تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی و طیور موجب کاهش تولید این نهاده‌ها و افزایش واردات شده است، به طوری که واردات ۷ میلیون تنی نهاده‌های دامی بعد از تخصیص ارز دولتی برای واردات به ۹ میلیون تن رسیده و در مقابل نیز تولید ۵۰ درصد افت کرده است. این در حالی است که کالا‌های نهایی مرغ، گوشت، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات در این سال‌ها افزایش قیمت داشته‌اند. برخی از نمایندگان مجلس از افزایش قیمت مصرف‌کننده مرغ و تخم‌مرغ نگرانی‌هایی دارند که می‌شود با برنامه‌ریزی و ذخیره در سردخانه‌ها در ماه‌های آغازین سال آینده شوک قیمتی این کالا‌ها را از بین برد.
سازمان برنامه و بودجه که در چندماه گذشته مطالعات بسیاری در حوزه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردات کالا‌های اساسی و نهاده‌ها انجام داده، معتقد است که تأمین ارز ترجیحی باعث تورم می‌شود. حمید پورمحمدی معاون سازمان برنامه و بودجه می‌گوید: «موضوعی که در افزایش خالص دارایی خارجی بانک مرکزی وجود دارد حاکی از آن است که در حال حاضر نباید خالص دارایی خارجی افزایش یابد. به خاطر اینکه دولت می‌خواهد سیاست ارز ۴۲۰۰تومانی را ادامه دهد و، چون ارز در دسترس ندارد، ارز‌های نفتی به اندازه مخارج نیست، بنابراین ارز مورد نیاز را در بازار نیما به قیمت ۲۴ هزار تومان می‌خرد و به واردکننده ۴۲۰۰ تومان می‌فروشد و ۲۰هزار تومان مابه‌التفاوت می‌دهد. از کجا می‌دهد؟ اینجا پول چاپ می‌شود. شاید بگویید دولت این کار را می‌کند؟ بله، دولت است.»
قاچاق کالا‌هایی که با ارز دولتی وارد می‌شود
پورمحمدی می‌افزاید: برای همین بیان می‌کنیم زمان ارز ۴۲۰۰ منقضی شده است و زمانی که ارز ۳ هزار تومانی سرکوب شده بود، قیمت را ۴۲۰۰تعیین کردند که بازار نفس بکشد، اما اکنون نرخ ارز ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان است؛ ارز ۴۲۰۰ معنادار نیست. این ارز دچار فساد است، وقتی فاصله قیمتی ۴۰۰ تا ۵۰۰ درصدی میان دو نوع ارز شکل می‌گیرد، هر کاری بکنید در آن فساد به وجود می‌آید. اگر تمام ابزار‌های نظارتی را به کار بگیرید فساد دارد. کالا را در بنادر و انبار‌ها نگه می‌دارند، آن را تبدیل به محصول کرده و صادر می‌کنند، به عبارت دیگر قاچاق می‌کنند.
وی تأکید می‌کند: یک کیسه گندم را در نظر بگیرید، وقتی برای شما، هر کیلو واردات آن ۱۰هزار تومان آب می‌خورد، شما آرد آن را ۶۰۰ تومان می‌فروشید، مابه‌التفاوتی که دارد باعث می‌شود قاچاق صورت بگیرد. اینکه گندم است، ببینید در دارو چه اتفاقی می‌افتد. کافی است یک کیف قرص را از کشور خارج کنید. یا یک نفر خارجی را درمان کنید، پول را هدر داده‌اید. بدتر از همه اینکه ناعادلانه است. وقتی پول فراوان داشته باشید و کالا ارزان باشد، بیشتر مصرف می‌کنید.
پورمحمدی می‌گوید: فرض کنید امکان تولید چای در کشور وجود دارد، اگر چای خارجی با قیمت ارز آزاد وارد شود، امکان رقابت بین چای داخلی و چای خارجی وجود دارد، اما اگر شما چای خارجی را با قیمت ارز ترجیحی یا با یارانه ۲۰هزار تومان وارد کنید، دیگر چای داخلی قدرت رقابت ندارد. به عنوان نمونه در دشت گلستان با حمایت‌های مالی، دانه‌های روغنی کاشته شود. نتیجه می‌گیریم ارز ترجیحی رانتی، فسادزا، غیرشفاف، مصرف آن بین دهک‌ها به طور کامل غیرعادلانه و در نهایت مخرب تولید و عامل قاچاق است.
کمیسیون تلفیق: حذف ارز، قیمت‌ها را گران می‌کند
یکی از مهم‌ترین دغدغه نمایندگان مجلس گرانی قیمت کالا‌ها و موادغذایی است. سید کاظم دلخوش، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ با حضور در برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر می‌گوید: اعضای کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ درخصوص تبصره یک بند الف (حذف ارز ترجیحی) نظرات متفاوتی داشتند و نتوانستند به نقطه نظر مشترکی برسند به همین دلیل بررسی این تبصره به زمان دیگری موکول شد.
کاظم دلخوش می‌افزاید: مخالفان معتقدند با حذف ارز ترجیحی و رفتن به سمت ارز ۲۳ هزار تومانی، در صورتی که برنامه نداشته باشیم، قطعاً جامعه دچار مشکلاتی می‌شود، همچنین موافقان ضمن موافقت با ارز ترجیحی دغدغه‌هایی داشتند و موافقتشان مشروط شد. حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌تواند اثرمستقیم بر افزایش قیمت‌ها داشته باشد. گران شدن یک کالا تأثیر مستقیم بر قیمت سایر کالا‌ها دارد و قطعاً قیمت دارو، نان و کالا‌های ضروری افزایش می‌یابد. از این رو به نظر می‌رسد حذف پلکانی ارز ۴۲۰۰ تومانی شوک کمتری به بازار وارد می‌کند.
دلخوش می‌گوید: دولت باید اقدامات جبرانی برای کنترل و تنظیم قیمت‌ها پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی داشته باشد.
باید اختلال در تولید و توزیع رفع شود
از سوی دیگر محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، دیگر مهمان برنامه معتقد است: اصرار دولت به اجرای مصوبه قبلی مبنی بر حذف ارز ترجیحی و پرداخت مبلغ ۱۰۰ تا ۱۷۰ هزار میلیارد تومان به عنوان یارانه به مردم است.
وی می‌گوید: پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی، نظام تولید کشور را دچار اختلال کرده و قاچاق افزایش یافته است. نخستین دلیل موافقت ما با حذف ارز ترجیحی، اختلال در نظام توزیع است. ما در نظارت بر یک حلقه ضعیف هستیم، اما می‌خواهیم بر ۲۰ حلقه نظارت داشته باشیم! مورد داشتیم که به اسم واردات جو باکیفیت درجه یک ارز ۴۲۰۰ گرفته شده، اما به دلیل نبود نظارت جو درجه۳ وارد شده است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس می‌افزاید: مورد جالب‌تر اینکه قبل ارز ۴۲۰۰ تومانی از یکی از نهاده‌های دامی ۷ میلیون تن واردات داشتیم، اما پس از ارز ۴۲۰۰ تومانی و کاهش تعداد دام‌ها و مرغداری‌ها ۹ میلیون تن وارد می‌شود!
