پس از گذشت چـنـد روز از ناآرامیهای قزاقستان، پای گروههای تروریستی نیز به ماجرا باز شده و دولت این کشور از پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه برای برقراری ثبات و امنیت درخواست کمک کرده است؛ اقدامی که غربیها آن را منفی جلوه دادهاند و وزیر خارجه امریکا به قزاقها هشدار داده اگر روسها وارد قزاقستان شوند، بیرون کردنشان سخت خواهد بود. اهمیت ژئوپلیتیکی قزاقستان برای روسیه و چین، باعث شده خشونتهای به ظاهر معیشتی کانالی برای ضربه زدن به رقبای واشنگتن باشد.
درحالی که دولت قزاقستان به دنبال بالا گرفتن اعتراضها در این کشور به علت افزایش بهای سوخت، دستور توقف افزایش قیمتها را صادر کرد، اعتراضات در این کشور کماکان ادامه دارد که به گفته مقامات قزاق رد پای گروههای تروریستی در نیز در آن دیده میشود. به گزارش خبرگزاری تاس، قاسم جومارت توکایف، رئیسجمهور قزاقستان جمعه شب در پیامهایی در توئیتر با تکرار سخنان پیشین خود گفت: «دست تبهکاران و تروریستهای آموزشدیده، سازمانیافته و فرماندهی شده از سوی مراکز ویژه در کار است. برخی از آنها به زبانهایی غیر از قزاقی صحبت میکردند. دستکم با شش موج حملات تروریستها در آلماتی مواجه شدیم، مجموعاً با مشارکت ۲۰ هزار تن.» او تأکید کرد: «تجزیه و تحلیل شرایط موجود نشان میدهد که قزاقستان با یک اقدام مسلحانه تجاوزکارانه که به خوبی از سوی عوامل و گروههای تروریست آموزشدیده در خارج از این کشور سازماندهی و هماهنگ شده، مواجه است.» رئیسجمهور قزاقستان گفت که دستور اجرای یک «عملیات ضد تروریستی» را برای «از میان برداشتن تهدید امنیت ملی و حفاظت از جان انسانها و اموال شهروندان قزاقستان» داده است. این درحالی است که برخی منابع هم از حضور گروههای تروریستی در ناامنیهای قزاقستان خبر میدهند که در سوریه آموزش دیده بودند. این گروههای قزاقی وابسته به غرب که در سوریه نتوانستند به منافع مسکو ضربه بزنند، این بار شانس خود را در مرزهای روسیه امتحان میکنند.
حضور نیروهای حافظ صلح
با توجه به افزایش خشونتها در قزاقستان دولت این کشور از سازمان پیمان امنیت جمعی کمک خواست. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، فرماندهی نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی در قزاقستان به «آندرئی سردیوکوف» فرمانده نیروهای هوابرد روسیه واگذار شد. ایگور کاناشنکوف، نماینده رسمی وزارت دفاع روسیه با اعلام این خبر گفت که تمام نیروهای حافظ صلح روسیه آموزشهای ویژه را گذراندهاند و تجربه واقعی رزمی دارند. وی گفت: «گروههایی که در وزارت دفاع روسیه ایجاد شدهاند، یگانهای نیروهای روسی حافظ صلح پیمان امنیت جمعی را به صورت شبانهروزی به قزاقستان منتقل میکنند.» وی افزود: نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی به نهادهای مجری قانون قزاقستان در برقراری نظم و قانون کمک میکنند.» به گفته کاناشنکوف، «سرکنسولگری روسیه در شهر آلماتی و سایر تأسیسات مهم نیز تحت حفاظت قرار گرفتهاند.» مقامات قزاقستان اعلام کردهاند که نیروهای حافظ صلح پیمان امنیت جمعی در عملیاتهای نظامی شرکت نمیکنند و تنها حفاظت از امکانات دولتی را بر عهده خواهند داشت. به گزارش شبکه روسیا الیوم، مسئولان قزاقستان اعلام کردند که شورشهای اخیر تاکنون ۲۰۳ میلیون دلار خسارت در ۱۰ منطقه برجای گذاشته است و ۸۴۸ مجتمع تجاری و هزار و ۲۱ ساختمان و تأسیسات دچار آسیب شدهاند.
چین هم حمایت خود را از دولت قزاقستان اعلام کرده است. به نوشته روزنامه هندوستان تایمز، شی جینپینگ، رئیسجمهور چین، روز شنبه در پیامی شفاهی به رئیسجمهور قزاقستان گفت که چین بهشدت هرگونه تلاش نیروهای خارجی برای تحریک ناآرامی و برانگیختن انقلابهای رنگی در قزاقستان و همچنین هرگونه تلاش برای صدمه زدن به دوستی بین چین و قزاقستان و برهم زدن همکاری بین دو کشور را رد میکند. شی جینپینگ به همتای قزاق خود اطمینان داد: «چین بهعنوان یک «همسایه و شریک دائمی و جامع استراتژیک قزاقستان، آماده ارائه حمایتهای لازم برای کمک به این کشور جهت غلبه بر مشکلات موجود است.» وی افزود: «چین «قاطعانه» با هر نیرویی که ثبات قزاقستان را تضعیف و امنیت کشور را تهدید کند و سعی در تخریب زندگی مسالمت آمیز مردم قزاقستان داشته باشد، مخالف است.» چین به نزدیکی همسایگی با آسیای مرکزی و داشتن مبادلات اقتصادی گسترده، همواره خواهان ثبات در این منطقه بوده است.
