کد خبر: 1103754
تاریخ انتشار: ۱۴ شهريور ۱۴۰۱ - ۲۱:۱۹
بررسی تأثیر نگارش تقریظ‌های رهبری بر کتاب‌های ادبیات دفاع مقدس در گفت‌وگوی «جوان» با احمد شاکری
مقام معظم رهبری شصتمین تقریظ شان را بر کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» نوشتند تا این کتاب از این طریق بیشتر به مردم و جامعه شناسانده شود. این تعداد تقریظ نوشته شده از سوی رهبر انقلاب نشان از توجه و علاقه ایشان به حوزه ادبیات دفاع مقدس دارد.
آرمان شریف

مقام معظم رهبری شصتمین تقریظ شان را بر کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» نوشتند تا این کتاب از این طریق بیشتر به مردم و جامعه شناسانده شود. این تعداد تقریظ نوشته شده از سوی رهبر انقلاب نشان از توجه و علاقه ایشان به حوزه ادبیات دفاع مقدس دارد. خاطرات «سبا بابایی» به عنوان تنها مادر شهید ژاپنی کشور برای بسیاری از مردم جذابیت دارد و حالا تجربه نشان داده که تقریظ مقام معظم رهبری باعث بیشتر خوانده شدن کتاب می‌شود. تقریظ‌های آقا در معرفی کتاب به عموم مردم نقش ویژه‌ای دارد و فرصت خوبی را به جهت آشنایی عموم مردم فراهم می‌کند. هرچند احمد شاکری، از نویسندگان و پژوهشگران ادبیات کشور معتقد است که در حوزه ادبیات دفاع مقدس نباید فقط منتظر نگارش تقریظ‌های رهبری ماند، بلکه باید با برنامه‌ریزی‌های بلند مدت، رونق بیشتری به این حوزه بخشید.

اقبال ادبیات دفاع مقدس
شاکری در گفتگو با «جوان» توجه ویژه مقام معظم رهبری به ادبیات را نشانه شانس این حوزه می‌داند و می‌گوید: «ایشان در سطح خودشان به عنوان رهبر جمهوری اسلامی مواجهه حداکثری با این موضوع دارند. نگاه و نظر ایشان در حوزه ادبیات خیلی بیشتر و چشمگیرتر از حوزه‌های دیگر هنری مثل سینماست و این موضوع اهمیت فراوانی دارد.»
با وجود نگاه ویژه رهبر انقلاب به ادبیات دفاع مقدس، ولی عدم آگاهی و توجه لازم به این حوزه غفلت‌هایی را به دنبال داشته است. شاکری در مورد این غفلت‌ها بیان می‌دارد: «در مورد موضوع تقریظ صحبت‌ها فراوان است. یکی از امور مغفول در دوره کنونی ادبیات دفاع مقدس، مواجهه حداقلی ما با مقوله تقریظ است. اینکه می‌گویم مواجهه حداقلی ساحت‌های مختلفی را می‌توان برای آن تعریف کرد. یعنی با توجه به اینکه تقریظ چه کارکردی می‌توانست در ادبیات ما داشته باشد، می‌توانست چه ساحت‌هایی را گره‌گشایی کند و چه اهدافی را به دست بیاورد.»
نبود یک جریان نقد ادبی در ادبیات دفاع مقدس یکی دیگر از آسیب‌هایی است که این حوزه را تهدید می‌کند. در صورت وجود منتقدان زیردست و متبحر، بخشی از مواجهه و آشنایی عموم مردم با کتاب‌های دفاع مقدس باید از این طریق صورت می‌گرفت.

