حدود یک دهه است که موضوع قاچاق به صورت واردات و صادرات در کشور مطرح است؛ از واردات ۷۰ پورشه با نام یک پیرزن روستایی تا صادرات توسط ۷۰ کارتنخواب. در این سالها همواره وجود کارتهای بازرگانی یکبار مصرف موضوع ثابت قاچاق بودهاست. تجاری که برای فرار از پرداخت مالیات، کالا با نام کسانی که محتاج نان شبشان هستند، وارد میکنند تا بازرگانانی که برای دور زدن قانون و باز نگشتن ارز حاصل از صادراتشان با کارتهای یکبار مصرف با نام کارتنخوابها کالا از کشور خارج میکنند. اکنون وزارت صمت برای پایان دادن به تخلفات در این حوزه و کاهش قاچاق، کارتهای هوشمند بازرگانی را طراحی کردهاست تا شاید ماجرای واردات و صادرات به نام کودک، پیرزن و کارتنخوابها تمام شود. هر چند رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز معتقد است: «با هوشمندسازی قاچاق جمع نمیشود، اما کم میشود.»
اوایل دولت یازدهم بود که ماجرای واردات خودروهای گرانقیمت با نام یک پیرزن روستایی جنجال به راه انداخت. در آن زمان اتاق بازرگانی، گمرک و وزارت صمت هر کدام به دنبال تبرئه خود بودند، اما در نهایت موضوع به کارتهای بازرگانی یکبار مصرفی منتهی شد که در آستانه انتخابات اتاقهای بازرگانی برای کسب رأی بیشتر از سوی اتاقها صادر و در میان اعضا توزیع میشد. در همان زمان رئیس اتاق بازگانی ایران و چین با ارائه توضیحاتی در مورد ماجرای واردات ۷۰۰ پورشه با کارت بازرگانی یک پیرزن با انتقاد از پیگیری نکردن دستگاههای نظارتی گفت: از سال ۹۱ مدام این داستان را تعریف میکنند؛ مشخص است چه کسی این خودروها را به نام پیرزن وارد کردهاست. طرف از فلان وزیر و وکیلنامه گرفته و پورشهها را وارد کردهاست؛ مگر نخود و لوبیاست که مشخص نشود چه کسی ۷۰۰ پورشه داخل کشور فروختهاست؟ وی افزود: به جای فرد با نفوذی که پشت ماجراست، پیرزن را معرفی میکنند. به رئیسجمهور رأی میدهیم که در حسابها سرک بکشد تا متوجه شود چه کسی حق مردم را میخورد. وقتی سالی ۱۲ میلیارد قاچاق وارد کشور میشود، این قاچاق جایی تبدیل میشود به پول و به سیستم بانکی وارد میشود؛ با شفافیت این قابلردیابی است.»
همچنین سال گذشته در بحبوحه اختلافات اتاق بازرگانی با بانک مرکزی بر سر بازگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به کشور، رئیس کل بانک مرکزی در جمع بازرگانان از صادرات کالا با نام ۷۰کارتنخواب خبر داد و از روند توزیع کارت بازرگانی در اتاق ایران گله کرد. در تمام این مدت، اخبار متعددی از قاچاق سوخت و فرآوردههای نفتی از سوی ستاد مبارزه با قاچاق نیز منتشر شده که جای تأمل دارد، بهطوری که روز گذشته سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از قاچاق روزانه ۹ میلیون لیتر سوخت از کشور خبر داد.
قاچاق روزانه ۹ میلیون لیتر سوخت از کشور
دهقان نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد: نرخ یارانهای هر لیتر گازوئیل در کشورمان ۳۰۰ تومان و قیمت فوب این کالا در خلیج فارس، ۶۰ برابر این نرخ است و این تفاوت سبب طمعورزی سودجویان و قاچاقچیان سوخت میشود. وی افزود: تا زمانی که یارانههای سنگین برای سوخت در کشورمان پرداخت میشود، نیازمند اعمال شاخصهایی هستیم. ما منکر قاچاق سوخت نیستیم، اما این میزان از قاچاق سوخت مربوط به کل کشور میشود. او همچنین حجم قاچاق کل فرآوردهها و مشتقات نفتی کشور را حدود ۹ میلیون لیتر در روز عنوان کرد.