ضربه به روسیه و چین
غربیها که همواره در جمهوریهای شوروی سابق دنبال براندازی نظامهای سیاسی بودند این بار در قزاقستان نیز شاخکهایشان فعال شده است تا از ناامنیهای این کشور به نفع خود بهرهبرداری کنند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا جمعه شب در سخنانی به دولت قزاقستان در مورد درخواست کمک از روسیه هشدار داد. به گزارش روزنامه گلوبال نیوز، آنتونی بلینکن در پاسخ به سؤالی در مورد مقایسه وضعیت قزاقستان با وضعیت در مرز اوکراین با روسیه، گفت: «محرکهای اقتصادی و سیاسی بسیار خاصی وجود دارد که شرایط را متفاوت میکند.» وزیر امور خارجه امریکا، تصمیم قزاقستان برای درخواست کمک نظامی از روسیه برای مقابله با موج ناآرامیهای خشونت آمیز را زیر سؤال برد و گفت: «ایالات متحده معتقد است که دولت قزاقستان میتواند خود با اعتراضات مقابله کند. مشخص نیست چرا این استقرار رخ داده است.» بلینکن به خبرنگاران گفت: «یکی از درسهای تاریخ اخیر این است که وقتی روسها به خانه شما میآیند، گاهی اوقات بسیار دشوار است که آنها را خارج کنید. به نظر من مقامات و دولت قزاقستان مطمئناً ظرفیت برخورد مناسب با اعتراضات را دارند تا این کار را به گونهای انجام دهند که حقوق معترضان و در عین حال حفظ نظم و قانون رعایت شود؛ بنابراین مشخص نیست که چرا آنها نیاز به کمک خارجی را احساس میکنند. ما در تلاش هستیم تا در مورد آن بیشتر بفهمیم.» این درحالی است که مقامهای مسکو تأکید کردهاند که اعزام نیروهای این کشور در قالب سازمان پیمان امنیت جمعی، ائتلافی نظامی اروپا-آسیایی، صورت گرفته و موقتی است. وزارت امور خارجه روسیه، اظهارات آنتونی بلینکن در خصوص نقش نیروهای حافظ صلح روسیه در قزاقستان را مضحک و یک گستاخی تخیلی خواند. به گزارش شبکه راشا تودی، وزارت امور خارجه روسیه با اشاره به سرکوب ملتها توسط امریکا در دولتهای دیگر اظهار کرد: «اگر امریکاییها وارد منزل تو شوند، بسیار سخت میشود که زنده بمانی و مورد سرقت یا تعرض قرار نگیری.»
خشونتهای قزاقستان که ظاهراً رنگ و بوی معیشتی دارد و در اصل یادآور انقلابهای مخملی است که از سوی امریکا برای براندازی جمهوریهای شوروی سابق انجام میشود، این بار با هدف ضربه زدن به روسیه و چین برنامهریزی شده است. از آنجا که غرب در ماههای اخیر بر سر بحران اوکراین با روسیه درگیر است، دامن زدن به ناامنیهای قزاقستان در بیخ گوش روسیه میتواند توجهات مسکو را از مرزهای غربی به سمت جنوب این کشور سوق دهد. قزاقستان به دلیل همجواری و همکاریهای گسترده اقتصادی، برای روسها اهمیت بسزایی دارد و مسکو تلاش میکند از سرایت ناامنیهای قزاقستان به خاک خود و سایر مناطق آسیای مرکزی جلوگیری کند. امریکا و متحدانش همیشه تلاش کردهاند با حضور قدرتمند در مرزهای روسیه، حصار امنیتی را در اطراف روسیه بکشند و در همه ناامنیها در جمهوریهای شوروی سابق همواره یک پای قضیه بودهاند، همانگونه که در انقلابهای مخملی گرجستان و اوکراین، امریکا علناً از مخالفان دولت حمایت میکرد تا دولتی وابسته به خود را روی کار بیاورد. از طرفی، امریکا با دامن زدن به خشونتها در قزاقستان، برنامههای ضد چینی را نیز دنبال میکند. باتوجه به اینکه چین به عنوان بزرگترین تهدید برای امریکا در عرصه جهانی معرفی شده است، ضربه زدن به منافع این کشور در هر جایی در اولویت سیاستهای واشنگتن است. چین در یک دهه گذشته دهها میلیارد دلار در قزاقستان سرمایهگذاری کرده است و بخش عمدهای از نیازهای نفت و گازی خود را از این کشور تأمین میکند و قطع صادرات انرژی به چین میتواند ضربه جبران ناپذیری را به رقیب نوظهور امریکا وارد کند.