روزگاری کتاب و کتابت، کتابداری و کتابخانه‌سازی یکی از مدار‌های توسعه علم و دانش و فضیلتی بی‌مثال و برخورداری از کتابخانه‌ای پر بار، نشانه فرهیختگی و دانشمندی و اعتلا بود؛ البته هنوز هم هست. فکر نکنید می‌خواهم بگویم نیست، نه! چراکه هنوز هم کسب سواد و دانش‌افزایی و طلب فضیلت و فرهیختگی از مدار کتاب و مسیر مطالعه و درک معرفت و کسب علم می‌گذرد.
اما آنچه امروز ریل این مسیر کم‌فروغ را تغییر داده‌است و تهدید به شمار می‌رود و موجبات نگرانی دلسوزان و صاحبنظران را هم فراهم کرده‌است، سطحی‌نگری نسل‌نو و دانش‌آموخته در سایه سیطره اطلاع‌یابی از فضای مجازی و حاکمیت مطلق و عنان‌گسیخته مطالعات مجازی و دوری‌گزینی از منابع و مصادر علم و دانش و بستر‌های دگرگون‌ساز، یعنی کتاب و کتابخانه‌هاست.
کتاب فی نفسه بستر عمیق اندیشه‌ورزی، دانش‌پروری و محل تبادل دانش‌های نویافته و تعامل اندیشهها و تفکرات ژرف و تجدد‌خواه بر پایه سال‌ها کاوش و کوشش دانشمندان و پژوهشگران در منابع بی‌شمار و عرضه این نویافته‌ها به اهل دانش و بینش و پژوهش و معرفت است. کتاب و بستر نوشتن و تحقیق علمی و پژوهش‌های حرفه‌ای و نظام‌مند است که تحولات و تغییرات علمی و اجتماعی را رقم می‌زند، چنانکه در تمام دنیا نیز آخرین یافته‌های علمی و تحقیقی و نگرش‌های نوین و تحولات اجتماعی و فلسفی بر بستر تبادل اندیشهها در کتاب‌ها و منابع علمی و یافته‌های نوین تحقیقی رقم می‌خورد و بوده‌اند آثاری که در قالب کتاب دنیا را متحول کرده اند و قدرت تغییر و تحول و تأثیرات فکری و معنوی کتاب بار‌ها آزموده شده‌است. البته نمی‌توان در این تحولات، منکر تأثیرگذاری سایر عرصه‌های هنری وفرهنگی شد، اما نقش کلیدی را همچنان کتاب برعهده دارد و خواهد داشت و لزوماً مبدأ، منبع و منشأ تحولات فکری بشر است.
در این سال‌ها در کشورمان با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها و تغییر بستر مطالعه از فضای فیزیکی به فضای مجازی بخش اعظمی از زمان و وقت مطالعه‌گران و کتابخوانان در فضای مجازی سپری می‌شود، ضمن آنکه نسخه‌های الکترونیکی و پی‌دی‌اف کتاب‌ها و جزوات و تحقیقات علمی و فرهنگی نیز در این فضای قانونی یا غیر‌قانونی منتشر شده و در دسترس قرار گرفته‌است و بعضاً نسخه‌های فیزیکی و مکتوب در محاق فراموشی وکم‌توجهی قرار گرفته‌است و نتیجتاً مخاطبان کتابخانه‌ها هم کاهش یافته‌اند. خطرات مطالعات بر بستر مجازی غالباً شامل: کم‌اعتباری، بی‌اعتباری و بی‌اعتمادی، سهل‌اندیشی، سطحی‌نگری و کم‌عمق بودن و گذرا بودن مطالب و محدودیت در بسط مطلب است که اجتناب‌ناپذیر است.
تأثیرات فضای مجازی بر نگرش مخاطبان پربسامد، اما کوتاه و سطحی و روبنایی، اما تأثیرگذاری کتاب بر نگرش و بینش مخاطبان و کتابخوانان کم‌شمار، ولی عمیق، وثیق و حائز اهمیت است. نکته حائز اهمیت در این عرصه، لزوم توجه و سرمایه‌گذاری برای آشنایی، انس و الفت نسل جوان از دوران کودکی و نوجوانی با کتاب و دمخور شدن این نسل با کتاب و مکتوبات است تا جذابیت‌های سایر زمینه‌ها نتواند آن‌ها را مسحور و مجذوب خود کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد مبدأ رشد و تعمیق فرهنگ کتابخوانی در بستر خانواده‌ها صورت می‌گیرد و اگر خانواده‌ها خود با کتاب مأنوس و مألوف باشند، فرزندان نیز طبیعتاً در این مسیر قرار خواهند گرفت، اما وقتی خود والدین بیشترین ساعات طولانی دورهمی خانوادگی را به سرکشی و سرگردانی در کانال‌ها، گروه‌ها و پیج‌ها می‌گذرانند، فرزندان نیز اوقات خالی و خلأ‌های خود را با فضای مجازی و دوستی‌ها در شبکه‌های اجتماعی پر می‌کنند وآن وقت نباید انتظار داشت کتابخانه‌ها پر و کتاب‌ها شمارگانی بیشتر از ۱۰۰ نسخه داشته‌باشند. البته روز‌آمد‌سازی کتابخانه‌ها، تأثیرات رسانه‌ها، مراکز آموزشی و تربیتی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و گرانی کتاب نیز همه کم و بیش در کم‌رونقی فضای مطالعه و کم‌توجهی به فرهنگ کتابخوانی تأثیر‌گذار بوده‌است. حال در این وضعیت برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب جرقه‌ای است در این تاریکی تا شاید توجهات مغفول را به کتاب جلب کند.
