خاطرتان است شلواری که سالها میپوشیدید ناگهان سر از دستمال تمیزکاری برای کف آشپزخانه درمیآورد؟! پرده پاره شده پذیرایی سهم پنجره کوچک اتاقک ته حیاط میشد؟ همان روزهایی که گوجهفرنگیهای جعبهای را میگرفتیم و داخل حوض میریختیم و بعد از صاف کردن، ساعتها در دیگ بزرگ حیاط میجوشید و بوی رب تازه محل را برمیداشت؟! ماست تازه خانگی چطور؟! همانی که مایع میزدیم و با ۱۰ تا دستمالی که مادر دور آن را میگرفت، بعد از چند ساعت ماست خوشمزهای میداد که نظیر آن را جایی نخورده بودیم!
اینها مال روزگار قدیم است؛ همان روزهایی که یخچال و فریزر و مایکروویو و صد تا امکانات امروزی وجود نداشت، اما فصل به فصل در خانه و حیاط بساط ترشی و سبزی و غوره و باقالی مهیا بود؛ همان روزهایی که زندگی به معنای واقعی رنگ زندگی داشت!
فارغ از کیفیت مطلوب خورد و خوراک سالم فصلی، هنرهای کدبانوگری مادران دیروز نتیجه مستقیمی در اقتصاد خانواده داشت و به قول معروف افسران اقتصاد مقاومتی دیروز مادرانی بودند که بر پایه سه اصل قناعت، خلاقیت و تولید هم به شرایط اقتصادی پدر خانواده کمک و هم ذوق و هنر خود را در خانه پیاده میکردند و در واقع دستشان از جنس طلا بود.
بله حق با شماست! ما باید اوضاع مالی و رفاهی بهتری پیدا کنیم، اما نیمنگاهی هم به عقب بیندازیم بد نیست. ما چیزهایی را در گذشته جا گذاشته و غفلت کردهایم از آوردنشان به امروز؟ فوتهای کوزهگری که نتایج ملموسی داشت! بخش قابل توجهی از نابسامانی اقتصادی امروز کشور، راهکارهایی فراتر از خانه ما و نیاز به دلسوزی و تمهید مسئولان دارد، اما ما هم میتوانیم به سهم خود مؤثر باشیم، حتی اگر امروز از آن حیاطهای بزرگ خبری نباشد، اما همچنان میتوان اصول دیروز را به طرق دیگر در خانه پیاده کرد. باز هم فراتر از آن حتی اگر نتوانیم روشهای قدیم را پیادهسازی کنیم، میتوانیم با روشهای سادهای که اصل آن بر پایه قناعت است، به اقتصاد خانوار کمک کنیم.
زنان افسران اقتصاد مقاومتی هستند که قدرت و میزان خرید خانوادهها را در دست دارند و به خوبی میتوانند با صرفهجویی و حذف هزینههای زائد و جلوگیری از تجملگرایی نقش اساسی در اقتصاد و مدیریت خانواده و جامعه داشته باشند. صرفهجویی به معنای درست و مناسب مصرف کردن است. این مسئله برای ایجاد تعادل میان درآمد و هزینه بسیار مهم و اساسی است و در حوزه اقتصاد خانواده نیز میتواند تأثیرگذار و سرنوشتساز باشد.
مادران مقاومتی خوب میدانند چه کار کنند
امروزه بیش از هر زمان دیگر، آشکار شده که زنان در اقتصاد خانواده بسیار مؤثرتر از مردان عمل میکنند، در نتیجه نقش بیشتری در اصلاح الگوی مصرف دارند. زنان این موضوع مهم را در امور مختلفی میتوانند انجام دهند که شاکله اصلی آن بر چهار اصل استوار است: ۱) پرهیز از اسراف ۲) پرهیز از تجملگرایی ۳) پرهیز از مدگرایی ۴) پرهیز از تقلید و چشم و همچشمی. گفتوگوی کاشانه را با چند تن از مادرانی که مصداق این موضوع هستند، بخوانید.
خودم یک سوپرمارکت شدهام!
فاطمه بابایی مادر ۲۷ ساله نسل امروز است. او کارهای خاصی برای صرفهجویی اقتصاد خانواده انجام میدهد. از درست کردن شیروعسل و بستنی گرفته تا پودر سوخاری و کیکهای مختلف برای مراسمهایی، چون تولد و سالگرد ازدواج. او در گفتگو با کاشانه میگوید: خیلی مواقع با خرید حریرهای ساده از حراجیهای پارچهفروشی به جای خرید روسری جدید همانها را دستدوزی میکنم یا نوار کتان طرحدار میزنم و استفاده میکنم. همچنین لباسهایی که ساده است یا مدتزمان زیادی از خرید و مصرف آن گذشته را با ایجاد تغییراتی، چون اضافه کردن تور و نوار مجدداً مصرف میکنم. او که مادر زینب چهار ساله است، میگوید: با یک شیر پاکتی پنج تا بستنی در خانه درست میکنم. پفیلا را خانگی درست میکنم و با ریختن پودر ذرت آن را طعمدار میکنم. همچنین کیک و شیرینی خانگی را با یک جستوجوی ساده در اینترنت درست میکنم و کلی در خرید برای دختر کوچکم صرفهجویی میشود. در واقع خودم برای دخترم یه سوپرمارکت شدهام!
