نخستوزیر و وزیر خارجه مجارستان با انتقاد از راهبردی که اروپا با تکیه بر آن به دنبال جنگ اوکراین، علیه روسیه موضع گرفته است درباره اثرات مخرب ادامه چنین روندی بر اروپا به خصوص از جنبه اقتصادی و سیاسی هشدار دادند. این ابراز نگرانی به ویژه پس از استعفای نخستوزیران انگلیس و ایتالیا که یک بعد آن ریشه در تحولات اقتصادی پس از جنگ اوکراین دارد، اهمیت ویژهای مییابد.
زمستان گذشته که جنگ، با حمله روسیه به نقاط شرقی اوکراین آغاز شد، کشورهای اروپایی با تحریک مستقیم امریکاییها، یکی پس از دیگری در صف تحریم و تقابل با روسیه قرار گرفتند. مسکو نیز با تحریم انرژی به این اقدامات پاسخ داد؛ اقدامی که نگرانی از پیامدهای آن خیلی زود خودش را در رسانههای اروپایی نشان داد. در همین راستا، اتحادیه اروپا از اعضایش درخواست کرد وابستگی خود به گاز روسیه را در پاسخ به حمله نظامی مسکو به اوکراین کاهش دهند. کشورهای اروپایی سطح هشدار درباره استفاده از گاز طبیعی را بالا برده و از تمامی کشورهای عضو درخواست کردهاند که دستکم ۱۵ درصد مصرف گاز را کاهش دهند. همه اینها در حالی است که کشورهای اروپایی در حال دست و پنجه نرم کردن با بیسابقهترین تورم طی سالهای اخیر هستند. ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان روز شنبه به صراحت از سیاست اروپاییها در برابر مسکو انتقاد کرد و با تکیه بر اینکه تحریمها علیه مسکو جواب نداده است، تصریح کرد: «راهبرد جدیدی مورد نیاز است که باید بر گفتگوهای صلح و تهیه پیشنویس یک پیشنهاد صلح خوب متمرکز باشد؛ به جای پیروزی در جنگ.» وی که کشورش با مشکلات اقتصادی از قبیل تورم دو رقمی مواجه است، همچنان تأکید دارد که بوداپست از جنگ در اوکراین فاصله میگیرد. وی پیش از این گفته بود که مجارستان تمایلی به حمایت از تحریمهای اتحادیه اروپا یا محدودیتهای واردات گاز روسیه ندارد، زیرا این امر اقتصاد مجارستان را که حدود ۸۵ درصد متکی به واردات گاز روسیه است، تضعیف میکند.
اروپا از راهبرد شکست خورده دست بردارد
نخستوزیر مجارستان گفته که راهبرد غرب در اوکراین بر چهار اصل استوار است اول اینکه اوکراین میتواند با سلاحهای ناتو در جنگ علیه روسیه پیروز شود، دوم اینکه تحریمها روسیه را تضعیف و حاکمیت آن را بیثبات میکند، سوم تحریمها بیشتر به روسیه آسیب میزند تا اروپا و چهارم اینکه جهان در حمایت از اروپا صفآرایی خواهد کرد. وی با اشاره به این راهبرد غرب که براساس آن خود را درگیر جنگ کرده است گفت که چنین راهبردی شکست خورده، زیرا دولتها در اروپا مانند دومینو در حال فروپاشی هستند، قیمت انرژی افزایش یافته و اکنون به یک استراتژی جدید نیاز است. اوربان گفت که تهدید رکود اقتصادی در حال حاضر سراسر اروپا را فرا گرفته که برای اقتصاد مجارستان نیز خطر ایجاد میکند.
تحلیلگران پیشبینی میکنند رشد تولید ناخالص داخلی در سال آینده به حدود ۵/۲ درصد کاهش خواهد یافت. وی خاطرنشان کرد: «باید با اتحادیه اروپا به توافق جدیدی برسیم، مذاکرات مالی در حال انجام است و به توافق خواهیم رسید.»علاوه بر اوربان، پیتر زیجارتو، وزیر امور خارجه مجارستان نیز گفت که اتحادیه اروپا باید درباره واقعیتهای عرضه گاز از روسیه واقعبین باشد و گفت: «اثبات شده است که خرید گاز طبیعی موضوعی ایدئولوژیک نیست، بلکه موضوعی فیزیکی است که نمیتوان با صحبت کردن آن را حل کرد.»زیجارتو گفت: «من میخواهم صریح باشم. من از سیاستمداران پیشرو در اروپای غربی شنیدم که آنها منابع جایگزینی برای خرید گاز پیدا کرده و به دنبال خلاص شدن از وابستگی به گاز روسیه هستند پس چرا هشداردادهاند؟» وی افزود که فصل سرما فرا خواهد رسید و سیاستمداران باید بگویند آیا گاز وجود دارد یا خیر و آنها درباره تأمین انرژی، نباید خود را پشت واقعیت پنهان کنند.
