اثری که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، اندیشه و آثار زنده یاد نصرالله مردانی را، در حوزه شعر آئینی و انقلابی بازخوانده است. این خوانش از آن روی که از منظری تاریخی به انجام رسیده است، اهمیتی دوچندان یافته و این پژوهش را خواندنیتر ساخته است. علی تقوی مؤلف این کتاب، در دیباچه آن به نکات ذیل آمده اشارت برده است:
«با پیدایی زمینههای انقلاب اسلامی و اعتراضات مردمی، ادبیات نیز، چون فرهنگ و هنر و دیگر مقولات مهم، دستخوش تغییرات شد و رفتهرفته با رویکرد تازه جمعی از شاعران و نویسندگان، برای بیان مؤلفههای مهم انقلاب و ارزشها و آرمانهای آن، ادبیات انقلاب اسلامی به منزله جریانی تازه در ادبیات ایران شکل گرفت. در این میان، شعر انقلاب با توجه به کارکرد اقناعی و تهییجی آن، پیش از ادبیات داستانی انقلاب، توانست راه و مقصد خود را بیابد. بعضی شاعران از همان دوران پیش از انقلاب، سرودههای انقلابی خود را در قالب دفترهای شعر منتشر ساختند و جمعی دیگر تجربه اندوختند و دفترهای شعر خود را پس از انقلاب به مخاطبان عرضه داشتند. نصرالله مردانی از شاعران دسته اخیر به شمار میرود که بخش عمدهای از ذهن و ضمیر خود را معطوف به انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ساخته و حتی در تغزلهایش نیز، فارغ از اندیشههای انقلابی نبوده است. عمده شعرهای مردانی که نام و آوازه او را به عنوان شاعر انقلاب به همگان شناساند، در دو دهه ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ سروده شده و در سه دفتر قیام نور (۱۳۶۰)، خون نامه خاک (۱۳۶۴) و آتش نی (۱۳۷۰) به چاپ رسیدهاند. افزون بر این، او از سویی به کارهای اجرایی در حوزههای فرهنگ و ادب و برگزاری همایشها و شبهای شعر روی آورد و از سوی دیگر، به پرورش شاعران جوان همت گماشت و از دیگر سو، به فعالیتهای پژوهشی پرداخت که حاصل این تلاشها، منظومه ستیغ سخن (۱۳۷۱) و تصحیح دیوان حافظ (۱۳۷۴) و کار ناتمام دائرهالمعارف اشعار شاعران درباره اهل بیت (ع) است.
در پژوهش حاضر، کوشیدهام ضمن رعایت جانب ایجاز، نخست به وقایع و رویدادهای مهم زندگی مردانی و سپس به آثار او بپردازم. بنابراین، این کتاب در سه فصل سامان یافت: فصل نخست، در چهار بخش به ترسیم خطوط اصلی و مهم زندگی مردانی اختصاص یافته است. در فصل دوم، دفترهای شعری مردانی به ترتیب زمان انتشارشان، به اختصار معرفی شدند تا زمینه لازم برای بررسی و تحلیل سرودههای او، در فصل سوم فراهم شود. در فصل پایانی، اشعار مردانی از منظرهای معنا، صورخیال، موسیقی و زبان، نقد و واکاوی شدهاند. در پژوهشهایی از این دست که در چارچوب و حد و سامان مشخصی باید عرضه شوند، نمیتوان در هر موضوعی سخن را به درازا کشاند و تنها میتوان اشاراتی کرد و گذشت! در واقع، برای بررسی دقیق و موشکافانه تمام جوانب و زوایای سرودههای یک شاعر، بیش از اینها باید سخن گفت و نوشت، اما در همین حد و حدود و فرصت کم، نویسنده کوشیده است بایستههای لازم در خصوص زندگی و طرز شعر و شاعری مردانی را به ایجاز بر صفحه کاغذ بیاورد تا اگر مجالی برای علاقهمندان فراهم شد، درباره هر یک از این موضوعات، بیشتر بیندیشند و قلم فرسایی کنند...».