نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را تهیه کردهاند که در صورت تصویب، با تشکیل کمیسیون تلفیق برای طرحها و لوایح، روند قانونگذاری در خانه ملت اصلاح میشود.
یکی از معضلاتی که مجلس شورای اسلامی در ادوار مختلف همواره با آن روبهرو بوده، چگونگی بررسی طرحها و لوایح در صحن علنی مجلس بوده است. اگرچه این طرحها و لوایح قبل از ورود به صحن در کمیسیونهای تخصصی مورد بررسی و ارزیابی قرار میگیرد، اما مشارکت جدی نداشتن نمایندگان در رأیگیری نهایی در صحن که بعضاً با تذکر و حتی تقاضای رئیس جلسه برای شرکت در رأیگیری همراه بوده، اتقان در تصمیمگیریهای مجلس برای تصویب یا رد یک طرح و لایحه را به چالش کشیده بود. فراتر از این گاهی در بررسی طرحها و لوایح در صحن علنی به جزئیاتی اشاره میشود که جای آن نه در صحن که در کمیسیونهای تخصصی است. نمایندگان طراح اکنون امیدوارند با طرح جدید خود ضمن برطرف کردن این نواقص، روند قانونگذاری در مجلس را بهبود ببخشند؛ طرحی که اگرچه تا نهایی شدن فاصله فراوان دارد، اما میتوان امیدوار بود که به نتیجه مطلوب برسد.
جعفر قادری، نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی که درباره این طرح با فارس گفتگو کرده میگوید: بر اساس این طرح این کمیسیون با حضور یکی از نواب رئیس مجلس و دو نفر از دبیران هیئت رئیسه و حضور سه نماینده از هر کمیسیون تخصصی تشکیل میشود.
درمقدمه طرح تشکیل کمیسیون تلفیق برای طرحها و لوایح که با عنوان «طرح افزایش ۳ ماده به آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی» تهیه شده، آمده است: روند قانونگذاری در کشور، روند مناسبی نیست و نامناسبتر از سایر کشورهای دنیا است. در کجای دنیا در صحن مجلس جزئیات پیشنهادهای نمایندگان در مورد مواد، بندها و تبصرههای هر طرح و لایحه به بحث گذاشته میشود؟ اگر این موارد تخصصی است جای رسیدگی به آنها در صحن مجلس نیست. وقتی تعداد جلسات صحن در هفته محدود به حداکثر سه جلسه است و حداقل یک جلسه آن هم به موضوعات نظارتی اختصاص داده میشود چرا نباید در شیوه قانونگذاری تغییر ایجاد کرد؟ اگر قوانین به جای مانده از مجالس قبل از انقلاب جامعتر و مانعتر از قوانین مصوب در مجالس پس از انقلاب است و اگر دوره ماندگاری قوانین سایر کشورها بیشتر از کشور ما است، بدین خاطر است که شیوه قانونگذاری آنها منطقیتر و تخصصیتر از مجالس بعد از انقلاب ما است. در بیشتر کشورهای دنیا کارهای تخصصی قانونگذاری را به حزب خود واگذار و کارهای پخته حزبی را در مجلس تبدیل به قانون میکنند. وقتی در کشور ساختار حزبی نداریم، چگونه انتظار داریم نماینده در حکم آچار فرانسه همه این کارها را در صحن مجلس انجام دهد؟
اگر نمایندگان اجازه اصلاح آییننامه را بدهند و کمیسیون تلفیق رسیدگی به طرحها و لوایح تشکیل شود، با امکان باز بودن رادیو در این کمیسیون، میتوان پیشنهادهای حذفی و اصلاحی نمایندگان را در این کمیسیون رسیدگی و وقت صحن مجلس، صرفاً برای رأیگیری در مورد تصویب یا رد مواد طرحها و لوایح به کار گرفت. با همین اصلاح ساده روند رسیدگی به طرحها و لوایح و در نتیجه رفع مغایرتها و پرکردن خلأهای قانونی سرعت میگیرد. برای مشارکت دادن همه کمیسیونها و همه نمایندگان میتوان ساز و کار قانونگذاری را به گونهای تنظیم کرد که در کمیسیون تلفیق رسیدگی به طرحها و لوایح، هر کمیسیون در آن تعداد مشخصی نماینده داشته باشد. اگر این کمیسیون به وسیله هیئت رئیسه مجلس اداره و به سایر نمایندگان هم با حق رأی اجازه حضور داده شود حق انحصاری برای نمایندهای تعریف نمیشود. اگر این کار انجام شود روند قانونگذاری سرعت میگیرد.
در تشریح طرح هم آمده است:
ماده واحده- یک بند به عنوان بند ۷-۱ و سه ماده به عنوان مواد ۴۴ مکرر ۱و ۲و ۳ به شرح زیر به آیین نامه داخلی مجلس اضافه میشود:
۱-۷- کمیسیون تلفیق رسیدگی به طرحها و لوایح، ماده ۴۴ مکرر ۱: به منظور رسیدگی به جزئیات طرحها و لوایح (غیر برنامه و بودجهای) کشور، کمیسیونی به نام کمیسیون تلفیق رسیدگی به طرحها و لوایح با عضویت سه نفر از هر کمیسیون تخصصی با امکان تغییر برای هر طرح یا لایحه، رئیس مجلس (یکی از نواب رئیس) و دو نفر از دبیران مجلس تأسیس میشود. سایر نمایندگان مجلس نیز در صورت تمایل میتوانند با داشتن حق رأی در جلسات این کمیسیون شرکت نمایند.
تبصره ۱: این کمیسیون توسط رئیس مجلس (یکی از نواب رئیس) و دبیران مجلس اداره میشود.
تبصره ۲: جلسات این کمیسیون در عصر روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه هفتههای کاری مجلس تشکیل میشود.
تبصره ۳: جلسات کمیسیون توسط صدای جمهوری اسلامی ایران پخش میشود.
ماده ۴۴ مکرر ۲- جزئیات طرحها و لوایحی در کمیسیون تلفیق رسیدگی به طرحها و لوایح مورد بررسی قرار میگیرد که دو شوری بودن و کلیات آن به تصویب مجلس رسیده باشد.
ماده ۴۴ مکرر ۳- در صورتیکه گزارش کمیسیون اصلی و پیشنهادهای کمیسیونهای فرعی و نمایندگان در مورد هر ماده در کمیسیون تلفیق رسیدگی به طرحها و لوایح به تصویب برسد، برای تصویب در صحن مجلس صرفاً قرائت و به رأی گذاشته میشود. در صورت عدم تصویب، مواد رأی نیاورده برای رسیدگی بیشتر به کمیسیون تلفیق رسیدگی به طرحها و لوایح برگردانده میشود.
انتظار میرود با بررسی این طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مردم در خانه ملت گام مؤثری در اتقان تصویب طرحها و لوایح بردارند.