واقعیشدن قیمتها قاچاق را کاهش میدهد
با نگاهی به آمار قاچاق کالا (به صورت واردات و صادرات) درمییابیم که ارزانبودن بسیاری از کالاهای اساسی و حتی سوخت در داخل کشور زمینه قاچاق را به خوبی فراهم میکند. کما اینکه در سالهای گذشته شاهد ورود مرزنشینان از عراق و افغانستان به داخل کشور و خرید موادغذایی و کالای اساسی در شهرهای حاشیه مرزها بودهایم. علاوه بر این ارزانبودن قیمت بنزین و فرآوردههای نفتی در داخل نیز سود فراوانی برای قاچاقچیان دارد و روزانه آمار آن نیز رو به افزایش است. کارشناسان اقتصادی معتقدند با حذف ارز دولتی و واقعیشدن قیمت کالاها در داخل کشور قطعاً قاچاق نیز غیراقتصادی بوده و آمار آن کاهش مییابد. در طول این سالها قیمتگذاری و تخصیص یارانه و تخصیص ارز دولتی برای واردات هم حقوق دولتی را کاهش داده و هم اینکه قاچاقچیان با دور زدن قانون کالاهای مورد نیاز مردم در داخل را خارج کرده و سود کلانی به جیب زدهاند. اکنون با تصمیم دولت سیزدهم و حذف ارز دولتی از واردات کالاهای اساسی و نهادههای دامی در کنار هوشمندسازی کارتهای بازرگانی میتوان به کاهش قاچاق و تضییع نکردن حقوق مردم امیدوار شد.
رونمایی از کارتهای بازرگانی هوشمند
وزیر صمت روز گذشته در مراسم رونمایی از کارت بازرگانی هوشمند در وزارت صمت اظهار داشت: کارت بازرگانی هوشمند یکی از زیرسامانههای سامانه تجارت است. یکی از مهمترین سامانهها سامانه جامع تجارت است. وقتی سامانه جامع تجارت کامل شود، روش حکمرانی ما نیز عوض میشود، مثل کارت بازرگانی. با این روش دیگر خبری نمیشنویم که به نام یک پیرزن یا کودکی ارقام بالایی صادر یا وارد کشور کنند. بنابراین هر کسی بر اساس مشخصات لازم کارت بازرگانی دریافت میکند.
به گزارش تسنیم، سیدرضا فاطمی امین افزود: بنابراین قواعدی میگذاریم که بر اساس آن کارت بازرگانی دریافت شود و بعد باید به دنبال تسهیل باشیم. نکته قابلتوجه این است که در این سامانه ۲۵ استعلام از ۲۰دستگاه کمتر از یک ساعت دریافت میشود. در بخش نظارت نیز با راهاندازی این سامانه و هوشمند شدن دریافت کارت بازرگانی راه بسیاری از مفاسد بسته شده، حذف رانت و امضای طلایی نیز محقق میشود. پیگیر هستیم و از امروز با این کار در بخش کارت بازرگانی این رانتها حذف میشود.
وی در پایان تأکید کرد: خوشبختانه با این اقدام صدور و تمدید کارتبازرگانی منوط به پرداخت مالیات بوده و امضای طلایی حذفشده است، بنابراین دیگر شاهد آن نخواهیمبود که به نام یک کودک ۵۰۰ میلیون دلار صادرات انجام شود.
با هوشمندسازی قاچاق جمع نمیشود
همچنین رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز که در این مراسم سخن میگفت، افزود: کارت بازرگانی موقت بستری برای ورود کالای قاچاق به کشور شدهبود که با هوشمندسازی، نمیتوان گفت ورود کالای قاچاق به کشور جمع میشود، اما کم خواهد شد. به گزارش ایسنا، علی مؤیدیخرمآبادی اظهار کرد: قاچاق معلول بیانضباطیها، خلأها، نبود ساماندهیها و هوشمندسازیهاست. وی در ادامه از شناسایی درگاههای ورود قاچاق خبر داد و گفت که این درگاهها یکی پس از دیگری در حال کم شدن هستند و از وزیر صمت خواست سامانه جامع تجارت تا پایان سال تکمیل شود.
هنوز در هوشمندسازی عقب هستیم
در ادامه این برنامه، غلامحسین شافعی نیز با بیان اینکه حذف هر مجوز به منزله فروریختن یک دیوار از فساد است، اظهار کرد: در گذشته افراد برای گرفتن یک استعلام باید از شهرهای مختلف به تهران میآمدند و چند سفر درونشهری انجام میدادند که با هوشمندسازی این مسئله برطرف شد. وی با بیان اینکه هوشمندسازی به لحاظ اقتصادی در کل کشور اثرگذار است و میتواند رتبه فضای کسب و کار کشور را بهبود بخشد، اظهار کرد: ما هنوز از هوشمندسازی، تجارت الکترونیک و سایر مؤلفههای مربوط به این حوزه عقب هستیم. شافعی تصریح کرد: معمولاً در ابتدای هر تغییری، افراد مقاومت میکنند و بعد از اینکه تغییرات اعمال شد، شروع به خودزنی میکنند. قطعاً در برابر این هوشمندسازیها شاهد مقاومتهای زیادی خواهیم بود، اما نباید به آنها اعتنایی شود.