ایران بعد از چین و روسیه بیشترین همسایه را دارد. علاوه بر این، موقعیت خاص جغرافیایی کشورمان نیز در جهان نمونه ندارد، زیرا کشورمان از ۱۱سیستم ژئوپلتیک منطقهای برخوردار است. بر این اساس ایران میتواند ضمن توسعه روابط خود با کشورهای چین، روسیه و هند، سازمان همکاری شانگهای را با اوراسیا و اکو به هم پیوند دهد تا از منافع مشترک آن در ۲۰سال آینده بهرهمند شود.
همایش ملی «ایران و همسایگان» روز گذشته در مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه برگزار شد. «سیاست همسایگی»، «ایران و ترتیبات امنیتی منطقهای» و «همگرایی اقتصادی منطقهای» از محورهای این همایش بود.
ایران باید راهبردی ۲۰ساله با تکتک همسایگانش داشته باشد
به گزارش ایسنا، سرلشکر سیدیحیی رحیم صفوی طی سخنانی در همایش ملی ایران و همسایگان، با بیان اینکه امیدوارم این همایش بتواند به عبور از وضعیت فعلی و رسیدن به وضعیت مطلوب برای ملت و کشورمان کمک کند، اظهار کرد: راهبرد سیاست منطقهای و قارهای ایران برای رسیدن به تفاهم و منافع مشترک در مقابل تهدیدات مشترک است، واقعیت آن است که دوران جدیدی در حیات سیاست خارجی ایران آغاز شده است که شامل سیاست همسایگی با ۱۵کشور، سیاست منطقهای ایران در غرب آسیا، سیاست نگاه به شرق و توسعه راهبرد همهجانبه با چین و روسیه میشود.
مشاور فرمانده کل قوا گفت: «تنظیم سند همکاری امنیت دفاعی یا قرار عدمتخاصم۲۰ساله با هر یک از این همسایگان یا چند کشور که مکمل هم هستند، میتواند شروعی برای رسیدن به امنیت پایدار دستهجمعی و طولانیمدت برای تمام این کشورها باشد، به این منظور که کشور آنها مبدأ حمله کشور ثالثی علیه ایران نباشد.»
صفوی یادآور شد: «توسعه روابط بانکی و کم کردن تعرفههای گمرکی میان همسایگان یکی دیگر از سیاستهای همسایگی جمهوری اسلامی ایران است. ایران بعد از چین و روسیه بیشترین همسایه را دارد، علاوه بر این، موقعیت خاص جغرافیایی کشورمان نیز در جهان نمونه ندارد، زیرا کشورمان از ۱۱سیستم ژئوپلتیک منطقهای برخوردار است، بر این اساس ایران میتواند ضمن توسعه روابط خود با کشورهای چین، روسیه و هند، سازمان همکاری شانگهای را با اوراسیا و اکو به هم پیوند دهد تا از منافع مشترک آن در ۲۰سال آینده بهرهمند شود.»
سرلشکر سیدیحیی رحیمصفوی در حاشیه همایش ملی ایران و همسایگان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «اگر به نقشه جهان نگاه کنید، هیچ منطقه جغرافیایی به اندازه اهمیت ایران و منطقه غرب آسیا در مقیاس جهانی وجود ندارد. ایران و منطقه غرب آسیا حلقه اتصال قاره آسیا به اروپا و آسیا به آفریقاست.»
وی افزود: «هرگونه مبادلات و کریدورهای تجاری اعم از کریدورهای زمینی شمال به جنوب و شرق به غرب عالم، از این منطقه میگذرد و کشور ما در حقیقت قلب منطقه غرب آسیاست و این قلب، نه تنها یک مزیت اقتصادی غیرقابل جایگزین دارد، بلکه در پنج حوزه ارتباطات دریایی، ارتباطات زمینی، ارتباطات فرهنگی و تمدنی و ارتباطات فضایی و هوایی، دیتا و عبور دیتا از ایران، میتواند تأثیرگذار باشد.»
صفوی ادامه داد: «حضور ایران در شانگهای یعنی شبکههای راهآهن چین با عبور از ایران، عراق و سوریه به مدیترانه و سپس به اروپا برسد. همچنین ۱۵کشور همسایه ما ۶۰۰میلیون نفر جمعیت دارند که اگر سالانه ۲درصد از این جمعیت به ایران بیایند، ۱۲میلیون نفر خواهند شد.» مشاور فرمانده کل قوا یادآور شد: «چینیها اعلام آمادگی کردهاند سالی ۵میلیون گردشگر به ایران بفرستند. اگر ما ظرفیت پذیرش این گردشگرها و زیرساختها را داشته باشیم، گردشگری میتواند برای ایران یک منبع بزرگ باشد.»
