سه خبرنگار روزنامه نیویورکتایمز در کتاب «این سپری نخواهد شد» از قول جو بایدن به یک دموکرات ارشد این جملات را منتقل کردهاند: «امیدوارم [ریاست جمهوری من]مؤثر باشد. اگر اینطور نشود، مطمئن نیستم که کشوری خواهیم داشت یا نه؟» اینکه رئیسجمهور امریکا چنین جملهای را، هرچند در یک مکالمه دوجانبه به زبان آورده، نشان میدهد که وحشت جدایی ایالتها در امریکا، چقدر جدی است. حالا فاش شده که جمهوریخواهان تگزاس، با طراحی یک سند حزبی، دنبال برگزاری یک همهپرسی جدایی در سال ۲۰۲۳ هستند.
در سال ۱۹۹۰، سیا به درستی پیشبینی کرده بود که یوگسلاوی ظرف دو سال از هم خواهد پاشید، چون که سیاستهای آن در امتداد خطوط قومی شکل گرفته بود. همین وضع در امریکای سال ۲۰۲۲ جریان دارد. دو حزب اصلی امریکا به طور فزایندهای بر اساس خطوط نژادی و هویتی سازماندهی شدهاند. جمهوریخواهان سفیدپوست در شهرهای کوچک و روستاها متمرکزند و برعکس آنها، دموکراتها، تقریباً در امتداد خطوط شهری و گرایشهای چند قومیتی، سفره خودشان را از دموکراتها جدا میکنند. به علاوه، بیش از یک سوم جمهوریخواهان و دموکراتها امروزه دست زدن به خشونت را برای دستیابی به اهداف سیاسی خودشان موجه میدانند؛ چیزی که در سال ۲۰۱۷، یعنی سال روی کار آمدن ترامپ، یک دهم کمتر از الان بود. بنابر این نقل قولی که جاناتان مارتین و الکساندر برنز، خبرنگاران نیویورکتایمز در کتاب تازه تجدیدچاپ شده «این سپری نخواهد شد» از قول جو بایدن آوردهاند، چندان هم دور از ذهن نیست: «امیدوارم [ریاست جمهوری من]مؤثر باشد. اگر اینطور نشود، مطمئن نیستم که کشوری خواهیم داشت یا نه؟» روز سه شنبه هم بیزینس اینسایدر فاش کرد که جمهوریخواهان ایالت تگزاس در کنفرانس پایان هفته خودشان، از سندی ۴۰ صفحهای رونمایی کردهاند که در آن برنامه برگزاری یک همهپرسی برای جدایی این ایالت در سال ۲۰۲۳ تدوین شده است. در بخشی از این سند آمده است: «تگزاس حق جدایی از ایالات متحده را محفوظ میداند و قانونگذار تگزاس باید برای تصویب همهپرسی مطابق با آن فراخوان دریافت کند. این سند حزبی از ایالت تگزاس خواسته در سال ۲۰۲۳ با قرار دادن یک همهپرسی در دستور کار خود، این سؤال را برای تگزاسیها مطرح کند که میخواهند از ایالات متحده جدا شوند یا نه. در این سند که در واقع ایده حزب جمهوریخواه تگزاس را تشریح کرده، آمده که دولت فدرال به حق این ایالت برای خودمختاری خدشه وارد کرده و پیشنهاد کرده که «هرقانونی که از سوی فدرال اجباری شده و حقوق متمم دهم تگزاس را نقض میکند، باید نادیده گرفته شود، مخالفت شود، رد شود و لغو شود.» در این سند، حزب جمهوریخواه تگزاس همچنین از قانونگذاران ایالتی خواسته است تا به مردم تگزاس اجازه رأیگیری بدهند تا «تعیین کنند که آیا ایالت تگزاس باید وضعیت خود را به عنوان یک کشور مستقل مجدداً حفظ کند یا خیر».
