی که اگر در کنار دانشجویان پولی، دانشجویانی را که از دانشگاه‌های درجه چندم کشور‌های منطقه بر سر کلاس دانشگاه‌های علوم پزشکی حاضر می‌شوند، هم به آن اضافه کنیم، در نسل جدید پزشکانمان باید فاتحه آموزش پزشکی را بخوانیم.
حدود یک ماه پیش بود که محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در یکی از سخنرانی‌هایش به مناسبت روز پزشک جمله‌ای جنجالی گفت که بحث آموزش پزشکی را در کشور به چالش کشید. رئیس‌زاده تصریح کرد: «تخصص جراحی قلب در سال جاری ۱۸ نفر ظرفیت داشته‌است، اما هیچ‌کس متقاضی‌نشده و در کل کشور فقط دو فارغ‌التحصیل جراحی اطفال داریم.»، اما چیزی نزدیک به سه هفته بعد از این اظهار‌نظر آقای رئیس، ابوالفضل باقری‌فرد، معاون آموزشی وزارت بهداشت از رکورد‌زنی تاریخی در پذیرش آزمون دستیاری تخصص ۱۴۰۱ خبر داد!
رکوردشکنی پذیرش دانشجو در دوره دستیاری
به گفته آقای معاون، برای نخستین‌بار در تاریخ وزارت بهداشت، ۴ هزار نفر در این آزمون که چهل و نهمین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی بود، پذیرفته شدند.
باقری فرد تأکید کرد: «در مقایسه با پارسال و ظرفیت مشابه، حدود ۵۰۰ دستیار تخصصی در آزمون امسال، بیشتر جذب و پذیرفته شدند و از سوی دیگر، صندلی‌های خالی این آزمون به خصوص در رشته‌های مورد نیاز، به طور چشمگیری پر شد. به عنوان نمونه در رشته بیهوشی، حدود ۵۰ درصد از صندلی‌های خالی پارسال، امسال پر شد و به رغم این استقبال چشمگیر، تعداد قابل‌توجهی از دستیاران نیز در مرحله تکمیل ظرفیت و پذیرش بومی پذیرفته خواهند شد.»
تغییر آیین‌نامه برای تسهیل پذیرش
وزیر بهداشت هم در بیان چرایی خالی ماندن هزار ظرفیت در آزمون دستیاری سال گذشته ماجرا را این‌گونه توجیه کرد: «این ظرفیت‌های خالی به دلیل آیین‌نامه‌هایی است که موجب می‌شد افراد انتخاب‌های زیادی نداشته باشند، چون هر داوطلب، حق ۱۰ انتخاب رشته داشت، اما از امسال هر داوطلب می‌تواند ۱۰۰ رشته محل را انتخاب کند.»
حالا تسهیل و باز گذاشتن دست داوطلبان برای انتخاب ۱۰۰ رشته به جای ۱۰ رشته توانست در پر کردن صندلی‌های خالی در آزمون چهل و نهم، رکوردشکنی کند و خالی ماندن این ظرفیت‌ها را در سال‌های گذشته هم جبران کند، اما آیا این کار به معنی آسیب رسیدن به کیفیت گزینش دانشجو برای ادامه تحصیل در دوره‌های تخصص نیست و آیا این سهل‌گیری موجب تنزل کیفیت و سطح دانش پزشکانی که قرار است طی سال‌های آینده مسئولیت سلامت جامعه را بر عهده بگیرند، نمی‌شود؟
نگرانی از سلامت با تنزل در کیفیت آموزش پزشکی
دکتر احمد‌رضا عصاره، فوق‌تخصص قلب و عروق و عضو هیئت علمی دانشگاه جندی شاپور اهواز با اشاره به تنزل در گزینش دانشجویان دوره دستیاری و مهاجرت پزشکان به «جوان» می‌گوید: «کرسی‌های استادی ما در حال خالی ماندن است. پزشکان متخصص و با تجربه ما کشور را ترک می‌کنند و ما مجبوریم در امتحانات ارتقا و برد، نمره بدهیم. نخبگان ما که در کنکور وارد می‌شوند به خارج می‌روند و کسانی را که در کنکور قبول نشده‌اند، بلکه با پول رفته‌اند خارج درس می‌خوانند، با پول می‌آوریم و در کلاس‌های پزشکی می‌نشانیم.»
این استاد دانشگاه در بیان تنزل سطح سواد برخی پزشکان جوان از اورژانس‌های بیمارستان‌هایی روایت می‌کند که پزشکان جدید‌الورودشان روزانه ۱۰ تا ۱۵ مریض را بستری کرده‌اند، بی‌آنکه معلوم باشد مشکل آن‌ها چیست! این در حالی است که یک پزشک کارآمد و با‌تجربه فقط بیماری را بستری می‌کند که واقعاً نیازمند درمان باشد و این در گرو تشخیص درست است تا بتواند هزینه‌های کشور را هم ذخیره کند.
وی معتقد است ما افراد درجه یک را تحویل خارجی‌ها می‌دهیم و افراد درجه چندم را در رشته‌های پزشکی تربیت می‌کنیم.
عصاره با اشاره به اینکه در ۱۰، ۱۵ سال اخیر فقط کسانی می‌توانند پزشکی بیایند که فرزند اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها یا اقشار ثروتمند هستند، تصریح می‌کند: «در دانشگاه اهواز در میان کل دانشجویان پزشکی، تنها ۳۰، ۴۰ درصد از جریان کنکور وارد دانشگاه شده‌اند و بقیه یا از دانشگاه‌های خارجی یا از رشته‌های دیگر با رانت آمده‌اند نشسته‌اند سر کلاس پزشکی یا از پردیس‌ها هستند. من خودم به عنوان عضو هیئت علمی، برای این ماجرا جنگیدم، چه دلیلی دارد در حالی که یک بچه روستایی که درسش را خوانده و قبول شده نتواند وارد رشته پزشکی شود، اما فرزند یک هیئت علمی رانت داشته باشد.» این استاد دانشگاه معتقد است وقتی دانشجویان را از طبقه اشراف انتخاب کردید، این افراد در برابر خدشه‌ای به رفاه خود نمی‌ایستند کار کنند. عصاره با بیان اینکه این افراد هنوز وارد سیستم پزشکی نشده‌اند، می‌افزاید: «وای به روزی که این افراد وارد سیستم پزشکی شوند. هر چند اکثر افرادی که فارغ‌التحصیل می‌شوند اصلاً سراغ کار نمی‌روند و فقط دنبال پرستیژ هستند یا می‌خواهند مهاجرت کنند.»