خیاطی در خانه و پسانداز هزینه خرید لباس
فرشته خوشکار نیز مادری از جنس سنل جدید است. دو دختر ۱۰ و پنج ساله دارد. وی میگوید: از آنجا که دو دختر داشتم با هزینه اندک در کلاسهای آنلاین خیاطی شرکت کردم و بسیاری از لباسهای ساده و معمولی روزانه را با تنوع بالا خودم در خانه میدوزم و اینچنین صرفهجویی بالایی در اقتصاد خانواده انجام و موجب شده است حتی همان هزینه را پسانداز کنم.
یک لباس برای چند نسل!
حمیدهسادات مدینه، مادر دو فرزند دختر ۱۰ ساله و چهار ساله است. وی یکی از کارهای صرفه اقتصادی خود در خانواده را بر اساس تجارب زنانه قدیم توصیف میکند و میگوید: برخی لباسهای مجلسی یا لباسهایی را که به دلیل رشد سریع بچه نو باقی میماند، نگهداری میکنم و از آنجا که بچهها همجنس هستند، در سالهای بعدی هم استفاده میکنم. وی در بخش پخت و پز اقدام جالب توجه دیگری انجام میدهد و میگوید: من از روغن کنجد استفاده میکنم. هر چند مقداری گرانتر است، اما هم سالمتر خواهد بود و هم اینکه بعد از مصرف آن را صاف میکنم و مجدداً برای یک غذای سرخ کردنی استفاده میکنم.
صرفهجویی در خرید اسباببازی
مریم صفامنش دوقلوهای دختر و پسر دارد. وی میگوید: از خرید اسباب غیرضروری اجتناب میکنم چراکه هر سال با تولد بچهها از اطرافیان به اندازه کافی اسباببازی به عنوان هدیه به بچهها داده میشود و هم بعضاً با سادهترین اسباببازیها میتوان جذابیت ایجاد کرد. وی میگوید: حتی اگر اسباببازی متعدد به عنوان هدیه هم داده شود، آن را کنار میگذارم و در زمان مناسب به بچهها میدهم. همچنین به صورت مقطعی اسباببازیها را کنار میگذارم و بعد از مدتی دوباره به چرخه بازی اضافه میکنم، چراکه به مرور جذابیت بازی با برخی وسایل از بین میرود، اما بعد از مدتی دوباره همان گرایش اولیه ایجاد خواهد شد.
قنادی مجازی راه انداختهام
الهه یاسری بانوی خانهداری است که در مصرف گوشت و مرغ توضیح جالب توجهی به خبرنگار کاشانه میدهد و میگوید: من برنامه غذایی هفتگی دارم. برنامه غذایی به مصرف حداقل گوشت و مرغ و برنج بسیار کمک میکند، یعنی امکان مدیریت برای مصرف گوشت موجود در فریزر را میدهد و با توجه به برنامه غذایی مجبور نمیشوم برای تهیه غذا، گوشت و مرغ را هدر دهم و در عوض تنوع غذایی دارم که بیشتر آن بر پایه سیبزمینی است. وی در فضای مجازی صفحهای برای تهیه کیک و شیرینی دارد و طرفداران شیرینیپزی این کدبانو معتقد هستند دستپخت عالیای هم دارد. یکی دیگر از روشهای به حداقل رساندن هزینه در ماه توسط این بانوی خانهدار، خرید از آنلاینشاپهاست که به مرور شامل تخفیفهای زیادی میشود. وی میگوید: به صورت میانگین خرید هفتگی یک میلیون تومانی به ۷۰۰ هزار تومان میرسد و همین موجب صرفهجویی شده است.
اصل گمشده قناعت را احیا کنیم
طرح و برنامهریزی، تقسیم کار، علم و آگاهی، یادداشت و اولویتبندی هزینهها و نظارت و کنترل بر درآمد و مصرف، از جمله اصول مدیریتی زنان به عنوان مدیر داخلی خانه است که موجب بهبود اقتصاد خانواده میشود. همچنین خانهداری و تربیت فرزندان از دیگر مسئولیتهای زنان خانهدار است که به صورت غیرمستقیم بر اقتصاد خانواده اثر میگذارد. امروزه با گسترش پدیده تجملگرایی، چشم و همچشمی و مد به خصوص در بین زنان، فرهنگ مصرفگرایی گسترش یافته و هزینههای زائد و سربار خانوار افزایش پیدا کرده است. در واقع اصلی به نام قناعت در بسیاری از خانوادهها گم شده است؛ اصلی که در صورت رعایت، موجب رضایت و کفایت به آنچه در زندگی موجود است، میشود. پرواضح است اصلاح الگوی مصرف از طریق پرهیز از تجمل، چشم و همچشمی، مد و اسراف به وسیله زنان فرهنگسازی میشود. وجود اسراف در مصرف موجب ازدیاد هزینهها و هدررفت سرمایه و درآمد میشود که با برخورد صحیح و استفاده بهینه از منابع از سوی زنان میتوان صرفهجویی را در خانواده بنیان نهاد.