تقریظ و خلأ‌های موجود
شاکری در ادامه می‌گوید: «مقام معظم رهبری با نوشتن تقریظ‌ها کاری را فراتر از چیزی که باید انجام بدهند، انجام می‌دهند. خلأ‌هایی را پر می‌کنند که دیگران انجام نداده‌اند. پس نباید کثرت تقریظ‌ها را موجب مباهات مدیران فرهنگی دانست بلکه یک زنگ خطر است. زنگ خطر از این بابت که در ادبیات ما چه می‌گذرد. خلأ‌هایی را که مدیران باید با سیاستگذاری و برنامه‌های متعدد پرکنند رهبر انقلاب پر می‌کند. به نظرم در این گزاره تردیدی نداریم که تقریظ می‌خواهد خلأ‌هایی را پر کند و این کار را هم انجام می‌دهد.»
از نگاه شاکری دیگر بخش‌های ادبی نیز باید نقش خودشان را در تبلیغ و ترویج کتاب‌های دفاع مقدس ایفا کنند و نباید کم کاری آن‌ها زیر سایه تقریظ‌های رهبری به چشم نیاید. این پژوهشگر و منتقد ادبیات در ادامه توضیح می‌دهد: «می‌شد با تعداد کمی تقریظ، کسانی که اهل فکر، اندیشه و پژوهش هستند توجه لازم را به این حوزه داشته باشند. مدیران ادبی و دیگر مسئولان باید ملاک‌ها و نیاز‌های ادبیات فاخر را استخراج کنند و آن‌ها را وارد گردونه تولید، تبلیغ، فروش و جشنواره‌ها کنند. اگر اینگونه می‌شد نسبتی که با تقریظ‌ها داشتیم تفاوت می‌کرد.»
شاکری با انتقاد از رویکرد منفعلانه نسبت به تقریظ‌ها بیان می‌کند: «ما در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در جلسه‌ای که رسانه‌ای هم نشد راجع به این موضوع صحبت کردیم. معمولاً راجع به تقریظ‌ها کم صحبت می‌شود و این هم یکی از اشکالات‌مان است. به دلایلی مسئولان ادبی تلاش می‌کنند این موضوع مؤثر را مسکوت بگذارند، راجع به آن حرف نزنند و تحلیلش نکنند. تلاش دارند فقط آن را حفظ کنند. تلاش دارند تبلیغش کنند ولی تحلیلش نکنند. این مواجهه ما مواجهه معیوبی است. بنابراین شما و من تا به حال نشنیده‌ایم جلسات متعددی در مورد اینکه تقریظ چیست، چه جایگاهی دارد و پیامش چیست برگزار شود. این خیلی آسیب بزرگی است.»

پخته‌خواری مدیران ادبی
این نویسنده دفاع مقدس در ادامه تصریح می‌کند: «اگر ادبیات در تمام هندسه‌هایش خوب کار کند تقریظ هم جای خودش را پیدا می‌کند. ولی اگر چرخ دنده‌های ادبیات خوب کار نکند ممکن است تقریظ هم نتواند به اهداف خودش برسد. این خیلی مهم است. نکته این است که الان تقریظ یک رقابت پنهانی را در سطح نویسنده و ناشر ایجاد کرده است. منشأ این مشکل مدیران ما هستند. مدیران ما عادت به پخته‌خواری کرده‌اند و هاضمه ادبیات برای اینکه جریان درستی از نقد و تحلیل را پیش ببرد پرورش پیدا نکرده است. برای مدیران فرهنگی تقریظ مطلب آماده‌ای است که دوست دارند روی آن مانور بدهند. حتی به اندازه تقریظ ذهنیت‌شان پیشرفت نکرده تا بتوانند منطق تقریظ را در جای دیگری تکرار کنند. مقام معظم رهبری درباره یکی از کتاب‌ها فرموده‌اند که از این کتاب و مثل آن باید تقدیر شود. ولی منطق تقریظ پسند به مثل این کتاب‌ها کاری ندارد. می‌گوید مثل آن کتاب را هم آقا تقریظ بدهد تا ما برجسته‌اش کنیم و این بد است.»
شاکری تقریظ را یک اهرم جهت تبلیغ یک اثر ادبی می‌داند و می‌گوید با وجود تقربظ نباید برنامه‌های دیگر تعطیل شود و باید با حفظ جایگاه تقریظ، روی انجام کار‌های دیگر تمرکز کرد، اما به دلیل تعطیل شدن بخش‌های دیگر، تقریظ تمام این بار را به دوش می‌کشد.
شاکری با انتقاد از مدیران ادبی و فرهنگی کشور، عمده این کم‌کاری را متوجه آن‌ها می‌داند. در صورتی که مدیران برنامه‌ریزی‌های درست و آینده‌نگر در این زمینه داشته باشند، ادبیات دفاع مقدس به جایگاهی ویژه در میان عموم مردم خواهد رسید.