وی درباره عملیاتی شدن این ظرفیتها اظهار کرد: این همایش هم مبانی نظری و هم مبانی کاربردی دارد. در مبانی نظری پیشنهاد این است که ایران باید یک راهبرد ۲۰ساله را با تکتک همسایگان خود داشته باشد و این راهبرد باید در بالاترین سطح کشور، مثل شورای عالی امنیت ملی به تصویب برسد و پس از آن قابلیت اجرا خواهد داشت.
دولت سیزدهم فرصتی برای ارتقای سیاست همسایگی
احمد وحیدی، وزیر کشور نیز طی سخنانی در همایش ملی ایران و همسایگان با بیان اینکه سیاست همسایگی یکطرفه نیست، اظهار کرد: «این امر باید مورد تفاهم در سطح منطقه و همسایگان باشد و باید همسایگان ما هم به این مفهوم مشترک برسند و ادراک و آگاهی خوبی حاصل شود تا به صورت دوطرفه دنبال شود. سیاست همسایگی در منطقه ما دشمنان زیادی دارد. جمهوری اسلامی از بدو تولد دست دوستی به سمت همسایهها دراز کرد، اما وقوع جنگ تحمیلی خنجری به دل این دوستی وارد کرد. همچنین بعد از برچیده شدن شوروی ما به سمت توسعه روابط با کشورهای آزاد شده رفتیم و فرصت تعاملات درونمنطقهای بیشتر شد.»
وزیر کشور گفت: «بعد از آن نیز به ویژه در برخی دولتمردان ما توجه به غرب مورد نظر قرار گرفت و سیاست همسایگی در حاشیه قرار گرفت، اما خروج امریکا از برجام و بدعهدی غربیها در انجام تعهدات نشان داد که نگاه به غرب نگاه معیوبی است و راه به جایی نمیبرد.»
وحیدی تصریح کرد: «همچنین با آغاز خروج امریکا از منطقه شرایط بیشتر از قبل برای سیاست همسایگی فراهم شد چراکه با حضور امریکا در منطقه قطعاً در مسیر این سیاست مانعتراشیهایی از سوی آنان انجام خواهد شد.
وی یادآور شد: فرصت دیگر برای ارتقای سیاست همسایگی شکلگیری دولت سیزدهم است که بر این امر تأکید دارد، البته مشکلاتی در این مسیر وجود دارد، از جمله حضور کشورهای غربی در منطقه همچون انگلستان که بعد از امریکا تلاش میکند جای او را پر کند و نیز رژیمصهیونیستی که در چارچوب عدمیکپارچگی و اعتماد کشورهای منطقه به یکدیگر عمل میکند.»
وزیر کشور ادامه داد: «اصولاً سیاستها در جمهوری اسلامی با اولویت منطقهای بوده است، البته این به معنای بیتوجهی به روابط بینالمللی نیست. جمهوری اسلامی اصلاً به دنبال دور شدن از فضای بینالمللی نیست، جمهوری اسلامی در معادلات جهانی حتماً باید حضوری قوی داشته باشد و ما یک رسالت بینالمللی هم داریم، اما وقتی از اولویت منطقهای صحبت میکنیم، یعنی دورنمایی که ما در زمینه چشمانداز آینده کشور در این بخش در نظر داریم.»
وزیر کشور یادآور شد: «ارتباط ما در این منطقه صرفاً جغرافیایی نیست و میتوانیم به هویتهای مشترک تاریخی و تمدنی اشاره و آن را ترویج کنیم و عمق بخشیم. در بخشی از منطقه به ویژه در شرق و شمال ما روابط فرهنگی گستردهای وجود دارد، اما تلاش میشود که این امر نادیده گرفته شود و آنان را از باورهای هویتی دور کنند که عامل مهمی در تحکیم روابط این کشورها باهم است. زبان و ادبیات مشترک و دین و مذهب از نمونههای مهم حفظ هویت مشترک در منطقه است.»
سیاست همسایگی باید یکی از ستونهای اصلی سیاست خارجی باشد
محمدحسن شیخالاسلامی، رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه نیز در این همایش با بیان اینکه سیاست همسایگی در دولت سیزدهم در اولویت است، ادامه داد: «حساب همسایه باید از دیگران جدا باشد و سیاست همسایگی موفق میتواند به طور متقابل نگرانیهای امنیتی ایران نسبت به همسایگان و همسایگان نسبت به ایران را کاهش دهد. در این الگو تهدیدات و مشکلات موجود در حوزه همسایگی زمینه گفتگو تلقی میشوند و بنیان همکاریها را تقویت میکنند.»
شیخالاسلامی با بیان اینکه سیاست همسایگی باید یکی از ستونهای اصلی سیاست خارجی و دیپلماسی فعال پویا و هوشمند باشد، تأکید کرد: «همسایه میتواند به لحاظ جغرافیایی هممرز نباشد، اگر این ایده را بپذیریم، باید در کنار جغرافیا، عناصر و مؤلفههای دیگری را برای همسایگی تعریف کنیم.»