ایده همیشگی، ولی این بار متفاوت
در تگزاس که پایگاه سنتی جمهوریخواهان است، جدایی یک ایده همیشگی بوده، به ویژه در دورههایی که دموکراتها رئیسجمهور بودهاند. پس از انتخاب باراک اوباما، رئیسجمهور سابق نیز، ریک پری، فرماندار تگزاس ایده جدایی را مطرح کرد. سال گذشته هم «کایل بیدرمن» نماینده جمهوریخواه تگزاس، لایحهای را با عنوان «تکسیت» برای استقلال این ایالت ارائه داد، اما در نهایت توسط «آلن وست» رئیسجمهوریخواهان این ایالت ملغی شد. این قانونگذار امریکایی در صفحه فیسبوک خود نوشت: «دولت فدرال از کنترل خارج شده و ارزشهای تگزاس را نمایندگی نمیکند، به همین دلیل من متعهد میشوم لایحهای در این فصل ارائه کنم که اجازه میدهد همهپرسی برگزار شود تا تگزاسیها برای دولت تگزاس به منظور دستیابی به موقعیت یک ملت مستقل رأی بدهند.» با این حال، طی سالهای اخیر که بحثها درباره شکافهای حزبی در امریکا به وضعیتی بحرانی رسیده، طرح چنین بحثی به عنوان یک دستور کار حزبی در میان جمهوریخواهان، عواقبی جدی خواهد داشت. جمهوریخواهان تگزاس ادعا میکنند که قوانین فدرال، حقوق متمم دهم آنها را نقض کرده، اما دادگاه عالی تأیید کرده است که قانون اساسی امریکا اجازه جدایی به آنها نمیدهد. بریجر بیل-سیوتکو (Bridger Beal-Cvetko) روز ۲۲ ژوئن در https://www. deseret. com/ نوشت: «اگر تگزاس واقعاً سعی در جدایی (طلبی) کند و هرگونه حکم دادگاه علیه ایالت را نادیده بگیرد، میتواند زمینه را برای خشونت سیاسی قابلتوجهی فراهم کند.»ریچارد آلبرت، استاد حقوق و دولت و مدیر مطالعات قانون اساسی در دانشگاه تگزاس در آستین، پا از این هم فراتر گذاشته و به نیوزویک گفته است که «تلاش برای اعلام استقلال تگزاس به معنای جنگ است». نکته قابل توجه اینکه بر اساس مقالهای که «بیزینساینسایدر» در ماه مارس منتشر کرد، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که درخواستها برای جداییطلبی، بخشی از تشدید لفاظیهای خشونتآمیز و خشونتهایی است که پس از حمله ۶ ژانویه ۲۰۲۱ در ساختمان کنگره امریکا اتفاق افتاد. به این ترتیب، به نظر میرسد، چیزی که طی سالهای اخیر با بحثهای جداییطلبی گره خورده، یک سر آن به مناقشات دونالد ترامپ، رئیسجمهور قبلی امریکا گره خورده است. در یک نظرسنجی مرکز سیاستهای دانشگاه ویرجینیا که مهرماه ۱۴۰۰ منتشر شد، مشخص شده که ۵۲ درصد از رأیدهندگان امریکایی که خواهان جدا شدن ایالتهای قرمز (جمهوریخواه) هستند، جمهوریخواه هستند و یکچهارم حامیان ترامپ با ایده جدایی ایالتهای قرمز «به شدت» موافق هستند. با این حال، دیدگاههای جداییطلبانه در میان حامیان دموکراتها نیز چندان کمرنگ نیست. همین نظرسنجی نشان داده که ۱۸ درصد از حامیان بایدن از جدایی ایالتهای آبی «به شدت» حمایت کردند و البته دموکراتهایی که به طور عمومی خواهان جدایی هستند و از جدایی ایالتهای آبی (دموکرات) حمایت میکنند، ۴۱درصد هستند.
دو ابرایالت اقتصادی پیشرو
تحت چنین شرایطی، به نظر میرسد اگر دومینوی جدایی در یک ایالت به نقطه جوش برسد، این احتمال وجود دارد که بر سایر ایالتها نیز اثر بگذارد. عماد آبشناس در اسپوتنیک نوشته: «ایالتهایی مانند تگزاس یا کالیفرنیا به دلیل ثروتمند بودن نهفقط میتوانند روی پای خود بایستند بلکه میتوانند به عنوان رقبای بالقوه برای برخی ایالتهای دیگر در امریکا که توان تأمین هزینههای خود را ندارند، به حساب آیند.» به گفته رابرت آلن، رئیس و مدیرعامل شرکت توسعه اقتصادی تگزاس، این ایالت در سال ۲۰۲۱، نهمین اقتصاد بزرگ جهان بود؛ موضوعی که به گفته او نشان از موفقیت یک استراتژی بلندمدت برای تبدیل تگزاس به بهترین مکان برای شروع یا جابهجایی یک تجارت است. اقتصاد ایالت کالیفرنیا نیز با تولید ناخالص ایالتی (GSP) ۴/۳ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۱ بزرگترین اقتصاد در ایالات متحده شده است که آن را به بزرگترین اقتصادی تبدیل میکند که یک ایالت [نه دولت]در جهان از آن برخوردار است. «لری ساباتو» مدیر مرکز سیاست دانشگاه ویرجینیا، معتقد است: «شکاف بین رأیدهندگان حامی ترامپ و بایدن بسیار عمیق، وسیع و خطرناک است. این میزان بیسابقه است و به راحتی قابل اصلاح نیست.» پایگاه تحلیلی «نشنال اینترست» در گزارشی با عنوان آیا امریکا یکپارچه باقی خواهد ماند، نوشت: «گاهی اوقات کشورها کنترل بخش بزرگی از سرزمینهای خود را از دست میدهند. این موضوع میتواند به دلیل تهاجم خارجی باشد که معمولاً پس از کشمکشهای داخلی روی میدهد.»