سایه شورش بر سر آلمان
در آلمان به عنوان یکی از طرفهای اصلی خرید گاز از روسیه که روی کار آمدن دولت جدید در کنار جنگ اوکراین باعث شده مسائل برلین با مسکو در زمینه تأمین انرژی بیش از پیش چالشی شود صدای نگرانیها در حدی بلند شده است که آنالنا بائربورک، وزیر خارجه آلمان روز جمعه درباره بروز ناآرامیهای اجتماعی در آلمان در صورت قطع شدن صادرات گاز روسیه به این کشور هشدار داد و گفت: «اگر ما توربین گاز را دریافت نکنیم، ما گاز بیشتری دریافت نخواهیم کرد، سپس در کل دیگر ما قادر به حمایت از اوکراین نیستیم، چون در آن صورت مشغول اعتراضات مردمی خواهیم بود». کلاوس مولر یکی از مقامات بخش انرژی آلمان هم در اظهارات مشابی هشدار داده است که این کشور بدون گاز روسیه در زمستان دوام نخواهد آورد. مولر گفت: «در حالی که مخازن گاز آلمان تقریبا ۶۵ درصد پر شده و وضعیت در مقایسه با هفتههای گذشته بهتر است، اما هنوز این ذخایر برای عبور از زمستان بدون گاز روسیه ناکافی است.»
در چنین شرایطی اسکات ریتر افسر سابق سیا همه تحولات را اینگونه به زبان آورده است: «روسیه در همه جبههها پیروز میشود؛ در جبهه نظامی و میدان جنگ و در جبهه سیاسی چنان که شاهد فروپاشی نظام سیاسی در اروپا و ادامه سقوط مستمر دولت بایدن در ایالات متحده هستیم.»وی تأکید دارد که تسلیحات امریکایی که برای اوکراین فرستاده شده است، کارایی کافی را ندارند و به زودی تمامی ذخایر امریکاییها تمام خواهند شد، از این رو هیچ چیز نمیتواند مانع از پیشروی روسیه در هر سه جبهه شود. وی افزود: «در جبهه اقتصادی، روسیه قواعد بازی را با تحریمهای متقابل علیه غرب تغییر داده است.» ریتر در تأیید اظهاراتش استعفای اخیر بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس و استعفای ماریو دراگی، نخستوزیر ایتالیا را مثال زد.
خوشخدمتی جانسون جواب نداد
بوریس جانسون، نخستوزیر مستعفی انگلیس که استعفای وی یکی از اخبار مهم اروپا در هفتههای گذشته بود، کسی است که از آغاز جنگ اوکراین، نامش با تحولات این کشور گره خورده و شانه به شانه ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین دو بار در خیابانهای کییف قدم زد. تا جایی که روزنامه امریکایی نیویورکتایمز در این مورد نوشت که استعفای جانسون برای اوکراینیها به معنای از دست رفتن یک هم پیمان است. البته تا این حد نرد عشق باختن جانسون با طرف اوکراینی بیدلیل و البته بیهزینه نبود. همانطور که شبکه امریکایی انبیسی هم به آن اذعان میکند، اگرچه جانسون از هر طرف با رسواییهای فزاینده احاطه شده بود، اما تردد پیاپی او در مسیر لندن به کییف زمینه را فراهم کرد تا منتقدان بگویند که او نمایش طرفداری از زلنسکی را از این جهت به راه انداخته است تا افکار عمومی را از مشکلاتی که در خانه دارد منحرف کند و از جنگی که از زمستان گذشته در اوکراین به راه افتاد برای سرپوش گذاشتن بر میراث نه چندان مطلوب برنامه خروج کشورش از اتحادیه اروپا (برگزیت) استفاده کرد. حالا و به دنبال استعفای جانسون به نظر میرسد که همه تلاشهای وی نتیجه مطلوب مورد نظرش را نداده است.
ایتالیا دومین قربانی
پس از انگلیس، در ایتالیا هم سرجو ماتارلا، رئیسجمهور این کشور با پذیرش استعفای ماریو دراگی، نخستوزیر، پارلمان را منحل و برگزاری انتخابات زودهنگام در ماه سپتامبر را اعلام کرد. ایتالیا حدود ۴۰ درصد از گاز و نفت مورد نیاز خود را از روسیه تأمین میکند. در این کشور به دنبال تشدید بحران اوکراین، قیمت حاملهای انرژی به خصوص گاز و بنزین افزایش یافت، به طوری که اعمال تحریمهای اقتصادی گسترده علیه روسیه دولت ایتالیا را در تأمین گاز در تنگنای زیادی قرار داده است. ایتالیا به عنوان سومین اقتصاد حوزه یورو طی ماههای اخیر به دنبال افزایش نرخ بهره با رشد هزینه بدهیهای دولتی نیز روبهرو شده است. تمامی بدهیهای دولتی ایتالیا به ۵/۲ تریلیون یورو میرسد؛ رقمی که طی ماههای اخیر همزمان با افزایش هزینه بدهیهای دولتی نگرانیهایی را بابت بحران مالی در ایتالیا و تأثیر آن بر حوزه یورو پدید آورده است. بدهیهای دولتی ایتالیا به قدری بالا است که در عمل امکان اجرای طرح نجات مالی و جلوگیری از ورشکستگی دولتی را در صورت بروز بحران مالی از بانک مرکزی اروپا میگیرد.