زمان اجتهاد از تقریظ‌ها
این منتقد ادبی با انتقاد از وضع موجود ادبیات کشور می‌گوید: «مدیران ادبی دوراندیش و جامع‌اندیش نیستند و به کار‌های مقطعی و زودبازده و ویترینی علاقه دارند؛ لذا مطلوب‌شان این است کار‌هایی کنند که یک دفعه سروصدا بکند. به خاطر همین فکر نمی‌کنند چگونه می‌توانند مفاد تقریظ را به ارکان ادبیات تزریق کنند. می‌خواهند جلسه و رونمایی بگیرند، همه چی تمام بشود تا زمان تقریظ بعدی برسد.»
با وجود انتقاداتی که شاکری نسبت به رویه حاکم در مدیریت فرهنگی کشور دارد، ولی بر انتشار تقریظ‌ها تأکید زیادی می‌کند و اعتقاد دارد این تقریظ‌ها باید منتشر شوند. «حالا ممکن است کسی بگوید تقریظ‌ها را منتشر نکنیم بهتر خواهد شد؟ به هیچ عنوان چنین اتفاقی نخواهد افتاد. تقریظ باید باشد و منتشر شود. اما این یک نگاه کلان می‌خواهد. تصحیح رابطه ما با تقریظ را می‌خواهد. چیز‌هایی باید این وسط درست شود. مواجهه ما با تقریظ مواجهه سکون است و حرکت و سیر رو به رشد ندارد.»
شاکری انتشار تقریظ‌های رهبری را موجب رونق ادبیات دفاع مقدس می‌داند و این را یک نکته مثبت و خیلی مهم تلقی می‌کند. با این وجود باید کار‌های دیگری در این زمینه صورت بگیرد: «این رابطه باید اصلاح شود و اینکه موجب رونق ادبیات می‌شود فی‌نفسه خوب است. تقریظ یک مواجهه فعال می‌خواهد که از آن ایده گرفته شود و از آن معیار استخراج شود. رهبر در تقریظ‌هایش نکات را می‌نویسند تا دیگران از آن اجتهاد کنند، اما معمولاً دیگران سعی می‌کنند که مقلد ادبی ایشان باشند.»
با توجه به صحبت‌های این پژوهشگر ادبی، اگر مسئولان ادبی و فرهنگی کشور بتوانند از تقریظ‌های رهبری نکات و مسائل مورد نظر را استخراج کنند، آن گاه می‌توان به فعالیت‌های منسجم و برنامه‌ریزی‌های صحیح در این حوزه امیدوار ماند.
رهبر انقلاب در تقریظ‌هایشان، نکات مورد نظر را ذکر می‌کنند و این وظیفه متولیان امر است که با تحلیل و بررسی این تقریظ‌ها، ریل‌گذاری ادبیات کشور را انجام دهند. نگاه منفعلانه نسبت به این موضوع آورده خاصی را برای ادبیات و مردم نخواهد داشت و قطار ادبیات دفاع مقدس را با سرعت کمی به جلو خواهد راند.
حالا که گنجینه دفاع مقدس، پر از سرگذشت‌ها، نکات و مسائل زیبا برای بیان است، باید با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت از تمام ظرفیت‌های این حوزه استفاده کرد. اگر چنین اتفاقی صورت بگیرد، کتاب‌های دفاع مقدس قابلیت ترجمه و جهانی شدن دارند. چراکه اتفاقات ناب زمان جنگ بی‌بدیل هستند و نمونه‌اش را در هیچ جغرافیا و زمان دیگری نمی‌توان پیدا کرد.

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار